Leasing maszyn i urządzeń do oczyszczania terenu

Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu (zarządca) do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

W ramach swobody umów nie jest bezprawne ustalenie pomiędzy stronami umowy wartości przedmiotu umowy w taki sposób, że przekracza on nawet kilkukrotnie średnią wartość rynkową przedmiotu tożsamego rodzaju, i jeśli cena ta jest efektem wspólnych uzgodnień stron umowy, świadomych celu i przedmiotu transakcji, to nie sposób mówić o wprowadzeniu stron umowy w błąd, co do tego elementu transakcji.

W przypadku umów leasingowych, a więc umów nazwanych, umożliwiających korzystanie z cudzej rzeczy (ewentualnie także pobieranie pożytków) za wynagrodzeniem pieniężnym, równym cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego (art. 7091 KC), strony umowy leasingu leasingodawca oraz leasingobiorca (zarządca) ustalają wysokość opłaty leasingowej i najczęściej odpowiednio skalkulowana opłata przewyższa wartość nabycia przedmiotu leasingu, gdyż obejmuje także zysk finansującego.

Jednak w samej umowie leasingu muszą być określone zarówno osoba zbywcy, jak i warunki nabycia tej rzeczy – a zatem także wartość nabycia przedmiotu leasingu, i ten element musi być określony i uzgodniony pomiędzy stronami umowy leasingu.

Praktyka dla zarządców

Jeżeli po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu wygasa. Jeżeli w umowie leasingu zastrzeżono, że korzystający obowiązany jest ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, w braku odmiennego postanowienia umownego, koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.

Zważywszy na to, iż w praktyce funkcjonuje kilka wariantów zawarcia umów leasingu finansowego, w tym także i taki, w którym co do zasady to między leasingobiorcą a dostawcą określonego przedmiotu następuje wybór przedmiotu leasingu, ustalenie jego ceny, warunków płatności itp., zaś leasingodawca nie ingeruje w tę fazę pertraktacji, utrzymując w ten sposób zasadę niemożności dochodzenia przez leasingobiorcę roszczeń wobec leasingodawcy z tytułu wad rzeczy, to można wówczas prezentować tezę, iż w takim przypadku leasingodawca nigdy nie jest wprowadzony w błąd, co do wartości przedmiotu leasingu, natomiast może być wprowadzony w błąd co do sytuacji ekonomicznej potencjalnego, przyszłego leasingobiorcy.

Trudno mówić o wprowadzeniu w błąd, gdy funkcjonującą w obrocie profesjonalnym zasadą zawierania takiej umowy leasingu finansowego jest niemożność ingerencji w ustalenia pomiędzy zbywca a potencjalnym leasingobiorcą (zarządcą). Po otrzymaniu zapytania przyszły leasingodawca winien zbadać przedłożoną dokumentację oraz ocenić zdolność kredytową leasingobiorcy (zarządcy), a zatem zdolność do uiszczania opłat leasingowych. Dopiero po pozytywnym ustaleniu sytuacji ekonomicznej przyszłego leasingobiorcy powinien określić warunki umowy leasingu.

Leasing operacyjny czy kapitałowy?

Dla ustalenia, jakiego rodzaju umowa leasingowa łączy strony, czy umowa leasingowa o charakterze operacyjnym, czy też kapitałowym, znaczenie podstawowe ma zdefiniowanie celów, do których obie strony umowy dążyły, zawierając tą umowę nazwaną ogólnie umową leasingu. Samo wyrażenie zawarte w umowie „rata kapitałowa + odsetki”, a nade wszystko wysokość tak określonego świadczenia (gdy łączna suma obciążających leasingobiorcę świadczeń ratalnych odpowiada wartości nabytych w kredycie finansowym maszyn przez lesingobiorcę) kwalifikują daną umowę jako mającą charakter kapitałowy. Takiego charakteru nie odbiera jej brak opcji na rzecz sprzedaży przedmiotu leasingu. Charakter tej umowy jest oczywisty zwłaszcza w sytuacji, gdy leasingodawca pozbył się obciążeń z tytułu świadczeń gwarancyjnych i serwisowych.

Tymczasem leasing operacyjny cechuje to, że leasingodawca zobowiązuje się do różnych dodatkowych świadczeń na rzecz leasingobiorcy w umówionym okresie eksploatacji rzeczy (serwis, konserwacja, remonty) w ramach ustalonego czynszu bez opcji nabycia przedmiotu umowy. W konsekwencji, po wygaśnięciu umowy leasingobiorca zwraca bezwarunkowo przedmiot umowy leasingodawcy.

