Dodatek dla gospodarstw domowych z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła

Stosownie do art. 24 ust. 1 Ustawy, dodatek dla gospodarstw domowych przysługuje osobie w gospodarstwie domowym, w przypadku gdy głównym źródłem ciepła gospodarstwa domowego jest:

• kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, pieco-kuchnia albo piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane peletem drzewnym, drewnem kawałkowym lub innym rodzajem biomasy; albo
• kocioł gazowy zasilany skroplonym gazem LPG; albo
• kocioł olejowy;

– o ile ww. źródła ciepła zostały zgłoszone lub wpisane do CEEB, o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z dnia 21.11.2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków¹ do dnia 11 sierpnia 2022 r. lub po tym dniu – w przypadku jednak głównych źródeł ogrzewania zgłoszonych lub wpisanych po raz pierwszy do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o których mowa w art. 27g ust. 1 tej ustawy, a więc uruchomionych po raz pierwszy:

• źródeł ciepła, w tym zasilania z sieci ciepłowniczej, wykorzystywanego na potrzeby budynku lub lokalu;
• źródeł spalania paliw, w rozumieniu art. 157a ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 27.4.2001 r. Prawo ochrony środowiska², o nominalnej mocy cieplnej mniejszej niż 1 MW, niewymagającego pozwolenia, o którym mowa w art. 181 ust. 1 pkt 1 i 2 tej ustawy, albo zgłoszenia, o którym mowa w art. 152 ust. 1 tej ustawy.

Co do zasady zaś, dodatek dla gospodarstw domowych przysługuje – wchodzącym w skład powyższych gospodarstw domowych:

• osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
• osobom przebywającym na terenie Polski na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d lub art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12.12.2013 r. o cudzoziemcach³ lub w związku z uzyskaniem w Polsce statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej;
• osobom przebywającym na terenie Polski w związku z uzyskaniem w RP zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany;
• mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Polski obywatelom państw członkowskich UE, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14.7.2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin⁴, posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zasady przyznawania dodatku dla gospodarstw domowych

Dodatek dla gospodarstw domowych wypłaca się na wniosek złożony przez osobę prowadzącą gospodarstwo domowe jednoosobowe lub wchodzącej w skład gospodarstwa wieloosobowego. Na potrzeby składania wniosków o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych przyjmuje się jednocześnie, że:

• jedna osoba może wchodzić w skład tylko jednego gospodarstwa domowego;
• gospodarstwo domowe może otrzymać dodatek z tytułu wykorzystania wyłącznie jednego źródła ciepła.

Ustawodawca zastrzegł przy tym, iż w przypadku gdy pod jednym adresem miejsca zamieszkania zamieszkuje więcej niż jedno gospodarstwo domowe, jeden dodatek dla gospodarstw domowych przysługuje dla wszystkich gospodarstw domowych zamieszkujących pod tym adresem. W przypadku zaś, gdy wniosek o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych złożono dla więcej niż jednego gospodarstwa domowego mających ten sam adres miejsca zamieszkania, to dodatek ten przyznawany jest temu wnioskodawcy, który złożył wniosek jako pierwszy. Pozostałe wnioski pozostawia się zaś bez rozpoznania.

Na marginesie zwrócić należy uwagę, iż powołana wyżej regulacja spowodowała lawinowy napływ wniosków o nadanie nowych (dodatkowych) numerów porządkowych dla nieruchomości, składanych do wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), odpowiedzialnych za ustalanie numerów porządkowych dla budynków mieszkalnych oraz innych budynków przeznaczonych do stałego lub czasowego przebywania ludzi, w tym w szczególności budynków: biurowych, ogólnodostępnych wykorzystywanych na cele kultury i kultury fizycznej, o charakterze edukacyjnym, szpitali i opieki medycznej oraz przeznaczonych do działalności gospodarczej, wybudowanych, w trakcie budowy i prognozowanych do wybudowania – tj. stosownie do treści art. 47a ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne5. Większość z tychże wniosków spotyka się przy tym z zasadnymi odmowami ich uwzględnienia. Mnożenie „adresów” dla potrzeb uzyskania przez osobne gospodarstwa domowe zamieszkujące w tym samym budynku, wielu dodatków przewidzianych przepisami Ustawy pozostaje bowiem – co do zasady – w sprzeczności z przepisami regulującymi zasady ustalania numerów porządkowych dla budynków mieszkalnych. Tak też, wskazać należy, iż stosownie do przepisów rozporządzenia z dnia 21.7.2021 r. Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie ewidencji miejscowości, ulic i adresów⁶, dla jednego budynku mieszkalnego położonego na tej samej nieruchomości (niezależnie od liczby wyodrębnionych w nim, samodzielnych lokali mieszkalnych lub niemieszkalnych) nadaje się tylko jeden numer porządkowy. Zgodnie przy tym z §6 ust. 7 Rozporządzenia, nie stosuje się jednego numeru porządkowego jedynie dla wielu budynków położonych na tej samej nieruchomości. Z kolei, nie nadaje się odrębnych numerów porządkowych dla poszczególnych kondygnacji budynków (§6 ust. 8 Rozporządzenia). Dopuszczalne jest przy tym nadanie wielu numerów porządkowych dla budynku mającego kilka wejść (§6 ust. 5 rozporządzenia):

