Akcyza na gaz – trudności interpretacyjne

Nabywca i pośrednik

Do ustawy wprowadzono dwa nowe podmioty: pośredniczący podmiot gazowy (dalej PPG) oraz finalny nabywca gazowy (dalej FNG).

Pośredniczący podmiot gazowy to, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 23d ustawy, podmiot mający siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium kraju lub posiadający koncesję na obrót gazem ziemnym na terytorium kraju, który pisemnie powiadomił właściwego naczelnika urzędu celnego o tej działalności. Podmiotem tym jest m.in.:

• podmiot dokonujący sprzedaży wyrobów gazowych;
• podmiot używający wyrobów gazowych do celów objętych zwolnieniem od akcyzy i do celów nieobjętych takimż zwolnieniem,
• który pisemnie powiadomił właściwego naczelnika urzędu celnego o tej działalności.

Finalnym nabywcą gazowym, jest podmiot, który nabywa na terytorium kraju wyroby gazowe, a nie jest pośredniczącym podmiotem gazowym. W przypadku, gdy wspólnota mieszkaniowa kupuje gaz w celu ogrzania lokali w budynku oraz samego budynku (części wspólnej), pojawia się pytanie, czy takie działanie lokuje ją w kręgu pośredniczących podmiotów gazowych.

Niestety, ww. przepisy nie są jasne, w związku z czym bardzo trudno ustalić status wspólnoty mieszkaniowej: czy jest ona odbiorcą finalnym. Podobny problem dotyczy także spółdzielni mieszkaniowych.

Lista pośredniczących podmiotów gazowych publikowana jest w Biuletynie Informacji Publicznej, można ją także znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.

Znajdują się na niej takie podmioty, jak Gaspol, PGE, RWE, PGNiG, Orlen, a obok nich występują spółdzielnie mieszkaniowe, które zgłaszają się jako podmioty używające wyrobów gazowych do celów objętych zwolnieniem od akcyzy i do celów nieobjętych zwolnieniem od akcyzy. Na liście podmiotów pośredniczących występują także osoby, które zajmują się (zawodowo) wynajmowaniem nieruchomości.

Jednokrotność opodatkowania

Ustawa wprowadziła zasadę jednokrotnego opodatkowania wyrobów gazowych. Wyrażono ją w art. 9c ust. 3, zgodnie z którym, jeżeli w stosunku do wyrobów gazowych powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z czynności, o której mowa w ust. 1, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą, jeżeli kwota akcyzy została określona lub zadeklarowana w należnej wysokości.

Z powodu tej „jednofazowości” podatku na sprzedawców nałożono obowiązek ustalenia, czy sprzedaje się gaz pośredniczącemu podmiotowi gazowemu, czy finalnemu nabywcy gazowemu.

W tym celu sprzedawca gazu może zażądać od nabywcy przedstawienia potwierdzenia przyjęcia powiadomienia o zamiarze rozpoczęcia działalności gospodarczej jako pośredniczący podmiot gazowy. W razie odmowy jego przedstawienia przez nabywcę może odmówić sprzedaży wyrobów gazowych po cenie nieuwzględniającej akcyzy.

Pośredniczący podmiot gazowy staje się podatnikiem z tytułu użycia wyrobów gazowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie albo określoną stawką akcyzy związaną z ich przeznaczeniem, jeżeli ich użycie:

• było niezgodne z przeznaczeniem uprawniającym do zwolnienia od akcyzy albo zastosowania tej stawki akcyzy lub
• nastąpiło bez zachowania warunków uprawniających do zwolnienia od akcyzy albo zastosowania tej stawki akcyzy.

Finalny nabywca może natomiast zostać podatnikiem akcyzy m.in. wtedy, gdy użyje wyrobów gazowych nabytych w ramach zwolnienia od akcyzy (m.in. dla gospodarstw domowych) do innych celów niż zwolnione.

Z pewnością finalnym odbiorcą są gospodarstwa domowe. Nie zdefiniowano pojęcia „użycia” wyrobów gazowych. Z tego powodu nie bardzo wiadomo, czy wspólnota mieszkaniowa, która nabywa gaz w celu ogrzania budynku i znajdujących się w nim lokali, „używa” go czy raczej jest finalnym odbiorcą, ponieważ wykorzystuje go na własne cele.

Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdy w budynku znajdują się także lokale użytkowe, dla których wspólnota również wytwarza ciepło. W takim wypadku warto wystąpić o interpretację prawa podatkowego.

Gospodarstwo domowe

Na podstawie art. 31b ustawy o podatku akcyzowym zwolniona od akcyzy jest m.in. sprzedaż wyrobów gazowych o kodach CN 2705 00 00, 2711 11 00, 2711 21 00 i 2711 29 00, jeśli są przeznaczone do celów opałowych przez gospodarstwa domowe. Ustawa nie zawiera jednak definicji legalnej pojęcia „gospodarstwo domowe”.

Organy podatkowe, dokonując wykładni językowej, wskazują, że z „Małego słownika języka polskiego” PWN wynika, iż „gospodarstwo domowe” to przede wszystkim pomieszczenia mieszkalne (służące jako miejsce stałego zamieszkania, w którym koncentruje się ogół spraw, obowiązków rodzinnych, domowych).

W art. 31b ustawy doprecyzowano, że za gospodarstwo domowe nie uznaje się nieruchomości w całości wykorzystywanej na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. W związku z tym trzeba uznać, że gaz dostarczany do lokali użytkowych nie będzie objęty zwolnieniem od akcyzy. Takie lokale wyłączono bowiem z definicji gospodarstwa domowego.

