Nasi mieszkańcy z  chorobą Alzheimera

Choroba Alzheimera skutkuje obumieraniem kolejnych partii ludzkiego mózgu. Bardzo obrazowo przedstawia  się ją, porównując do  powolnego wygaszania świateł przed  nastaniem nocy w  mieszkaniach budynku wielolokalowego –  na  koniec gasną wszystkie. Zdecydowałem  się na  napisanie tego artykułu, ponieważ problem dotyczy także mojej rodziny.

Choroba Alzheimera to również, a może przede wszystkim, choroba opie­kunów. To oni na co dzień ponoszą cały cię­żar, płacąc za to wyczerpaniem fizycznym, ale przede wszystkim psychicznym. Uważam, że  jako zarządcy nieruchomości możemy pomóc zarówno samym chorym, ale przede wszystkim ich opiekunom –  i  powinniśmy to  robić. Od  kilku lat w  ramach swojej działalności społecznej w  tzw. partnerstwie lokalnym staram  się zainteresować tym problemem władze  m.st. Warszawy. Szacuje  się, że  w  Polsce osób chorujących na Alzheimera jest ok.  500 tys., a  w  samej Warszawie ok.  30 tys. W  stolicy kraju, której budżet roczny przekracza 20 mld  zł, jest de facto jeden ośrodek profesjonalnie zajmujący  się chorymi –  to  Centrum Alzheimera przy  ul. Wilanowskiej 257. 

Częściowym wsparciem dla  opiekunów mogą być tzw. domy dziennego pobytu, w  których można by  było na  kilka godzin dziennie umieścić chorego po d opieką wykwalifikowanych pielęgniarek i  psychologów. W  Warszawie takie miejsca są  dwa i  mogą łącznie przyjąć ok.  200 osób (sic!).

Problem  się pogłębia

Niestety do  chwili obecnej nie istnieją skuteczne metody leczenia choroby Alzheimera. Co  gorsze, zaczynają chorować coraz młodsze osoby, nawet czterdziestoletnie. Problem zacznie  się zatem pogłębiać, a  na  jego rozwiązanie przez  władze publiczne w  najbliższych latach nie ma, moim zdaniem, co  liczyć.

W  Polsce jest ok.  3500 spółdzielni mieszkaniowych i  żyje w  nich ok.  10 mln ludzi. Stosując proste porównanie, jest wśród nich ok.  120–130 tys. osób z  chorobą Alzheimera. Spółdzielnie (ale również gminy we  wspólnotach mieszkaniowych) dysponują własnymi lokalami użytkowymi, które mogłyby być przeznaczone na  domy dziennego pobytu dla  tych osób. Wymagania takich placówek zostały, na  moją prośbę, określone przez  kierownictwo Centrum Alzheimera w  Warszawie. Przy  założeniu, że  taki dom dziennego pobytu byłby przeznaczony dla  ok.  15 osób, wymagania lokalowe są  następujące:

• lokal na  parterze z  ogródkiem lub  tarasem, o  powierzchni ok.  120–150 m²,
• 6–7 pomieszczeń, 2 toalety, łazienka, kuchnia.

Do  lokalu musi być dobry dojazd i  zapewnione miejsca do  zaparkowania samochodów.

Idealnym rozwiązaniem byłby dom jednorodzinny na  samodzielnej działce. Gdyby udało  się taki lokal znaleźć, to  można byłoby  włączyć do  jego remontu i  adaptacji firmy budowlane współpracujące z  nami na  co  dzień, restauracje czy  kawiarnie zachęcić do  współpracy w  zakresie wyżywienia, a  pracowników domów kultury skierować do  prowadzenia zajęć np.  plastycznych czy  muzycznych.

Usługi medyczne w  naszych zasobach

Kolejnym działaniem, w  które mogą i  powinni włączyć  się zarządcy nieruchomości –  to  nawiązanie współpracy z  właścicielami lub  najemcami (tym bardziej) lokali użytkowych prowadzących działalność w  zakresie szeroko rozumianych usług medycznych. W  naszych zasobach takich lokali jest sporo i  z  naszej inicjatywy mogłyby, jak sadzę, pomóc mieszkańcom dotkniętym chorobą, np.  wykonując na  preferencyjnych warunkach badania przesiewowe, udzielając konsultacji chorym i  ich opiekunom itp. Gdyby potrzeba było wsparcia finansowego, znajdziemy w  naszych zasobach również placówki bankowe, z  którymi pewnie dałoby  się wypracować jakiś model finansowego wsparcia. Do  całej operacji powinniśmy zaprosić placówki samorządowe, z  OPS na  czele. Zdaję sobie sprawę z  tego, że  idea może  się wydawać utopijna, ale trzeba próbować, ponieważ z  czasem takie rozwiązania staną  się niezbędne. Dzisiaj opiekunowie osób chorych są  pozostawieni sami sobie i  często zamykają  się z  chorymi w  domach, nie widząc żadnej możliwości na  inny model opieki. Osoby zamożne znajdą sobie zawsze rozwiązanie, polegające np. na  umieszczeniu chorego w  prywatnym domu opieki z  opłatą na  poziomie min. 4 000–5 000 złotych miesięcznie, ale takich osób jest niewiele, a  ze  względu na  szalejącą inflację będzie ich z  pewnością coraz mniej.