Umowa leasingowa jest niewątpliwie umową wzajemną, niemniej jednak jej specyficzne cechy, zwłaszcza jeżeli chodzi o leasing kapitałowy, stoją na przeszkodzie stosowania wobec niej przepisów o skutkach odstąpienia od umowy (art. 494 KC), stąd też w sytuacji, gdy umowa uległa rozwiązaniu, do wzajemnego rozliczenia się stron właściwym będzie powołanie się na przepisy traktujące o zastrzeżeniu własności rzeczy sprzedanej (art. 589 i n. KC).

Jeżeli leasing kapitałowy stwarza dla leasingobiorcy perspektywę nabycia rzeczy na własność, to w sytuacji gdy rzecz została mu wydana, przejął on jednocześnie korzyści i ciężary z nią związane w myśl art. 548 KC.

Oznacza to zawarcie umowy o przeniesienie własności pod warunkiem zawieszającym, a tym jest zapłata pełnej ceny sprzedaży. W razie gdyby warunek (zapłata) nie ziścił się, to odbierając rzecz leasingodawca może żądać odpowiedniego wynagrodzenia za zużycie lub uszkodzenie rzeczy (art. 591 KC). Prezentowane stanowisko jest bliskie naturze zobowiązania stron umowy leasingu kapitałowego i mieści się w granicach swobody kontraktowej stron, które się na taką umowę decydują.

W odniesieniu do wykładni przepisów, tak w doktrynie, jak i judykaturze, podkreśla się regułę określającą kolejność różnych sposobów wykładni: wykładnię językową, wykładnię systemową, wykładnię funkcjonalną (celowościową).

Podstawowy charakter umowy leasingu ma z natury rzeczy zapewnić kontrahentowi równoważne korzyści z niej wynikające. Skoro zatem umowa zawarta została na czas oznaczony, to jej sens wyraża się w tym, że powinna ona zapewniać leasingobiorcy w tym okresie korzystanie z przedmiotu leasingu, natomiast tylko z tej racji mógł zasadnie liczyć na świadczenie rat leasingowych.

Umowa leasingu sama w sobie określa istotną treść stosunku zobowiązującego. Konstruowanie na jej tle roszczeń, wywodzonych z umowy przedwstępnej, podobnie jak i z powołaniem się na czyn niedozwolony nie ma żadnego uzasadnienia.

Leasing a ubezpieczenie

Przepisy Kodeksu cywilnego nie regulują obowiązku ubezpieczenia przedmiotu leasingu, w szczególności nie wskazują one na istnienie obowiązku ubezpieczenia ani ryzyka, którego miałoby ono dotyczyć. Nie określają też, kto powinien taką rzecz ubezpieczyć ani kto ponosi koszty ubezpieczenia. Jeżeli w świetle umowy ubezpieczenia ubezpieczającym i ubezpieczonym był leasingodawca, a nie leasingobiorca, nie daje to podstaw dla uznania legitymacji czynnej leasingobiorcy w dochodzeniu odszkodowania.

Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania, oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy.

Jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy.

Istota umowy leasingu

Istotą i celem modelowej umowy leasingu nie jest przeniesienie przez finansującego na rzecz korzystającego (zarządcy) własności przedmiotu leasingu.

Istotą tej umowy, nazwanej jest co do zasady przekazanie przez finansującego korzystającemu określonej rzeczy do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, z zapłatą przez korzystającego na rzecz finansującego wynagrodzenia, którego wysokość równa jest co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Dopuszczalność więc zastrzeżenia w umowie leasingu tzw. opcji zakupu (art. 70916 KC) nie może być traktowana jako równoznaczna z obowiązkiem korzystającego nabycia tej rzeczy, a jedynie jako wynikające z umowy jego uprawnienie do żądania od finansującego przeniesienia własności.

Zamieszczenie w umowie wspomnianej klauzuli skutkuje obowiązkiem wyłącznie finansującego przeniesienia na korzystającego własności rzeczy, jeżeli ten ostatnio wymieniony wystąpi z takim żądaniem.

W praktyce życia gospodarczego ukształtowały się różne sposoby formułowania w umowach leasingu klauzuli uprawniającej korzystającego z przedmiotu umowy do jego nabycia po okresie leasingu.

Odnotować tu można między innymi konstrukcję przedwstępnej umowy sprzedaży przedmiotu leasingu (art. 389 KC) oraz konstrukcję umowy zobowiązującej pod warunkiem i z zastrzeżeniem terminu do przeniesienia przedmiotu leasingu.

Wszystkie te sposoby łączy to, iż zawsze wynika z nich uprawnienie korzystającego do nabycia rzeczy po zakończeniu leasingu, jednak ocena, czy doszło do jego realizacji uwzględniać musi treść umowy, w ramach której zostało ono w sformułowane. Bez jej analizy i oceny w tym względzie nie jest możliwe, w oparciu tylko o cel umowy, przesądzenie o dojściu do skutku przewłaszczenia rzeczy.   

Podstawa prawna

Ustawa kodeks cywilny (DzU z 2020 r. poz. 1740 ze zm.)

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!