Korzystanie z butli gazowych w budynkach wielolokalowych

Praktyka pokazuje, że choć problem nie jest nowy, to budzi on nadal wątpliwości u zarządców nieruchomości, którzy muszą się z nim zmierzyć. Celem poniższych rozważań jest przedstawienie regulacji, które mogą znaleźć zastosowanie w sytuacji, gdy do zarządcy nieruchomości dotrą sygnały o używaniu butli gazowych oraz żądania podjęcia czynności w tej kwestii.

Za takim wnioskiem jednoznacznie przemawia brzmienie § 1 i 2 przedmiotowego rozporządzenia, które stanowią, iż rozporządzenie to ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, a jego przepisy stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także związanych z nimi urządzeń budowlanych. Normy rozporządzenia nie są więc adresowane do użytkowników budynków, a tym samym w oparciu o ich brzmienie nie można formułować nakazów i zakazów kierowanych do tych osób. Świadczy o tym również fakt, iż w powołanym orzeczeniu w ogóle nie uwzględniono sankcji za naruszenie określonych tam zasad.

Czy można żądać zaprzestania korzystania z butli gazowej?

Zgodnie z treścią § 157 pkt 5 i 6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 z późn. zm.), instalacje gazowe zasilane gazem płynnym mogą być wykonywane tylko w budynkach niskich, przy czym zabrania się stosowania w jednym budynku gazu płynnego i gazu z sieci gazowej.

W myśl definicji ustawowej, zawartej w treści § 8 cytowanego rozporządzenia, budynkiem niskim jest budynek o wysokości do 12 metrów włącznie nad poziomem terenu lub budynek mieszkalny o wysokości do czterech kondygnacji nadziemnych włącznie. Wbrew pozorom, wskazane powyżej normy nie stanowią jednak podstaw prawnych do żądania zaprzestania korzystania z butli gazowych przez osoby zajmujące lokale mieszkalne, niezależnie od tego czy lokale te są zajmowane na podstawie stosunku najmu, prawa własności, czy też bez podstawy prawnej, z czym mamy do czynienia w sytuacji zajmowania lokalu przez osobę, której umowa najmu tego lokalu została przez wynajmującego wypowiedziana.

Oznacza to, że normy te są adresowane do osób odpowiedzialnych za projektowanie i budowę budynków, a konsekwencją uchybień mogą być sankcje natury administracyjnoprawnej, przewidziane w procesie budowlanym.

Wskazując na powyższe, za nieuprawnione uznać należy kierowanie do osób zajmujących lokale mieszkalne nakazów zaprzestania korzystania z gazu płynnego z powołaniem regulacji przedmiotowego rozporządzenia.

Ochrona przeciwpożarowa

W sytuacji jednak, gdy korzystanie z butli gazowych w lokalach mieszkalnych może zagrażać bezpieczeństwu, zastosowanie znajdą regulacje ustawy z 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2009 r., nr 178, poz. 1380 z późn. zm.) oraz – wydanego na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego we wspomnianej ustawie – rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 109, poz. 719).

Z treści art. 1 wspomnianej ustawy wynika, iż ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem między innymi poprzez zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Przez zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia należy przy tym rozumieć zapewnienie koniecznych warunków ochrony technicznej nieruchomościom i ruchomościom oraz tworzenie warunków organizacyjnych i formalnoprawnych zapewniających ochronę ludzi i mienia, a także przeciwdziałających powstawaniu lub minimalizujących skutki pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Z kolei art. 3 ustawy nakłada na osoby fizyczne i osoby prawne korzystające z budynku lub obiektu, obowiązek ich zabezpieczenia przed zagrożeniem pożarowym, a także formułuje podstawę odpowiedzialności rzeczonych podmiotów, a wraz z nimi również właściciela, zarządcy lub użytkownika obiektu, za naruszenie przepisów przeciwpożarowych.