Warunkiem ww. zwolnienia jest sprzedaż nieprzekraczająca limitów określonych w ustawie:

• w przypadku wyrobów gazowych o kodzie CN 2711 21 00 oznacza to sprzedaż w ilościach nieprzekraczających:
  - 10 m³/h – gazu ziemnego wysokometanowego grupy E, nie więcej niż 8000 m³ rocznie, albo
  - 25 m³/h – gazu ziemnego zaazotowanego grupy Lw, grupy Ls, grupy Ln albo grupy Lm, nie więcej niż 10 650 m³ rocznie;
• w przypadku wyrobów gazowych o kodzie ex CN 2711 29 00 oznacza to sprzedaż w ilościach nieprzekraczających:
  - 10 m³/h – wyrobu gazowego propan-butan-powietrze, nie więcej niż 5000 m³ rocznie, albo
  - 10 m³/h – wyrobu gazowego propan-butan-rozprężony, nie więcej niż 1000 m³ rocznie.

Dodatkowo, w przypadku sprzedaży wyrobów gazowych:

• o kodach CN 2705 00 00 i 2711 11 00,
• o kodzie CN 2711 21 00 w ilościach większych niż określone w pkt 1,
• o kodzie ex CN 2711 29 00 w ilościach większych niż określone w pkt 2,

w celu zwolnienia niezbędne jest uzyskanie od nabywcy tych wyrobów:

• oświadczenia, że nie używa on tych wyrobów na potrzeby inne niż prowadzenie gospodarstwa domowego, w tym na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, albo
• oświadczenia o ilości tych wyrobów używanych na inne potrzeby niż prowadzone gospodarstwo domowe, w tym na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, określonej przez nabywcę proporcjonalnie do wykorzystanej na te potrzeby powierzchni nieruchomości z uwzględnieniem mocy urządzeń grzewczych.

Jeżeli w mieszkaniu wykorzystywanym na cele mieszkalne jest jednocześnie prowadzona działalność gospodarcza (nie chodzi o sam wskazania lokalu jako siedziby firmy), można zastosować proporcję wyznaczonej powierzchni przeznaczonej na miejsce pracy (np. biuro rachunkowe) w stosunku do pozostałej części mieszkania.

Z dyrektywy Rady 2003/96/WE z 27.10.2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej wynika, że w przypadku używania wyrobów akcyzowych (np. węgla lub gazu) do celów mieszanych zwolnienie i opodatkowanie należy stosować w proporcji do każdego sposobu „użycia”.

Jeżeli jednak użycie tych wyrobów na cele inne niż gospodarstwa domowego jest nieznaczne, można je potraktować jako nieistniejące i w całości korzystać ze zwolnienia.

W przypadku sprzedaży wyrobów gazowych w ramach zwolnień od akcyzy warunek zwolnienia to określenie w umowie zawartej między sprzedawcą a nabywcą, że wyroby te będą użyte do tych celów. Umowa powinna być dostosowana do nowych przepisów do 30 czerwca 2014 r.

Wspólnoty mieszkaniowe jak gospodarstwa domowe

Opodatkowanie wyrobów gazowych nie doczekało się jeszcze własnych interpretacji podatkowych, jednak wobec podobieństw do wyrobów węglowych można pomocniczo sięgać do wykładni dotyczących tego problemu.

Wynika z nich dość jednoznacznie, że wspólnoty mieszkaniowe są zaliczane do gospodarstw domowych (w części dotyczącej lokali mieszkalnych) i sprzedaż na ich rzecz korzysta ze zwolnienia od akcyzy (np. DIS w Bydgoszczy z dn. 2 maja 2012 r., ITPP3/443-96/12/AT). W powołanej wykładni brakuje jednak uzasadnienia takiego poglądu.

Problem bowiem wynika z faktu, że pojęcie „użycia” wyrobu gazowego jest nieprecyzyjne i nie wiadomo, czy chodzi o użycie na potrzeby własne przez gospodarstwo domowe, czy szerzej – użycie tych wyrobów we własnej kotłowni do ogrzania gospodarstw domowych.

Z takim problemem borykają się także spółdzielnie mieszkaniowe, które – nawet jeśli w budynkach są wyłącznie lokale mieszkalne – mają zwykle choćby jeden lokal przeznaczony na swoje biuro lub administrację.

Generalnie uznaje się, że ogrzewanie lokali mieszkalnych z kotłowni należącej do spółdzielni mieści się w generalnym zwolnieniu „dla gospodarstw domowych”, natomiast ogrzewanie biura spółdzielni oraz innych lokali użytkowych nie mieści się w obszarze objętym zwolnieniem (wedle DIS w Poznaniu z dn. 14.2.2012 r., ILPP3/443-103/11-2/TW oraz z dn. 23.04.2012 r. nr ILPP3/443-36/12-2/TK).

Wątpliwości budzi jednak fakt, że zarówno spółdzielnie mieszkaniowe, jak i wspólnoty, które mają własne kotłownie, działają w sposób charakterystyczny dla pośredniczących podmiotów gazowych, jeżeli w ich zasobach (budynkach) znajdują się lokale użytkowe. Podmiot pośredniczący powinien dokonać zgłoszenia jako podatnik akcyzy i zgłosić to sprzedawcy wyrobu akcyzowego.

Z tego powodu prawdopodobnie w wykazie podmiotów pośredniczących znalazły się spółdzielnie mieszkaniowe. Jeżeliby jednak przyjąć takie rozumienie ustawy, to w konsekwencji wszystkie wspólnoty mieszkaniowe, w których znajduje się choć jeden lokal zajęty na działalność gospodarczą, powinny uzyskać taki status. A chyba nie taki był cel nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!