Place zabaw – jak o nie zadbać?

Place zabaw zdają się być obecnie standardem, zwłaszcza w przypadku nowych inwestycji. Nic bardziej mylnego. Zgodnie ze statystykami, place zabaw znajdują się na nieco mniej niż połowie osiedli mieszkaniowych. Częściej w dużych miastach niż w małych miejscowościach. Bez wątpienia, ci inwestorzy, którzy dostrzegają potrzeby mieszkańców w różnym wieku, przykładają dużą wagę do zapewnienia tego elementu małej architektury. Oczywiście, jeśli ich docelowymi klientami są obecni lub przyszli rodzice. Nie należy bowiem zapominać o nowym, ale coraz bardziej popularnym trendzie budowy osiedli dedykowanych seniorom. Tam jest wręcz odwrotnie – bliskość placu zabaw jest niewskazana, bowiem co do zasady generuje hałas. 

Place zabaw zamknięte i ogólnodostępne

Tendencja zamykania placu zabaw „na klucz” i odgradzania się mniejszych społeczności jest szeroko krytykowana. Jej niewątpliwą zaletą jest to, że łatwiej kontrolować stan urządzeń zabawowych, bowiem mają do nich trudniejszy dostęp osoby niepożądane, w tym przede wszystkim ­wandale. 

Niewątpliwie ogrodzenia na placach zabaw pełnią wiele praktycznych funkcji. Przede wszystkim uniemożliwiają maluchom oddzielenie się od przestrzeni zabawy, co ułatwia rodzicom opiekę nad najmniejszymi dziećmi. Zabezpiecza też teren przed zwierzętami, które mogłyby go zanieczyścić. 

Polskie przepisy nie nakazują grodzenia placów zabaw decydując się jednak na takie rozwiązanie, należy wziąć pod uwagę polskie normy PN-EN1176:2009 oraz PN-EN 1177:2009. Zgodnie z nimi, ogrodzenie, jeśli istnieje, powinno być wykonane ze stabilnej konstrukcji, która uniemożliwia dzieciom zaklinowanie się w poszczególnych elementach. Powinno być także wyposażone w furtkę o szerokości co najmniej 1 m, co ma umożliwić dostęp rodzicom z wózkiem dziecięcym. Furtka ta powinna być otwierana na zewnątrz. Elementy ogrodzenia muszą być gładko zakończone, tak aby zapobiegać zranieniu się. Panele ogrodzeniowe zwykle nie przekraczają wysokości 1 m. Oczywiście, mowa tu o placach zabaw ogrodzonych, ale ogólnodostępnych. Należy je odróżnić od placów zabaw zamkniętych, które mają służyć mieszkańcom jednego osiedla lub poszczególnych bloków.

Utrudniony dostęp do placów zabaw zaburza relacje społeczne, wytycza nienaturalne granice i alienuje. Niemniej ogólnodostępne parki jordanowskie mogą generować większe koszty utrzymania i remontów, a także zwiększać odpowiedzialność administratorów za potencjalne wypadki.

Jest jeszcze trzecie rozwiązanie – zlokalizowanie osiedla przy ogólnodostępnych, miejskich parkach jordanowskich.

Plac zabaw zgodnie z prawem

Zgodnie z Prawem budowlanym, odległość osiedlowych placów zabaw i boisk od budynków powinna wynosić co najmniej 10 m. Jeśli chodzi o oddalenie od parkingów, wszystko zależy od tego, ile stanowisk parkingowych się na nich znajduje. Jeśli nie więcej niż 10 – wystarczy 7 m, jeśli między 11 a 60 – musi to być już 10 m. Pamiętajmy, że gdy parkingi są jeszcze większe, określona prawem odległość, w jakiej znaleźć się mogą place zabaw rośnie dwukrotnie.

Istotne dla prawodawcy jest także zaprojektowanie i wybudowanie tego typu obiektu z zachowaniem wymogów w zakresie bezpieczeństwa konstrukcji, p.poż, bezpieczeństwa użytkowania a także określonym zasad higienicznych.

Kluczowe jest przy tym to, aby place zabaw użytkowane były zgodnie z ich przeznaczeniem, zachowały odpowiedni stan techniczny i wizualny i nie szkodziły środowisku.

Warto zaznaczyć, że w przypadku placów zabaw i innych elementów małej architektury nie ma konieczności występowania o pozwolenie na budowę. Wystarczy zgłoszenie.

Kontrole i naprawy placów zabaw

Na właścicielu bądź zarządcy spoczywa obowiązek utrzymania obiektu – mówi o tym art. 61 pkt. 1 PB. Z kolei normy europejskie zalecają wykonanie kontroli funkcjonalnej co 3 miesiące. Natomiast kontrole podstawowe należy wykonywać raz do roku. 

Jeśli nadzór budowlany w toku przeprowadzonej kontroli stwierdzi nieprawidłowości zagrażające życiu czy chociażby zdrowiu, nakazuje ich usunięcie, a w skrajnych przypadkach – może nawet wystąpić o usunięcie całego obiektu.