Konkretyzację obowiązków związanych z ochroną przeciwpożarową zawiera wspomniane rozporządzenie z dnia 7 czerwca 2010 roku. Stosownie do treści § 4 ust. 1 pkt 2 wspomnianego aktu prawnego, w obiektach – przez które należy rozumieć budynki oraz inne obiekty budowlane – oraz na terenach przyległych do nich, zabronione jest między innymi użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny z przeznaczeniem albo warunkami określonymi przez producenta bądź niepoddawanych okresowym kontrolom, o zakresie i częstotliwości wynikających z przepisów Prawa budowlanego, jeżeli może się to przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia ognia. Zabronione jest również przechowywanie pełnych, niepełnych i opróżnionych butli przeznaczonych do gazów palnych na nieużytkowych poddaszach i strychach oraz piwnicach.

Z powyższego wynika, iż ustawodawca nie wprowadził ogólnego i definitywnego zakazu korzystania z butli gazowych w lokalach mieszkalnych. Sankcje w postaci zakazu użytkowania konkretnych urządzeń zostały bowiem wprowadzone w zależności od ich rodzaju, sprawności technicznej oraz sposobu użytkowania. Oznacza to, że o dopuszczalności lub niedopuszczalności korzystania w danym lokalu z gazu płynnego decydować będzie szereg okoliczności związanych z jego wykorzystaniem a nie sam fakt posiadania butli gazowej. Nie oznacza to oczywiście, że osoba korzystająca ze wspomnianego źródła energii nie podlega żadnej kontroli i może je wykorzystywać w sposób dowolny. Gazy palne należą bowiem – zgodnie z brzmieniem § 2 ust. 1 pkt 1 ppkt a cytowanego rozporządzenia – do materiałów niebezpiecznych pożarowo. Jak wynika natomiast z treści § 7 przedmiotowego rozporządzenia, materiały takie należy przechowywać w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego oddziaływania oraz nie wolno przechowywać ich w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz w innych pomieszczeniach ogólnie dostępnych, jak również na tarasach, balkonach i loggiach.

Kontrole Państwowej Straży Pożarnej

Rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń oraz nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych należy do podstawowych zadań Państwowej Straży Pożarnej, o czym wprost stanowi art. 1 ust. 2 pkt 1 i 5 Ustawy o Państwowej Straży Pożarnej z 24 sierpnia 1991 roku (DzU z 2009 r., nr 12, poz. 68 z późn. zm.). W tym celu Państwowa Straż Pożarna przeprowadza czynności kontrolno-rozpoznawcze w zakresie między innymi oceny zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej rozwiązań technicznych zastosowanych w obiekcie budowlanym oraz rozpoznawania innych miejscowych zagrożeń. W razie stwierdzenia naruszenia przepisów przeciwpożarowych, powiatowy (miejski) Komendant Państwowej Straży Pożarnej jest – zgodnie z brzmieniem art. 26 ust. 1 Ustawy o Państwowej Straży Pożarnej – uprawniony do wydania decyzji administracyjnej, w której nakaże usunięcie stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie lub zakaże używania maszyn albo urządzeń, a także eksploatacji pomieszczeń, obiektów lub ich części, jeżeli stwierdzone uchybienia mogą powodować zagrożenie życia ludzi lub bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru. Co szczególnie istotne, decyzja taka podlega natychmiastowemu wykonaniu w drodze egzekucji administracyjnej.

Z punktu widzenia omawianego zagadnienia warto w tym miejscu wskazać na treść art. 23 ust 11 cytowanej ustawy, z którego wynika, iż kontrolujący ma prawo wstępu do wszystkich obiektów i pomieszczeń, chyba że stanowią one część mieszkalną lub ich właścicielami albo zarządzającymi są komórki lub jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej albo przez niego nadzorowane, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub Straż Graniczna albo obce misje dyplomatyczne, urzędy konsularne albo inne instytucje międzynarodowe korzystające z immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych. W mojej ocenie z powyższego nie wynika jednak aby regulacja ta wyłączała spod zakresu czynności kontrolno-rozpoznawczych wszelkie lokale mieszkalne albowiem dotyczy jedynie uprawnień Państwowej Straży Pożarnej odnośnie wstępu do takich lokali. Ograniczenie to w szczególności nie wyłącza uprawnienia, o którym mowa w treści art. 26 Ustawy o Państwowej Straży Pożarnej do wydania stosownej decyzji administracyjnej podlegającej natychmiastowemu wykonaniu. Praktyczną konsekwencją rzeczonego ograniczenia jest więc jedynie niemożność realizowania przymusowego wstępu do lokalu przez organ Państwowej Straży Pożarnej a nie wyłączenie wymienionych tam lokalizacji w ogóle spod kontroli tego organu.