Mieszkaniec z  chorobą otępienną i zapewnienie odpowiedniej opieki 

Piszę ten artykuł również po  to, aby uświadomić koleżankom i  kolegom zarządcom, którzy dotychczas nie spotkali  się z  osobami chorymi, że  niektóre zachowania naszych mieszkańców (w  tym zachowania agresywne) mogą być objawami choroby Alzheimera. Warto poprosić o  adres i  sprawdzić, czy  osoba taka mieszka sama czy  z  rodziną; jeśli z  rodziną to  skontaktujmy  się i  poinformujmy o  incydentach (szczególnie wówczas, gdy podobne zachowania  się powtarzają). Osoby chore często mają na  nadgarstku bransoletkę z  podanym kontaktem do  opiekuna.

Osoby z  chorobami otępiennymi mieszkające same mogą również stanowić dla  sąsiadów poważne zagrożenie w  zakresie bezpieczeństwa. Postęp choroby skutkuje coraz większymi zaburzeniami pamięci, co  może spowodować pozostawianie odkręconego gazu czy  wody; w  bardziej zaawansowanych stadiach może dochodzić np.  do  gaszenia wyimaginowanego pożaru wiadrami wody (osobiście miałem taki przypadek) lub  wyrzucanie paczek z  fekaliami przez  okna (też miałem taki przypadek w swojej spółdzielni). Chorzy, którzy zachowali sprawność fizyczną, bardzo często wychodzą z  domu (w  tym w  nocy) i  błąkają  się po  okolicy czasami w  nieodpowiednim stroju (w  pidżamie) albo  wręcz bez żadnego ubrania. Jeśli mamy ochronę, uczulmy ją  na  takie przypadki szczególnie w  nocy. W  przypadku zaistnienia takiej sytuacji próbujmy chorego zatrzymać i  odprowadzić do  domu, a  jeśli jest to  niemożliwe, ponieważ taka osoba nie pamięta, gdzie mieszaka albo  prowadzi nas do  nie swojego mieszkania, próbujmy uzyskać kontakt do  rodziny (bransoletka, telefon komórkowy, karteczka z  kontaktem w  portfelu itp.) Jeśli i  to  okaże  się niemożliwe, zawiadamiajmy policję, funkcjonariusze są  przeszkoleni i  poprzez działania operacyjne dosyć szybko chory trafia bezpiecznie do  domu.

Kolejnym problemem mogą być przypadki oddziaływania na  osoby chore przez  oszustów podejmujących próby wyłudzenia prawa do  lokalu. Uwaga ta jest kierowana szczególnie do  pracowników działów członkowsko-mieszkaniowych w  spółdzielniach mieszkaniowych, którzy wydają zaświadczenia do  sprzedaży. Jeśli przychodzi starsza osoba wykazująca objawy demencji, przeprowadźmy szczegółowy wywiad i  spróbujmy skontaktować  się na  wszelki wypadek z  członkami rodziny.

Choroba może dotknąć każdego z nas

Na  koniec smutne podsumowanie. Specjaliści oceniają, że  w  perspektywie najbliższych 20–30 lat liczba osób chorych w  Polsce (jest to  również tendencja światowa) może zwiększyć  się czterokrotnie. Tak jak wskazano na  wstępie, dzisiaj cały ciężar organizacyjny i  finansowy opieki nad takimi osobami spoczywa de facto na  barkach rodziny. Z  uwagi na  fakt, iż korzystanie zarówno z  publicznych, jak i  prywatnych form opieki w  ramach pobytu dziennego czy  stałego jest bardzo kosztowne, większość chorych pozostaje do  śmierci w  domach, najczęściej pod  opieką współmałżonków lub  dzieci –  opieki, od  której w  ciągu dnia nie ma  nawet krótkiego wytchnienia.