• w przypadku obiektów (tj. budynków, o których mowa w art. 47a ust. 4 pkt 5 lit. a PGK, oraz innych obiektów, o których mowa w art. 47a ust. 4a PGK, którym nadaje się numery porządkowe), położonych w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch lub więcej ulic, posiadających odrębne wejścia od strony sąsiadujących z nimi ulic, gdzie przez „ulicę” należy rozumieć zarówno ulice, jak i inne ciągi komunikacyjne, w szczególności: aleje, bulwary, szosy i drogi, którym nadano nazwę, albo
• w przypadku, gdy obiekt położony przy jednej ulicy posiada więcej niż jedno wejście główne.

Obiektom tym może być nadanych wiele numerów porządkowych, związanych ze wszystkimi głównymi wejściami do obiektu.

Na skutek dostrzeżenia powyższego stanu rzeczy, przepisami nowelizującymi, które weszły w życie z dniem 4.11.2022 r.7, ustawodawca dopuścił skorzystanie z nowego rozwiązania w przypadku, gdy pod jednym adresem miejsca zamieszkania zamieszkuje więcej niż jedno gospodarstwo domowe, i w terminie do dnia 30 listopada 2022 r. nie będzie możliwe ustalenie odrębnego adresu miejsca zamieszkania dla poszczególnych gospodarstw domowych, zamieszkujących pod tym adresem w odrębnych lokalach, do gospodarstwa domowego, którego źródłem ogrzewania jest oddzielne lub współdzielone źródło ciepła zgłoszone lub wpisane do CEEB nie będzie się stosowało zasady przewidującej, że na wiele gospodarstw pod tym samym adresem przypada tylko jeden dodatek wypłacany temu, kto pierwszy zgłosił wniosek w tym względzie⁸.

W przypadku, o którym mowa wyżej, gospodarstwu domowemu, dla którego nie było możliwe ustalenie odrębnego adresu, wójt (burmistrz albo prezydent miasta) przyzna zatem dodatek dla gospodarstw domowych w drodze decyzji administracyjnej, jeżeli w wyniku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego organ ten ustalił zamieszkiwanie pod jednym adresem w odrębnych lokalach kilku gospodarstw domowych oraz wykorzystywanie przez te gospodarstwa oddzielnego lub współdzielonego źródła ciepła wpisanego lub zgłoszonego do CEEB zgodnie z zasadami przewidzianymi dla przyznania wnioskowanego dodatku. Jednakże, w przypadku gdy w jednym lokalu mieszkalnym zamieszkiwać będzie więcej niż jedno gospodarstwo domowe, przysługiwać będzie już tylko jeden dodatek dla wszystkich gospodarstw domowych zamieszkujących w tym lokalu.

Mimo wprowadzenia regulacji rozszerzających możliwość uzyskania dodatku dla gospodarstw domowych pomimo wspólnego adresu, pod którym zamieszkuje więcej niż jedno takie gospodarstwo, ustawodawca przewidział zarazem, iż w przypadku gdy wniosek o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych złożyła więcej niż jedna osoba z danego gospodarstwa domowego wieloosobowego, dodatek ten przyznawany będzie jedynie temu wnioskodawcy, który złożył taki wniosek jako pierwszy. Pozostałe wnioski pozostaną bez rozpoznania.

Do postępowania w sprawie wypłaty dodatku dla gospodarstw domowych odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy art. 23 ust. 3, 12 i 13, art. 24a ust. 1 i 2, art. 25 ust. 3 i 4 oraz art. 29–30a ustawy z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych⁹, przy czym ilekroć w tych przepisach jest mowa o „rodzinie”, rozumie się przez to gospodarstwo domowe, o którym mowa w Ustawie.

