Ozdobne trawy w zieleni osiedlowej

Mówimy „trawy” i wyobraźnia podsuwa nam obraz rozległego wypielęgnowanego trawnika, zielonej, miłej dla oka płaszczyzny, nie tylko podkreślającej urodę sąsiadującej z nią architektury, lecz także wprowadzającej nastrój spokoju i relaksu.

Trawniki to rzeczywiście niemal nieodzowny element przestrzeni osiedlowej. Dzięki temu, że mają konkretnych opiekunów – dozorców odpowiedzialnych za ich stan – są regularnie koszone, czasami też podlewane w okresie suszy (choć to zależy od nakładów przewidzianych na pielęgnację zieleni), a wtedy wyglądają zdrowo i schludnie.

Powstaje murawa, po której bezkarnie można chodzić, zwłaszcza że jej odporność na deptanie podnosi obecność roślin nazywanych chwastami. To np. koniczyna biała, rdest ptasi, krwawnik pospolity, jaskier rozłogowy, tasznik pospolity, które przechodzą na trawniki ze środowiska naturalnego, zastępując mniej odporne gatunki traw, wydeptane czy wypalone przez sól.

I choć przy domach jednorodzinnych takie murawy „z domieszką” są zazwyczaj źle widziane, to na terenach osiedli mieszkaniowych zdają egzamin. Coraz częściej właśnie na trawniki przenoszone są urządzenia do zabaw dla dzieci, dopuszcza się też wypoczynek na kocach czy leżakach.

Jednak trawy wchodzące w skład mieszanek trawnikowych to nie jedyni przedstawiciele tej grupy roślin, którymi powinny być zainteresowane osoby projektujące nasadzenia w terenach osiedli mieszkaniowych.

Do roślin ozdobnych, popularnie nazywanych trawami, zaliczamy trawy właściwe (rodzina Gramineae) i turzyce (rodzina Cyperceae). Trawy i turzyce nie tworzą wyraźnego przewodnika (głównego pędu), tylko kępy wyrastających z podłoża źdźbeł i wąskich, delikatnych liści.

Są odporne na łamanie, deptanie i ścinanie dzięki specyficznej budowie: strefa wzrostu znajduje się u podstawy źdźbeł i liści, zatem nawet pozbawione wierzchołków nadal rosną. Przy tym ich puste w środku łodygi po przygnieceniu nie łamią się, a pokładają, i dość szybko się podnoszą.

Te cechy odróżniają je od wypełniających przestrzeń wokół nas drzew, krzewów, bylin i roślin jednorocznych, należących do grupy dwuliściennych. Jeśli więc jesteśmy zainteresowani kreowaniem efektownych i oryginalnych kompozycji roślinnych na terenach osiedli mieszkaniowych, zwróćmy uwagę na grupę roślin nazywanych trawami ozdobnymi.

Przyjrzyjmy się im dokładniej, bo to pozwoli docenić ich odmienność oraz dostrzec tkwiący w nich potencjał estetyczny. Trawy ciągle jeszcze wydają się czymś nowym i „obcym” pośród zabudowy miejskiej, a to sprawia, że nie zajmują w niej godnego miejsca w proporcjach odpowiednich do swych walorów. Warto to zmienić.

Niezaprzeczalne zalety

Rozmaitość gatunków oraz odmian traw i turzyc sprawia, że są doskonałym, choć ciągle niedocenianym materiałem roślinnym, który – właściwie użyty – w rozmaitych kompozycjach będzie stanowił wyrazisty element dekoracyjny.

Wśród traw i turzyc znajdziemy rośliny odpowiednie na stanowiska najczęściej spotykane w przestrzeni osiedlowej, czyli słoneczne, średnio żyzne i umiarkowanie wilgotne. To np. awena wieczniezielona, drżączka średnia, owsik wyniosły, proso rózgowate.

