Pompa ciepła w budynku wielorodzinnym – jaką wybrać?

Pompy ciepła są stosowane głównie w domach jednorodzinnych, które stanowią (łącznie z „bliźniakami” i „szeregowcami”) ok. 90% budynków mieszkalnych w Polsce. Jednak to w budynkach wielorodzinnych znajduje się ponad 60% wszystkich lokali mieszkalnych. Dlatego, ze względu na celu klimatyczne, tak ważne jest stosowanie pomp ciepła także w budynkach wielorodzinnych. To, że nadają się do użytkowania w nieruchomościach wielolokalowych potwierdzają liczne przykłady z europejskich i azjatyckich miast.

60% budynków mieszkalnych w Polsce ma ponad 40 lat. To pokazuje, jak ważna jest właściwa strategia energetyczna dla istniejących budynków. Jeśli to tylko możliwe, w pierwszej kolejności należy zredukować ich zapotrzebowanie energetyczne. Często nie można jednak czekać z wymianą systemu grzewczego na wcześniejszą termomodernizację budynku. Aby osiągnąć ustalone cele klimatyczne, należy możliwie szeroko stosować dostępne rozwiązania. Pompy ciepła są w tym kontekście technologią kluczową.

Trudności administracyjne i techniczne

Instalacja pomp ciepła w budynkach wielorodzinnych jest zdecydowanie bardziej złożoną niż w przypadku domów jednorodzinnych. Przeszkodami mogą być zarówno kwestie administracyjne, jak i techniczne. Struktura własności budynków wielorodzinnych jest bardziej zróżnicowana – mogą one należeć do miasta, spółdzielni mieszkaniowych lub właścicieli prywatnych. Różne cele tych właścicieli prowadzą do podejmowania decyzji, w których nie zawsze uwzględnia się przeciwdziałanie kryzysowi klimatycznemu. Problemem może też być duża liczba mieszkań i związane z tym trudności podczas przeprowadzania termomodernizacji budynku.

Z technicznego punktu widzenia zastosowanie pomp ciepła w budynkach wielorodzinnych również niesie ze sobą trudności. Na przykład temperatury systemu grzewczego muszą być wyższe (szczególnie w rozwiązaniach centralnych) w porównaniu z budynkami jednorodzinnymi ze względu na straty ciepła przy jego rozprowadzeniu. Dotyczy to również ciepłej wody użytkowej. Większe jest też zapotrzebowanie na ciepło, dlatego moc grzewcza musi być większa.

Dodatkowo wybór „właściwego” źródła ciepła, ze względu na dużą liczbę dostępnych opcji, nie zawsze jest łatwy. Przykładowo problem wysokich temperatur ciepłej wody użytkowej niezbędnych dla zwalczania bakterii Legionella można rozwiązać dzięki zastosowaniu systemów decentralnych, systemów stacji „świeżej wody” lub technologii ultrafiltracji.

Pompy ciepła w budynkach wielorodzinnych są skuteczne...

Pompy ciepła są w stanie dostarczyć wymagane ciepło nawet podczas bardzo zimnych dni. Decydująca dla średniej efektywności instalacji z pompą ciepła jest średnia wymagana temperatura zasilania. Oznacza to, że pompy ciepła są w stanie dostarczyć wymagane ciepło również w budynkach starszych, pracując jednocześnie z akceptowalną efektywnością. Dostępne są też relatywnie tanie rozwiązania wspomagające efektywność tych urządzeń. Może to być np. wymiana pojedynczych grzejników na tzw. grzejniki niskotemperaturowe. Są one w stanie przekazać do pomieszczeń tę samą ilość ciepła przy znacznie niższej temperaturze zasilania.

Wyniki badań monitoringowych przeprowadzonych na ponad 300 instalacjach pomp ciepła przez Instytut Fraunhofera ISE przeczą twierdzeniu, że pompy ciepła mogą pracować jedynie w systemach grzewczych z ogrzewaniem płaszczyznowym (podłogowym, ściennym czy sufitowym). W badaniach monitoringowych jedynie niewielka liczba analizowanych instalacji pomp ciepła w połączeniu z grzejnikami osiągała średnie wartości temperatury zasilania przewyższające 45°C.

Kolejnym często powtarzanym argumentem przeciw pompom ciepła jest rzekoma konieczność częstej pracy grzałek elektrycznych i związane z tym potencjalny wzrost kosztów ogrzewania. Wyniki badań przeczą również temu – w przypadku poprawnie zaplanowanych i zamontowanych instalacji grzałki elektryczne odgrywają marginalną rolę, a ich udział w całkowitym zużyciu energii elektrycznej nie powinien przekraczać 3%. Jeśli ich udział jest większy, wskazuje to na możliwości optymalizacji danej instalacji.

… i działają ekologicznie

Stosowanie pomp ciepła prowadzi do redukcji emisji dwutlenku węgla w porównaniu z technologiami bazującymi na kopalnych źródłach energii, takich jak gaz ziemny czy węgiel. Zwiększenie udziału energii odnawialnej w krajowej produkcji energii elektrycznej pogłębi ten trend.

Wyniki efektywności pomp ciepła uzyskane w projektach monitoringowych pokazują, że pompy ciepła działają w sposób ekologiczny zarówno w budynkach nowo budowanych, jak i istniejących. Z technicznego punktu widzenia nie ma wielu powodów, aby nie instalować pomp ciepła w istniejących budynkach. Rozwój technologiczny powinien pójść w kierunku szerszego asortymentu produktów przeznaczonych dla istniejących budynków. Konieczne są ustandaryzowane i kompleksowe rozwiązania umożliwiające szybką oraz możliwie niedrogą instalację.

Tekst powstał na podstawie artykułu Marka Miary „Pompy ciepła w istniejących budynkach cz. 5”, opublikowanego na łamach „Rynku Instalacyjnego”, nr 9/2021. >>>