Modernizacja i wymiana instalacji c.o. w budynku wielorodzinnym

Rury do instalacji c.o. dobiera się przede wszystkim w zależności od parametrów instalacji grzewczej oraz ceny. Nowoczesne grzejniki nie obejdą się bez głowic termostatycznych do regulacji temperatury. W przypadku pomieszczeń ogólnodostępnych warto zadbać o głowice z konstrukcją uniemożliwiającą przypadkową zmianę nastaw. Nowoczesne instalacje grzewcze w blokach coraz częściej wykorzystują tzw. małe węzły cieplne.

Rury do instalacji c.o.

Zakres modernizacji instalacji grzewczych w budynkach wielorodzinnych bardzo często obejmuje wymianę rur przesyłających ciepło. W praktyce zastosowanie znajduje kilka materiałów, z których są one wykonane. Każdy z nich ma swoje wady i zalety w zakresie trwałości, twardości, kruchości, elastyczności, odporności na wysoką temperaturę oraz poziomu trudności montażu wykonanych z nich rur.

• Najlepsze właściwości fizyczne, ale przy najwyższej cenie, zapewniają rury miedziane. Znajdują one zastosowanie nie tylko w instalacjach c.o., ale również w systemach gazowych, klimatyzacyjnych i wodnych.
  Miedź jest doskonałym nośnikiem ciepła, a dzięki nowoczesnym technologiom produkcji pozwala na uzyskanie jednakowej grubości rury na całej jej długości. Rury tego typu łączy się przez lutowanie. Trzeba pamiętać, że rury miedzianie bardzo dobrze sprawdzają się przy remontach starszych instalacji bazujących na rurach stalowych. Remontowane piony łatwo można bowiem zastąpić nowymi fragmentami instalacji.

Zadzwoń i skorzystaj ze sprawdzonej niemieckiej metody VULCAN - IMPULS +48 22 621 10 45

• Dużym zainteresowaniem, między innymi z racji niskiej ceny, cieszą się rury z tworzyw sztucznych (polibutylen – PB). Materiał ten cechuje wysoki poziom odporności na działanie zasad, kwasów oraz rozpuszczalników o niskim stężeniu. Jego maksymalna temperatura pracy wynosi 90°C. Rury z tworzyw sztucznych są elastyczne oraz odporne na uderzenia, ścieranie i pękanie.

• Rury mogą być również wykonane z polipropylenu (PP), odpornego na działanie silnych kwasów, soli organicznych i zasad, oraz kopolimeru PP-R, który jest kruchy w temperaturze poniżej -40°C.
  Instalacje bazujące na rurach kopolimerowych mają wysoki poziom sztywności, a więc podczas prac montażowych konieczne jest użycie odpowiednich kształtek.
  Niektóre wersje rur z PP-R mają specjalną wkładkę bazującą na perforowanej taśmie aluminiowej i dodatkowej warstwie wzmacnianej włóknem szklanym. Zapewnia to dobrą stabilizację mechaniczną tworzywa i mniejsze wydłużenie przy wzroście temperatury.
  Rury z tworzyw sztucznych w czasie eksploatacji mogą zmniejszać swoją odporność na ciśnienie wraz ze wzrostem temperatury.

• Dużą popularnością w instalacjach grzewczych cieszą się rury wielowarstwowe oznaczane jako PEX/AL/PEX, co stanowi skrót od rodzajów materiałów użytych do ich produkcji.
  Rury wielowarstwowe, w porównaniu z tradycyjnymi rozwiązaniami wykonanymi z tworzywa sztucznego, mają mniejsze ograniczenia w zakresie stosowania. Zachowują swoje właściwości w temperaturze 95°C.
  W porównaniu z rurami z tworzywa sztucznego nie ulegają aż takiemu wydłużeniu, nie wymagają więc stosowania dużej kompensacji wydłużeń przewodów instalacji c.o. Wydłużalność rur wielowarstwowych jest zbliżona do parametrów aluminium.

Na etapie wyboru rodzaju rur do instalacji grzewczej zarządca budynku powinien wziąć pod uwagę przynajmniej kilka czynników. Przede wszystkim ważna jest maksymalna temperatura, jaką osiągnie czynnik grzewczy.

Jeżeli temperatura cieczy roboczej przekroczy 90°C, warto zadbać o rury wykonane z miedzi. W przypadku jednak gdy instalacja ma być wykonana z tworzywa, optymalnym wyborem będą rury wielowarstwowe lub z polibutylenu, czyli materiałów o lepszej odporności na działanie wysokich temperatur.

W instalacjach, w których temperatura wody nie przekracza 60°C, sprawdzą się rury z PVC (z polichlorku winylu) oraz PE (z polietylenu).

Jeżeli zarządcy budynku zależy na estetyce instalacji i cienkich rurach, które będą prowadzone na widocznych powierzchniach budynku, najlepszym rozwiązaniem będą rury miedziane.