Przyznanie dodatku

Do prowadzenia postępowań w sprawach dotyczących wypłaty dodatku dla gospodarstw domowych, wójt (burmistrz albo prezydent miasta) może z kolei – na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej – upoważnić swojego zastępcę, pracownika urzędu gminy albo kierownika ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19.7.2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych¹⁰ – także dyrektora centrum usług społecznych, lub kierownika innej jednostki organizacyjnej gminy, jak również inną osobę na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej, dyrektora centrum usług społecznych lub innej jednostki organizacyjnej gminy.

Przyznanie przez wójta (burmistrza albo prezydenta miasta) dodatku dla gospodarstw domowych nie wymaga – co do zasady – wydania decyzji administracyjnej. Wydania decyzji wymaga już jednak odmowa przyznania dodatku dla gospodarstw domowych, uchylenie lub rozstrzygnięcie w sprawie nienależnie pobranego dodatku.

Informację o przyznaniu dodatku wójt (burmistrz albo prezydent miasta) przesyła wnioskodawcy na wskazany przez niego adres poczty elektronicznej, o ile wnioskodawca wskazał adres poczty elektronicznej we wniosku o wypłatę dodatku. W przypadku zaś, gdy wnioskodawca nie wskazał takiego adresu – organ odbierając wniosek od wnioskodawcy, poinformuje go o możliwości bezpośredniego odebrania od tego organu informacji o przyznaniu dodatku, przy czym nieodebranie informacji o przyznaniu dodatku dla gospodarstw domowych nie wstrzymuje wypłaty tego dodatku.

Sam z kolei wzór wniosku o przyznanie omawianego dodatku określa rozporządzenie wykonawcze wydane przez Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 24.10.2022 r. w sprawie wzoru wniosku o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła11.

Zasady składania wniosku o dodatek dla gospodarstw domowych

Ustawodawca przewidział datę graniczną składania wniosków o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych jako dzień 30 listopada 2022 r. Z uwzględnieniem powyższego, wnioski o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych złożone po dniu 30 listopada 2022 r. pozostawione zostaną bez rozpoznania. Miejscem złożenia wniosku jest zaś gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej ten wniosek.

Co do samej formy złożenia przedmiotowego wniosku, ustawodawca przewidział, iż wniosek o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych można złożyć bądź to na piśmie, bądź za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną¹². W przypadku złożenia wniosku za pomocą środków komunikacji elektronicznej wniosek ten opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Z kolei, wniosek złożony przy użyciu publicznej aplikacji mobilnej winien zostać opatrzony zaawansowaną pieczęcią elektroniczną ministra właściwego do spraw informatyzacji, po uwierzytelnieniu wnioskodawcy z wykorzystaniem certyfikatu, o którym mowa w art. 19e ust. 2a ustawy z dnia 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne¹³, wydanego użytkownikowi publicznej aplikacji mobilnej po uwierzytelnieniu w sposób określony w przepisach tej ustawy.

Kiedy dodatek nie przysługuje? 

Wprowadzone przepisy przewidują zarazem wyłączenia w zakresie przysługiwania dodatku dla gospodarstw domowych. Tak też, dodatek ten nie przysługuje:

• gospodarstwom domowym objętym pozytywnie rozpatrzonym wnioskiem o wypłatę dodatku węglowego, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5.8.2022 r. o dodatku węglowym¹⁴;
• osobie w gospodarstwie domowym, na potrzeby którego zostało zakupione paliwo stałe, po cenie i od przedsiębiorcy, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23.6.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców niektórych paliw stałych w związku z sytuacją na rynku tych paliw¹⁵.

Wysokość dodatku

Stosownie do treści art. 24 ust. 11 Ustawy, dodatek dla gospodarstwa domowego wynosi aktualnie:

• 3000 złotych – w przypadku gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia albo piec kaflowy, zasilane peletem drzewnym lub innym rodzajem biomasy, z wyłączeniem drewna kawałkowego;
• 1000 złotych – w przypadku gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia albo piec kaflowy, zasilane drewnem kawałkowym;
• 500 złotych – w przypadku gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł gazowy zasilany skroplonym gazem LPG;
• 2000 złotych – w przypadku gdy głównym źródłem ciepła jest kocioł olejowy.

Weryfikacja danych zawartych we wniosku o przyznanie dodatku

Ustawodawca zobowiązał wójta (burmistrza albo prezydenta miasta) do dokonywania weryfikacji złożonych wniosków o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych, w szczególności w zakresie zgłoszenia lub wpisania głównego źródła CEEB.