Art. 70 PB stanowi, że właściciel lub zarządca odpowiedzialni są za naprawy, w trakcie kontroli lub w efekcie jej przeprowadzenia są zobowiązani usunąć uszkodzenia oraz uzupełnić braki, które generują zagrożenia. 

Kontrolom placów zabaw podlega także zgodność z wymogami norm ogólnych i dodatkowych wymogów bezpieczeństwa, a zatem PN-EN 1176 i PN-EN 1177.

Konserwacja elementów drewnianych

Elementy małej architektury, w tym placów zabaw, często zbudowane są z drewna. Najczęściej wykonane są z niego poręcze, pomosty i belki konstrukcyjne. Drewno to dość wymagający materiał zatem elementy drewniane powinny być zabezpieczone przed destrukcyjnymi dla nich warunkami atmosferycznymi – zwykle zaimpregnowane metodą próżniowo-ciśnieniową przez producenta. Jednak taka ochrona nie jest wieczna i wymaga powtórzenia konserwacji w określonym czasie – pierwszej zwykle po upływie 2 lat.

Konserwacja elementów drewnianych wymaga ich dokładnego oszlifowania, za sprawą którego usunięte zostaną ostre krawędzie. Kluczowe jest, aby przeprowadzać te prace w porze ciepłej i suchej, gdy nie ma opadów deszczu. Suche drewno pokrywa się preparatami ochronnymi – najczęściej stosowane są lakierobejce.

Konserwacja elementów ze sklejki i HDPE

Zabezpieczenia boczne, daszki w domkach oraz formatki bujaków sprężynowych bardzo często wykonane są ze sklejki wodoodpornej lub HDPE. Mocną stroną sklejek jest łatwość ich obróbki, a także możliwość nadania im żywych kolorów. Wadą jest to, że blakną one z czasem pod wpływem oddziaływania słońca i deszczu. Zdarza się też, że dochodzi do ich rozwarstwienia. Pierwszy z defektów ma charakter stricte estetyczny, drugi jednak może stwarzać ryzyko zranienia się przez dzieci. Dlatego też tak ważne jest, żeby tego typu uszkodzenie jak najszybciej odpowiednio zabezpieczyć. W tym celu dokładnie szlifuje się krawędzie sklejki, a następnie maluje farbą akrylową. Jej zadaniem jest nie tylko poprawa wizualna urządzeń zabawowych, ale także zabezpieczenie przed dalszym oddziaływaniem wilgoci.

HDPE jest materiałem droższym od sklejki, ale znacznie mniej kłopotliwym. Dlatego, choć na etapie inwestycji w plac zabaw podnosi jej koszt, warto rozważyć zakup urządzeń zabawowych, w których wykorzystany został właśnie ten materiał. Jego mocną stroną jest to, że praktycznie nie wymaga on zabiegów konserwacyjnych. HDPE nie ulega rozwarstwieniu, jego kolory nie blakną, a wykonane z niego płyty nie rozwarstwiają się. Jego konserwacja sprowadza się zatem do okresowego mycia wodą z łagodnym detergentem. 

Co ważne zwłaszcza w przypadku otwartych placów zabaw – płyty mają lekko tłustą powłokę, dzięki czemu wykazują pewną odporność na wandali bazgrzących po nich sprejem. Graffiti można z nich po prostu zmyć, bo cząsteczki farby nie wnikają w strukturę HDPE.

Konserwacja elementów metalowych

Bez wątpienia elementy metalowe urządzeń zabawowych są bardziej odporne na działanie warunków atmosferycznych. W miejscach tarcia lub wycierania się w wyniku użytkowania, dochodzi jednak do zdarcia powłoki lakierniczej. Dzieje się tak częściej, jeśli elementy metalowe zostały przez producenta zabezpieczone jedynie poprzez malowanie proszkowe – a wcześniej nie nałożył on na nie ochronnej warstwy cynku.

Tam, gdzie lakier zostaje wytarty, konieczne jest szybkie przeprowadzenie konserwacji, w innym bowiem przypadku rozpocznie się proces korozji, który nie tylko wpłynie niekorzystnie na estetykę elementu, ale także – a może przede wszystkim – na bezpieczeństwo jego użytkowania. Zabezpieczenie takich miejsc najczęściej polega na naniesieniu na nie lakieru, zwykle w postaci spray’u. Tam, gdzie pojawiła się już rdza, trzeba oczyścić z niej element, odtłuścić miejsce a następnie nanieść powłokę lakierniczą. Jeśli jednak elementy są mocno skorodowane i zmniejszona jest ich wytrzymałość, koniecznie trzeba wymienić uszkodzoną część urządzenia zabawowego.

Konserwacja łańcuchów i lin

Wiele urządzeń zabawowych wyposażonych jest w łańcuchy oraz liny. Te, w razie uszkodzenia, bezwzględnie trzeba wymienić. Ich zadanie najczęściej sprowadza się do roli zawiesia, a skorodowane mogą się zerwać i doprowadzić do tragicznego w skutkach wypadku. Podobnie sprawa się ma z linami. Dodatkowo z przetartych mogą wystawać ostre elementy, o które łatwo można się zranić.