Wymiana grzejników

Jeśli administrator budynku zdecyduje się na wymianę grzejników, np. na korytarzach, musi brać pod uwagę odpowiednie parametry techniczne. Moc grzejników powinna być bliska mocy, jaką założyli projektanci instalacji grzewczej.

Grzejniki bardzo często dobierane są z katalogów udostępnianych przez producentów. Ci z reguły podają w tabelach tzw. moc katalogową wyznaczoną dla parametrów 70/55/20°C (według normy EN 442) i 55/45/20°C (temperatura zasilania/temperatura powrotu/temperatura w pomieszczeniu).

Oferowane na rynku grzejniki produkowane są z różnych materiałów – żeliwa, miedzi, aluminium, stali. Każdy z nich cechuje się innymi właściwościami i wydajnością cieplną. Stąd na etapie wyboru grzejników trzeba poznać zalety i wady poszczególnych typów.

Dużym uznaniem cieszą się grzejniki stalowe, które z racji małej pojemności wodnej zapewniają szybkie ogrzanie pomieszczeń.

Jeżeli wcześniej w budynku zamontowane były grzejniki żeliwne, konieczna będzie przeróbka zakończeń instalacji grzewczej, co wynika z innych rozstawów połączeń występujących w grzejnikach stalowych.

Niejednokrotnie podczas remontów montuje się nieco droższe od stalowych grzejniki aluminiowe lub grzejniki miedziane.
Grzejniki aluminiowe mają mniejszą masę i wyższy poziom odporności na korozję.

Ciekawe rozwiązanie stanowią grzejniki aluminiowe, których konstrukcja bazuje na pojedynczych elementach (żeberkach) łączonych w ilości wynikającej z zapotrzebowania na moc.

Na rynku dostępne są również grzejniki miedziane i grzejniki aluminiowo-miedziane. Występują w różnych kształtach, co umożliwia dobór w zależności od wyglądu i charakteru aranżacyjnego pomieszczeń.

Jeżeli przed remontem korytarze były wyposażone w grzejniki żeliwne, a administratorowi zależy na zachowaniu pierwotnego wyglądu, może zastosować nowe grzejniki wykonane również z żeliwa. Trzeba pamiętać, że nowsze rozwiązania w porównaniu ze starszymi konstrukcjami mają mniejszą pojemność wodną, a co za tym idzie, szybciej oddają ciepło do pomieszczenia.

Grzejniki przeznaczone do montażu w korytarzach budynków wielorodzinnych i obiektach użyteczności publicznej mają proste formy, co ułatwia utrzymanie ich w czystości. Najlepiej, aby dobierał je projektant instalacji, ważne jest bowiem wyeliminowanie wszelkich nadmiarów i niedoborów energii cieplnej i to nie tylko na korytarzach, ale w całym budynku.

W przypadku grzejników w mieszkaniach obowiązują także wymagania przyjęte np. przez wspólnoty mieszkaniowe. Nie w każdym przypadku wymiana grzejnika stanowi samodzielną decyzję właściciela mieszkania. Zakłada się bowiem, że grzejnik jest podłączony do instalacji c.o. bloku i służy nie tylko mieszkańcom konkretnego mieszkania, ale również innym lokatorom, ponieważ ciepło przenika przez ściany.

Zawory i głowice termostatyczne

Modernizacja instalacji grzewczej powinna uwzględnić wymianę lub montaż zaworów i głowic termostatycznych.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r., nr 75, poz. 690 z późn. zmian.) grzejniki oraz inne urządzenia, które odbierają ciepło z instalacji grzewczej, powinny być wyposażone w odpowiednie regulatory ciepła.

Z kolei budynki, które są zasilane z sieci ciepłowniczej, muszą mieć regulatory dopływu ciepła działające automatycznie, uwzględniające temperaturę wewnętrzną w pomieszczeniach będących miejscami ich zainstalowania.

Zgodnie z przepisami urządzenia regulujące powinny umożliwić uzyskanie temperatury powietrza, która jest niższa od obliczeniowej, ale nie niższa niż w pomieszczeniach o temperaturze obliczeniowej 20°C lub wyższej. W świetle przepisów prawa głowice termostatyczne są więc w instalacji grzewczej koniecznością.

Warto przy tym podkreślić, że w Europie funkcjonuje fakultatywny system oznaczania głowic termostatycznych TELL (thermostatic efficiency label – ocena efektywności produktu). Podobne systemy oznaczenia obejmują np. sprzęt AGD i RTV oraz efektywność energetyczną budynku poprzez tzw. świadectwa charakterystyki cieplnej budynku.

Zgodnie z tym systemem klasyfikacji głowice termostatyczne są dzielone na klasy jakości, gdzie klasa A to urządzenia o najwyższym poziomie efektywności energetycznej.

