Składowanie odpadów w mieszkaniach i piwnicach

Stałymi odpadami komunalnymi są wszelkiego rodzaju odpady i substancje, które jednocześnie nie są ściekami, lecz są odpadami powstałymi w wyniku działalności bytowej człowieka w gospodarstwach domowych, jak również w sektorze usług publicznych produkujących, czyli tak zwane odpady komunalnopodobne.

Mówiąc o odpadach należy stwierdzić, iż są to produkty uciążliwe dla środowiska i mogą być nie biodegradowalne, dlatego konieczny jest ich zorganizowany i regularny odbiór.¹

Gromadzenie odpadów zgodnie z prawem

Zgodnie z rozporządzeniem ministra infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, odległość miejsc do gromadzenia odpadów stałych, o których mowa w §22 ust. 2 pkt 1, 3 i 4, powinna wynosić co najmniej:

• 10 m – od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi;
• 3 m – od granicy działki budowlanej;
• 10 m – od placu zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych, o których mowa w §40 wspomnianego wyżej rozporządzenia.

Zachowanie odległości nie jest wymagane, jeżeli miejsca te stykają się z podobnymi miejscami na działce sąsiedniej.

W przypadku przebudowy istniejących miejsc składowania odległości te mogą być pomniejszone, jednak nie więcej niż o połowę, ale po uzyskaniu opinii wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

Dojście od najdalszego wejścia do obsługiwanego budynku mieszkalnego wielorodzinnego, zamieszkania zbiorowego lub użyteczności publicznej do miejsca do gromadzenia odpadów stałych, o których mowa w §22 ust. 2 pkt 1, 3 i 4 omawianego rozporządzenia, może wynosić nie więcej niż 80 m. Wymaganie to nie dotyczy budynków na terenach zamkniętych.

Miejscami składowania mogą być:

• zadaszone osłony lub pomieszczenia ze ścianami pełnymi bądź ażurowymi;
• wyodrębnione pomieszczenia w budynku, mające posadzkę powyżej poziomu nawierzchni dojazdu środka transportowego odbierającego odpady, lecz nie wyżej niż 0,15 m, w tym także dolne komory zsypu z bezpośrednim wyjściem na zewnątrz, zaopatrzonym w daszek o wysięgu co najmniej 1 m i przedłużony na boki po co najmniej 0,8 m, mające ściany i podłogi zmywalne, punkt czerpalny wody, kratkę ściekową, wentylację oraz sztuczne oświetlenie;
• utwardzone place do ustawiania kontenerów z zamykanymi otworami wrzutowymi;
• utwardzone place z nadziemnymi otworami wrzutowymi i podziemnymi lub częściowo podziemnymi kontenerami.

Między wejściami do pomieszczeń lub placami, a miejscem dojazdu samochodów śmieciarek powinno być utwardzone dojście, umożliwiające przemieszczanie pojemników na własnych kołach lub na wózkach. Miejsca do gromadzenia odpadów stałych przy budynkach wielorodzinnych powinny być dostępne dla osób niepełnosprawnych.

Niedopełnienie obowiązków właściciela

W przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych, podmiot odbierający odpady komunalne przyjmuje je jako niesegregowane (zmieszane)  i powiadamia o tym wójta, burmistrza lub prezydenta miasta oraz właściciela nieruchomości.

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta – na podstawie powiadomienia – wszczyna postępowanie w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Określa on, w drodze decyzji, wysokość opłaty za miesiąc lub miesiące (w przypadku nieruchomości, o których mowa w art. 6j ust. 3b ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, za rok), stosując stawkę podwyższoną (art. 6k ust. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).

Pojęcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych należy interpretować z uwzględnieniem art. 3 ust. 1 pkt 7 i 24 ustawy o odpadach. Odpadami komunalnymi są odpady, powstające w gospodarstwach domowych oraz odpady pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych, objętych obowiązkiem selektywnej zbiórki, z podziałem na frakcje.

Niedopełnienie przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych polega na nieumieszczeniu odpadów w urządzeniach (pojemnikach lub workach), przeznaczonych do zbierania selektywnego poszczególnych frakcji.

