Wodomierze lokalowe nie mogą pełnić funkcji podzielników kosztów

Jest faktem, że ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków rozliczanie tej usługi (czyli zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków z użytkownikami poszczególnych lokali budynku wielolokalowego) traktuje ogólnikowo i wskazuje na właściciela lub zarządcę takiego budynku, pozostawiając do jego decyzji metodę rozliczania (art. 26 ust. 2 ustawy) z użytkownikami lokali.

Jest też faktem, że zasady te dotyczą właścicieli i zarządców budynków wielolokalowych niezależnie od formy prawnej władania takim budynkiem. Stanowiąc ogólnie o uprawnieniach właściciela lub zarządcy budynku wielolokalowego przepisy ww. ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (art. 26 ust. 3) również nie przesądzają bliżej o sposobie rozliczania różnicy pomiędzy sumą wskazań wodomierzy w poszczególnych lokalach a wskazaniami wodomierza głównego budynku, pozostawiając ten problem do decyzji właściciela lub zarządcy takiego budynku.

Wobec powyższego pozostaje zwrócić uwagę Czytelnikowi, iż w przypadku budynku spółdzielczego, od decyzji (uchwały) uprawnionego statutowo organu samorządowego spółdzielni zależeć będzie bliższe określenie w unormowaniu wewnętrznym tej spółdzielni (np. w regulaminie) m.in. metody (sposobu) rozliczania przedmiotowej różnicy z użytkownikami lokali. Natomiast w przypadku wspólnoty mieszkaniowej właściwym postępowaniem będzie podjęcie stosownej uchwały przez właścicieli lokali, bowiem sprawa ta przekracza zakres zwykłego zarządu, o którym mowa w przepisach Ustawy o własności lokali.

Pozostaje zatem mieć na uwadze, by dokonując ustaleń o sposobie rozliczania tej usługi, a więc także o sposobie rozliczania ww. różnicy, uwzględnić generalny wymóg ustawowy (art. 26): suma pobranych od wszystkich użytkowników lokali opłat (za dostawę wody do poszczególnych lokali i odbiór stamtąd ścieków) powinna być równa kwocie kosztów poniesionych przez właściciela lub zarządcę budynku (np. spółdzielnię) za świadczoną przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne usługę zbiorowego dostarczania wody i zbiorowego odbioru ścieków.

Oczywistym jest jednak, że dokonując oceny danego zagadnienia należy pamiętać o innych przepisach prawa dotyczących tego zagadnienia. Zatem w tym przypadku kluczową będzie na przykład okoliczność, iż stosując metodę rozliczeń w oparciu o przyrządy pomiarowe – którymi bez wątpienia są wodomierze lokalowe – należy spełniać wymogi przewidziane przepisami ustawy Prawo o miarach, a w szczególności art. 4 pkt 5, art. 8 ust. 1 pkt 4 oraz art. 8a ust. 1 i ust. 2.

Ponadto, stosując przyrząd pomiarowy, jak każde urządzenie techniczne, należy postępować zgodnie z dokumentacją tego przyrządu (np. wodomierza) wydaną przez jego dostawcę lub producenta. W przypadku wodomierzy szczególnie istotnym dokumentem dla właściciela lub zarządcy budynku wielolokalowego będzie „Świadectwo legalizacji przyrządu pomiarowego”. Z treści tego dokumentu będzie wynikał okres ważności tej legalizacji, czyli zwyczajniej mówiąc – okres ważności stosowania tego przyrządu do rozliczeń.

Potwierdzają to przepisy § 23 pkt 2 rozporządzenia ministra przedsiębiorczości i technologii dnia 22 marca 2019 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych, stanowiące, iż świadectwo legalizacji przyrządu pomiarowego powinno być przechowywane przez użytkownika tego przyrządu (a więc np. przez spółdzielnię mieszkaniową) w sposób umożliwiający zapoznanie się z tym świadectwem przez strony uczestniczące w pomiarach wykonywanych za pomocą tego przyrządu (a więc na przykład przez użytkowników poszczególnych mieszkań budynku wielolokalowego). Tym samym w świetle wyżej wymienionych przepisów oczywistym staje się wniosek: wodomierze lokalowe – będąc przyrządami pomiarowymi – nie mogą pełnić funkcji podzielników kosztów.