Klasyfikując głowice zgodnie z systemem TELL, brane są pod uwagę takie parametry, jak m.in. czas zamykania, histereza, wpływ różnicy ciśnień. W Polsce system TELL nie jest obowiązkowy.

Zawór grzejnikowy z głowicą termostatyczną jest zaworem termostatycznym. Rozwiązania tego typu zapewniają przede wszystkim oszczędność energii oraz poprawę komfortu cieplnego w efekcie utrzymywania stałej, zadanej temperatury w ogrzewanym pomieszczeniu, bez względu na zmieniające się czynniki zewnętrzne.

Typowy zawór termostatyczny umożliwia regulowanie temperatury w zakresie od 7 do 28°C. Użytkownik za pomocą pokrętła regulacyjnego ustawia temperaturę zgodnie ze swoimi preferencjami, a numery znajdujące się na skali mają przypisaną określoną temperaturę zadaną.

Nowoczesne urządzenia mogą współpracować ze specjalnymi regulatorami, zatem regulacja odbywa się automatycznie.

Ciekawym rozwiązaniem są systemy bezprzewodowego sterowania głowicami termostatycznymi.

Niektóre wersje głowic mają wbudowane wyświetlacze, które informują o funkcjach realizowanych przez zawór oraz o temperaturze zadanej i rzeczywistej.

Zaawansowane zawory termostatyczne bazują na modelu regulacji PID (proporcjonalno-całkująco-różniczkujący), co zapewnia niewielkie odchylenia od wartości temperatury nastawu.

W pomieszczeniach wspólnych i ogólnodostępnych, takich jak np. korytarze, można zastosować głowice wyposażone w zabezpieczenia przeciwkradzieżowe i blokadę zmiany nastaw.

Dodatkową ochronę zapewniają śruby z odpowiednią konstrukcją główki czy specjalne pierścienie. W takim rozwiązaniu, chcąc ograniczyć temperaturę głowicy, należy przekręcić ją do pozycji całkowicie otwartej, odblokować pierścień oraz odsunąć go za pomocą śrubokrętu. Następnie trzeba przekręcić głowicę do nowego ustawienia pozycji maksymalnego otwarcia, po czym obrócić pierścień i ponownie go zablokować.

Małe węzły cieplne

Dzięki małym węzłom cieplnym możliwa jest wymiana ciepła pomiędzy siecią cieplną a odbiorcami. Urządzenia umożliwiają odcięcie dopływu czynnika, zapewniają oczyszczanie roboczego czynnika wejściowego, kontrolują bezpieczeństwo oraz mierzą i regulują poszczególne parametry, takie jak przepływ, temperatura czy ciśnienie. Nowoczesne węzły cieplne umożliwiają zasilanie instalacji c.o. oraz przygotowanie c.w.u.

W nowoczesnych instalacjach grzewczych budynków wielorodzinnych zastosowanie znajdują mieszkaniowe węzły cieplne współpracujące z cieczą roboczą o temperaturze do 90°C. Strona pierwotna wymiennika jest zasilana z sieci lub z kotłowni. Moc wymiennika wynosi od kilku do kilkudziesięciu kW.

Węzły cieplne mają za zadanie zmianę parametrów czynnika roboczego z parametrów sieci ciepłowniczej na parametry zapewniające właściwą pracę odbiorników. Odpowiednie urządzenia automatyki umożliwiają regulowanie i kontrolowanie zużycia ciepła. Ważne są przy tym elektroniczne systemy sterowania i zdalna obsługa.

O komforcie użytkowania i eksploatacji instalacji c.o. i c.w.u. zasilanej małym węzłem cieplnym w dużej mierze decyduje rodzaj i poziom zaawansowania układu sterującego.

W typowym regulatorze przewiduje się zimowy i letni tryb pracy. Dzięki pogodowej regulacji temperatury w instalacji c.o. można korygować krzywą grzania i realizować programy tygodniowe.

Nowoczesne regulatory mogą być również obsługiwane zdalnie poprzez internet.

Podsumowanie

Modernizacja i wymiana instalacji grzewczej w dużej mierze zależy od stanu technicznego istniejącego systemu, oczekiwań użytkowników oraz wielkości budżetu zarządcy obiektu budowlanego.

Administrator budynku powinien zadbać o to, aby na etapie projektowania inżynierowie uwzględnili czynniki umożliwiające korektę parametrów czynnika grzewczego oraz wszelkie zmiany, jakie nastąpiły w wielkości grzejników.

Dla końcowych parametrów projektu ważne jest wprowadzenie grzejnikowych zaworów termostatycznych oraz korekta parametrów nośnika ciepła.

Założenia modernizacji instalacji c.o. muszą też uwzględnić izolowanie pionów c.o. i ewentualną termomodernizację budynku.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!