W UE węgiel już przegrywa, a w Polsce?

W ciągu ostatnich trzech lat staliśmy się świadkami jednego z największych w historii kryzysów energetycznych, który wywindował ceny gazu, ropy i węgla do wcześniej nie spotykanych poziomów. Tona węgla energetycznego w pewnym momencie kosztowała nawet 430 $. Dzisiaj to już tylko 146 $. Polityka Moskwy wywołała w Unii Europejskiej generalny odwrót od paliw kopalnych, co przełożyło się na spadek cen energii. Niższe ceny energii dowodzą, że kryzys energetyczny został już opanowany. Chociaż są w UE jeszcze kraje, gdzie prąd jest bardzo drogi. Te kraje to: Estonia i Polska.

W Europie transformacja energetyczna przyspiesza. Znaczenie węgla spada, a mocno zyskują odnawialne źródła energii. Paliwa kopalne nigdy wcześniej nie były tak mocno wypierane z unijnego miksu energetycznego jak teraz. Wyjątkiem jesteśmy my. Polska nie wyznaczyła jeszcze nawet daty odejścia od węgla. Czy chcemy być energetycznym skansenem Europy?

Ciągle bowiem nie wiadomo, co dalej z naszym węglem. Zgodnie z podpisaną w 2021 r. umową społeczną, kopalnie miały w Polsce pracować do 2049 r. Coraz wyraźniej jednak widać, że umowa ta przestanie chyba obowiązywać. Po pierwsze, żeby tak się stało, musiałaby ją notyfikować Komisja Europejska. Po drugie, nikt z polskimi górnikami nie rozmawia na ten temat poważnie, a po trzecie, Ministerstwo Klimatu i Środowiska odwleka jak może publikację nowej Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. Czyli w kwestii transformacji energetycznej, na razie wiemy, że… nic nie wiemy.

W UE jest inaczej. Pierwsza połowa roku pokazuje w sektorze energetycznym zmniejszający się udział energii z paliw kopalnych i zwiększenie roli OZE. – Jesteśmy świadkami historycznej zmiany i dzieje się ona szybko – uważają analitycy ds. energii i klimatu z think tanku Ember.1

W miksie energetycznym mniej węgla niż OZE

– Możemy się obrażać, zżymać i tupać nogami, ale liczby nie kłamią. W pierwszej połowie 2024 r. paliwa kopalne miały udział w produkcji energii elektrycznej na poziomie 27 proc. i zaliczyły potężny spadek o 17 proc. Z kolei w tym samym czasie energia ze słońca i wiatru osiągnęła nowy rekord – 30 proc. w produkcji energii. W rezultacie wiatr i słońce wytworzyły w UE więcej energii elektrycznej niż paliwa kopalne po raz pierwszy w historii – podkreślają analitycy z Ember.

Wykorzystanie paliw kopalnych spadło o ok. 70 TWh: węgiel o 24 proc., czyli o 40 TWh, a gaz ziemny o 14 proc., czyli o prawie 30 TWh. – Stało się tak, pomimo, że popyt odbił o 0,7 proc., odrabiając straty po 2 latach spadku. Oznacza to odwrócenie sytuacji w porównaniu z ostatnimi 2 laty, w których popyt spadł w związku z kryzysem cen gazu. Jednak łagodna zima ograniczyła wzrost popytu – diagnozuje Ember.

Największe spadki w Niemczech! 

Co ciekawe: więcej niż 75 proc. spadku produkcji paliw kopalnych pochodziło z pięciu państw członkowskich UE. Największy spadek energetycznego wykorzystywania paliw kopalnych miał miejsce w Niemczech: 16 proc. (19 TWh). Największy spadek odnotowali Niemcy w przypadku węgla, aż o 28 proc! Gdy w okresie od stycznia do czerwca 2023 r. węgiel miał tam udział w miksie energetycznym jeszcze na poziomie 26 proc., w pierwszym półroczu 2024 r. odnotowano już tylko 20 proc. Z kolei we Włoszech udział węgla zmniejszył się o 21 proc. (14 TWh). Spore spadki paliwa kopalne zaliczyły także w Hiszpanii, gdzie wykorzystanie gazu spadło w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2023 r. aż o 34 proc.), a także we Francji i Belgii. – W pierwszej połowie 2024 r. 13 krajów UE wytworzyło więcej energii elektrycznej z wiatru i słońca niż z paliw kopalnych – informuje Ember.

Węgla jest także coraz mniej i w Polsce. W świetle analiz Emberu, okazuje się, że gdy w maju 2019 r., udział węgla wynosił u nas 80 proc., czyli 4/5 miksu energetycznego, 5 lat później, w maju 2024 r., nasze czarne złoto dostarczyło już tylko 57 proc. energii elektrycznej. A mimo to…