Jak wykazano powyżej, sposób stosowania wodomierza powinien wynikać z dokumentacji technicznej tego przyrządu pomiarowego. Zatem również z dokumentacji powinien wynikać sposób zainstalowania, co będzie niezwykle istotne dla rzetelności jego wskazań. W przypadku braku możliwości kontaktu z dostawcą w celu uzupełnienia dokumentacji fabrycznej wodomierza, proponuje się zwrócić się do jego producenta.

Pośród licznych uwarunkowań i okoliczności związanych z rozliczaniem usługi zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków z użytkownikami poszczególnych lokali budynku wielolokalowego, a więc także odpowiedzialności za legalizację ponowną wodomierza lub jego wymianę – staje się niezwykle istotne ustalenie właściciela tego przyrządu pomiarowego. Tym bardziej, że ani ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, ani ustawa Prawo o miarach tej kwestii nie rozstrzyga. Także przepis art. 547 §1 Kodeksu cywilnego ogólnikowo stanowi: jeżeli ani z umowy, ani z zarządzeń określających cenę nie wynika, kogo obciążają koszty wydania i odebrania rzeczy, sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczególności koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesłania rzeczy, a koszty odebrania ponosi kupujący.

Właściciel przyrządu pomiarowego

Wobec tego, podejmując się ustalenia zasad przedmiotowych rozliczeń, w tym również ustalenia właściciela tego przyrządu pomiarowego, właściciel lub uprawniony do takiego działania zarządca budynku wielolokalowego powinien mieć na uwadze wszystkie istotne uwarunkowania i okoliczności związane z rozliczaniem usługi zbiorowego dostarczania wody i zbiorowego odbioru ścieków z użytkownikami lokali budynku wielolokalowego. Z powyższych względów jawi się następujący wniosek: należyte utrzymywanie przedmiotowych wodomierzy lokalowych, w tym zapewnienie ich ponownej legalizacji lub wymiany we właściwym terminie na nowe, posiadające właściwe świadectwo legalizacji, powinno pozostawać w gestii podmiotu zobowiązanego do utrzymywania instalacji wodociągowej wchodzącej w skład nieruchomości wspólnej.

Taka zasada zapewni:

• zastosowanie wodomierzy tej samej klasy i tego samego rodzaju we wszystkich punktach poboru wody budynku wielolokalowego, co jest niezwykle istotne dla zapewnienia prawidłowości rozliczeń, w tym ww. różnicy;
• zainstalowanie wodomierzy w sposób właściwy, a więc określony przez dostawcę (producenta) oraz zainstalowanie w sposób należyty armatury instalacyjnej związanej z wodomierzem, w tym koniecznej dla zapewnienia właściwej wymiany wodomierza (zawory odcinające);
• zabezpieczenie wodomierzy lokalowych przed ingerencją w ich wskazania (np. poprzez ich zaplombowanie);
• ustalenie, iż wodomierze lokalowe (podobnie jak i inne przyrządy pomiarowe oraz inne urządzenia służące do rozliczeń pomiędzy właścicielem lub zarządcą budynku wielolokalowego a użytkownikami poszczególnych lokali) wchodzą w skład instalacji wodociągowej będącej elementem nieruchomości wspólnej także w przypadku, gdy wodomierze lokalowe są zainstalowane w obszarze instalacji stanowiącej własność użytkownika lokalu;
• należyte przechowywanie dokumentacji związanej ze stosowaniem wodomierzy.

Na zakończenie pozostaje zwrócić uwagę, by mieć na uwadze przepisy art. 26 ust. 1 pkt 2 i pkt 3 ustawy Prawo o miarach, które wprost i jednoznacznie stanowią, iż podlega karze grzywny podmiot, który wbrew przepisom ustawy:

• wprowadza do obrotu lub użytkowania, stosuje bądź przechowuje w stanie gotowości do użycia przyrządy pomiarowe, podlegające prawnej kontroli metrologicznej, bez wymaganych dowodów tej kontroli lub niespełniające wymagań,
• użytkuje przyrządy pomiarowe w dziedzinach, o których mowa w art. 8 ust. 1, niezgodnie z warunkami właściwego ich stosowania.

Niniejsza odpowiedź nie wyczerpuje wszystkich problemów z tej dziedziny. Pozostaje przypomnieć, iż najbardziej kompetentnym w ewentualnej ocenie prawidłowości funkcjonowania przyrządów pomiarowych będzie właściwy terenowo Okręgowy Urząd Miar.