Nic nie stoi więc na przeszkodzie, aby Państwowa Straż Pożarna wykonała czynności kontrolno-rozpoznawcze w lokalu mieszkalnym udostępnionym w tym celu przez jego właściciela lub zarządcę. Nie zawsze jednak właściciel lokalu będzie miał faktyczną możliwość udostępnienia swojego lokalu w celu przeprowadzenia w nim wspomnianej kontroli. Zgodnie bowiem z treścią art. 10 ust. 1 Ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z 21 czerwca 2001 roku (DzU z 2005 roku, nr 31, poz. 31 z późn. zm.), lokator jest obowiązany niezwłocznie udostępnić lokal w celu usunięcia awarii zagrażającej bezpośrednio powstaniem szkody. Podobna sytuacja ma miejsce również w odniesieniu do lokali będących przedmiotem odrębnej własności. Zgodnie bowiem z treścią art. 13 ust. 2 Ustawy o własności lokali z 24 czerwca 1994 roku (DzU z 2000 roku, nr 80, poz. 903 z późn. zm.), na żądanie zarządu właściciel lokalu jest obowiązany zezwalać na wstęp do lokalu, jedynie w przypadkach, gdy jest to niezbędne do przeprowadzenia konserwacji, remontu albo usunięcia awarii w nieruchomości wspólnej, a także w celu wyposażenia budynku, jego części lub innych lokali w dodatkowe instalacje. Brak jest więc normy nakazującej lokatorowi lub właścicielowi lokalu mieszkalnego udostępnienie swojego lokalu w każdej sytuacji, w celu przeprowadzenia w nim czynności kontrolno-rozpoznawczych, o których mowa w Ustawie o Państwowej Straży Pożarnej. Ograniczenie takie dotyczy jednak, jak już wskazano powyżej, jedynie przedmiotowych czynności, a nie innych uprawnień Państwowej Straży Pożarnej.

Konsekwencje dla lokatora

Konsekwencją korzystania przez lokatora z butli gazowej w sposób zagrażający bezpieczeństwu może być jednak wypowiedzenie umowy najmu dokonane przez wynajmującego na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 1 Ustawy o ochronie praw lokatorów, a więc z powodu używania lokalu – pomimo pisemnego upomnienia – w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem albo wykraczania w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, co czyni uciążliwym korzystanie z innych lokali. Warto więc stosowny zapis – dotyczący całkowitego zakazu używania butli gazowych w lokalach mieszkalnych wyposażonych w sieć gazową – zawrzeć bezpośrednio w treści umowy najmu lub w regulaminie porządku domowego. W ten sposób wynajmujący, po uprzednim wezwaniu do zaprzestania korzystania przez najemcę z gazu płynnego, będzie miał podstawy do rozwiązania stosunku najmu łączącego go najemcą. W przypadku lokalu stanowiącego przedmiot odrębnej własności omawiany problem może zostać rozwiązany analogicznie z zastosowaniem art. 16 ust. 1 Ustawy o własności lokali. W każdym jednak przypadku należy uwzględnić możliwość, iż lokator lub właściciel, wykazując, że użytkowane przez niego urządzenia posiadają stosowne atesty i są wykorzystywane w sposób bezpieczny i zgodny z ich przeznaczeniem, podważy skuteczność opisanych czynności zmierzających do pozbawienia go możliwości zamieszkiwania w zajmowanym dotychczas lokalu.

Niejako na marginesie należy wskazać, iż w sytuacjach, gdy korzystanie z urządzeń zasilanych gazem płynnym faktycznie wiąże się z realnym i bezpośrednim zagrożeniem dla innych mieszkańców budynku zastosowanie mogą znaleźć przepisy karne. I tak, narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu jest przestępstwem opisanym w art.  160 § 1 Kodeksu karnego, a sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa zaistnienia zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach w postaci pożaru, zostało opisane w treści art. 164 § 1 Kodeksu karnego. Podkreślić jednak należy, że prawnokarna kwalifikacja zachowania osoby korzystającej z płynnego źródła gazu jest możliwa dopiero po ustaleniu nie tylko realności zagrożenia, ale również jego bezpośredniości.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!