Art. 6ka ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określa, jak ma zachować się odbiorca odpadów komunalnych, gdy stwierdzi, że nie są one gromadzone w sposób selektywny. Przepisy obligują go do powiadomienia organu administracji, że nieprawidłowo segregowane odpady zostały odebrane z określonej lokalizacji.

Powiadomienie to stanowi asumpt do wszczęcia z urzędu postępowania i określenia opłaty podwyższonej. W ramach postępowania wyjaśniającego, organ administracji ma obowiązek ustalenia, kto korzysta z punktu gromadzenia odpadów komunalnych, z których zostały one odebrane jako zmieszane (pomimo, że podlegały segregacji w ramach określonych frakcji odpadów).

Kompetencje inspekcji sanitarnej

Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 art. 4 ust. 1 pkt 2 art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, przez wyznaczenie zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej przez bieżący nadzór sanitarny obejmujący kontrolę przestrzegania przepisów, określających wymaganie higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczące utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości. Nie daje to podstaw do ograniczenia zakresu działania przez wyłączenie lokali prywatnych.

Dla wykonania tego zakresu działania inspektor sanitarny ma prawo wstępu do nieruchomości oraz wszystkich pomieszczeń wchodzących w ich skład (art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Artykuł 26 ust. 1 tej ustawy wyznacza zakres prawa wstępu do mieszkań, stanowiąc, że prawo to inspektor sanitarny ma w razie podejrzenia lub stwierdzenia choroby zakaźnej, ale też w razie zagrożenia zdrowia czynnikami środowiskowymi.

Według art. 27 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w razie stwierdzenia naruszeń wymagań higienicznych i zdrowotnych, nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. Wskazana wyżej regulacja ustawy o PIS daje podstawy prawne do wydania indywidualnego nakazu usunięcia naruszeń wymagań higienicznych w drodze decyzji. Spełnione są zarówno elementy sprawy indywidualnej w aspekcie przedmiotowym (nakaz usunięcia naruszeń wymagań higienicznych), aspekt podmiotowy – nakaz, którego adresatem jest podmiot naruszający wymagania higieniczne, oraz forma nakazu – w drodze decyzji.

Przesądza to, że nie ma podstaw prawnych do wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie, a zatem zastosowania art. 61a §1 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Nie można podzielić stanowiska skarżącego, że uchyla ten zakres właściwości Państwowej Inspekcji Sanitarnej art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych. To właśnie Państwowy inspektor sanitarny jest właściwy do kontroli czy właściciel mieszkania utrzymuje ten lokal w stanie wykluczającym stan powodujący zagrożenie chorobami zakaźnymi.

Stanowi o tym wprost art. 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej: „Wykonywanie zadań określonych w art. 1 polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiskowymi.

Nie wyłącza właściwości Państwowej Inspekcji Sanitarnej regulacja w art. 3 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zakres właściwości organów gminy nie obejmuje wydawania nakazów, o których stanowi art. 27 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Zasadniczym celem działalności nadzoru sanitarnego, zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jest ochrona zdrowia przed niekorzystnym wpływem czynników środowiska, w którym żyjemy i zapobieganie powstawaniu chorób. Działania prowadzone są w obszarach, które mają zabezpieczać realizację wspomnianego celu i dotyczą:

• sprawowania zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, polegającego m.in. na uzgadnianiu planów zagospodarowania przestrzennego i wymagań higieniczno-sanitarnych określonych dla budownictwa,
• sprawowania bieżącego nadzoru sanitarnego nad przestrzeganiem przepisów higienicznych i zdrowotnych określonych dla poszczególnych obszarów naszego życia, takich jak środowisko domowe, szkoła, praca czy szeroko rozumiana żywność i żywienie,
• prowadzenia działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i chorób wynikających z warunków pracy.  

Podstawa prawna

1. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t. j. DzU z 2022 r. poz. 2519 ze zm.)
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tj. DzU Nr 75, poz. 690 ze zm.)