Dokonując weryfikacji wniosku o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych, wójt (burmistrz albo prezydent miasta) bierze zaś pod uwagę w szczególności:

• informacje wynikające z deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w art. 6m ustawy z dnia 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach¹⁶;
• informacje uzyskane w związku z postępowaniem o przyznanie:
• świadczeń rodzinnych oraz dodatków do zasiłku rodzinnego, o których mowa odpowiednio w art. 2 i art. 8 ustawy o świadczeniach rodzinnych;
• świadczenia wychowawczego, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci¹⁷;
• dodatku osłonowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.2021 r. o dodatku osłonowym18;
• dodatku mieszkaniowego, o którym mowa w art. 2 ustawy z dnia 21.6.2001 r. o dodatkach mieszkaniowych19;
• dane zgromadzone w rejestrze PESEL oraz rejestrze mieszkańców, o których mowa odpowiednio w art. 6 ust. 1 i art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 24.9.2010 r. o ewidencji ludności20.

Jeżeli podczas weryfikacji wniosku o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych wystąpią wątpliwości dotyczące gospodarstwa domowego wnioskodawcy, wójt (burmistrz albo prezydent miasta) może przeprowadzić wywiad środowiskowy, który ma na celu ustalenie faktycznego stanu danego gospodarstwa domowego odnośnie samotnego zamieszkiwania w przypadku jednoosobowych gospodarstw domowych oraz wspólnie stale zamieszkujących i gospodarujących z wnioskodawcą innych osób – w przypadku gospodarstw domowych wieloosobowych.

Wywiad środowiskowy, o którym mowa wyżej, przeprowadza się w miejscu zamieszkania wnioskodawcy, zaś w jego toku ustala się, czy stan faktyczny danego gospodarstwa domowego jest zgodny z informacjami podanymi we wniosku o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych. Co przy tym istotne, niewyrażenie zgody na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego stanowi podstawę do odmowy przyznania dodatku dla gospodarstw domowych.

Na podstawie przepisów nowelizujących wprowadzono przy tym dodatkowe uprawnienie dla wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w celu ustalenia prawa do dodatku dla gospodarstw domowych, w przypadku posiadania informacji wskazujących, że osoba, która nie złożyła wniosku o wypłatę dodatku dla gospodarstw domowych, spełnia jednak warunki jego przyznania wynikające z Ustawy. Powyższe ma być rozwiązaniem pomocowym dla tych osób, które z różnych przyczyn (np. stan zdrowia, wiek, niesamodzielność lub nieporadność życiowa) nie zgłosiły stosownego wniosku lub istnieje obawa, że nie złożą go w ustawowym terminie. W takich też przypadkach organ przyzna dodatek w drodze decyzji administracyjnej z urzędu, bez konieczności składania wniosku oraz bez składania odpowiedniej deklaracji, dokonując jednocześnie samodzielnie wpisu źródła ciepła do CEEB, jeżeli źródło to nie było wcześniej zgłoszone do tej ewidencji.

Zgodnie również z dodaną do Ustawy nową regulacją, która weszła w życie z dniem 4 listopada br., dodatek dla gospodarstw domowych uzyska osoba w gospodarstwie domowym także w przypadku, gdy główne źródło ogrzewania gospodarstwa domowego nie zostało zgłoszone lub wpisane do CEEB do dnia 11 sierpnia 2022 r., lecz w wyniku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego ustalono, że źródłem ogrzewania tego gospodarstwa jest źródło, o którym mowa w przepisach Ustawy.

Literatura

1. DzU z 2022 r., poz. 1967 – dalej: „Ustawa”
2. tj. DzU z 2022 r., poz. 438 ze zm.
3. tj. DzU z 2021 r., poz. 1973 ze zm
4. t.j. DzU z 2021 r., poz. 2354 ze zm.
5. t.j. DzU z 2021 r., poz. 1697 ze zm
6.  t.j. DzU z 2021 r., poz. 1990 ze zm.; dalej: „PGK”
7. DzU 2021 r., poz. 1368; dalej: „Rozporządzenie”
8. ustawa z dnia 27.10.2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparcia niektórych odbiorców w 2023 roku (DzU z 2022 r., poz. 2243)
9. por. art. 24 ust. 4 i 5 Ustawy
10. tj. DzU z 2022 r., poz. 615 ze zm.
11. tj. DzU z 2019 r., poz. 1818 ze zm.
12. DzU z 2022 r., poz. 2194
13. tj. DzU z 2020 r., poz. 344 ze zm.
14. tj. DzU z 2021 r., poz. 2070 ze zm.
15. tj. DzU z 2022 r., poz. 1692 ze zm.
16. tj. DzU z 2022 r., poz. 1477 ze zm.
17. tj. DzU z 2022 r., poz. 1297 ze zm.
18. tj. DzU z 2022 r., poz. 1577 ze zm.
19. DzU z 2022 r., poz. 1
20. tj. DzU z 2021 r., poz. 2021 ze zm.