Są również rośliny dobrze rosnące w miejscach słonecznych i suchych (kostrzewy, ostnica, owies wiecznie zielony, trzcinnik piaskowy); słonecznych, ale wilgotnych (miskanty, imperata cylindryczna ‘Red Baron’), cienistych i wilgotnych (turzyce) oraz wilgotnych, a nawet podmokłych (trzęślice, odmiany trzciny pospolitej, manna mielec).

Gdy zapewnimy im odpowiednie warunki bytowania, staną się silne, a więc odporne na choroby. Jeżeli zechcemy wprowadzić je do kompozycji tworzonych w przestrzeni osiedli mieszkaniowych, będziemy mieli do dyspozycji bardzo urozmaicony materiał roślinny.

Możemy wybierać spośród gatunków niskich rosnących kępkowo, jak awena wieczniezielona oraz kostrzewy: sina i Gautiera; tworzących delikatne łany (np. drżączka średnia i ostnica włosowata) albo potężne kępy, jak: manna mielec i jej odmiana ‘Variegata’, miskant chiński i jego odmiany ‘Giganteus’, ‘Zebrinus’, miskant cukrowy, mozga trzcinowata ‘Luteopicta’ i ‘Picta’, owies wiecznie zielony, proso rózgowate i jego odmiana ‘Rehrbraun’, trzcinnik piaskowy, trzęślica trzcinowata.

Kolejnym walorem traw jest wyrazista kolorystyka. Oprócz traw o liściach zielonych do dyspozycji mamy białopaskowane (rajgras wyniosły ‘Variegatum’), białoobrzeżone (turzyca ptasie łapki ‘Variegata’, trzcinnik ostrokwiatowy ‘Overdam’) i żółtoobrzeżone (spartyna grzebieniasta ‘Aureomarginata’), poprzecznie paskowane (miskant chiński ‘Zebrinus’, mozga trzcinowata ‘Luteopicta’ i ‘Picta’, trzęślica modra ‘Variegata’, owsik wyniosły ‘Variegatum’); niebieskawe (trzęślica modra, owies wiecznie zielony, kostrzewa sina, proso rózgowate ‘Rotstrahlbusch’), żółte (turzyca trwała ‘Aurea’), brązowe (turzyca Buchanana) czy purpurowe (imperata cylindryczna ‘Red Baron’).

Trawy ozdobne pięknie prezentują się też jesienią, gdy przebarwiają się ich liście: na żółto (miskant chiński ‘Africa’, rosplenica japońska, trzęślica trzcinowata), na brązowo (miskant cukrowy) czy na czerwonobrązowo (proso rózgowate ‘Rehrbraun’ i ‘Rotstrahlbusch’).

Specjalnym atrybutem traw są ich wiechowate kwiatostany (białe, srebrzyste, żółte, purpurowo-fioletowe), które nie tylko w porze kwitnienia, lecz także jesienią i zimą dodają tym roślinom wiele uroku.

Wymienione walory sprawiają, że trawy i turzyce warto stosować w kompozycjach wielogatunkowych, tworzyć z nich rozległe jednogatunkowe łany czy skupiny dominujące nad innymi roślinami.

Gatunki wysokie, jak miskanty czy trawy pampasowe, bardzo efektownie wyglądają też jako solitery sadzone na tle trawników czy grup krzewów. Liście traw i turzyc średnio wysokich i wysokich poruszają się miękko pod wpływem nawet lekkiego wiatru. Ich falowanie daje niezwykłe efekty i wprowadza do kompozycji element ruchu.

Trawy i turzyce można też wykorzystać do obsadzania pojemników, ale należy pamiętać, że te wymagające żyznego wilgotnego podłoża trzeba zasilać i podlewać. Jeśli nie ma takiej możliwości – lepiej wybrać gatunki, które dobrze znoszą okresową suszę, jak kostrzewy, ostnica, strzępica, turzyca oszimska ‘Evergold’ czy turzyca Morrowa ‘Silver Sceptre’.

Bez szczególnych wymagań

Trawy i turzyce rosnące w odpowiednich dla siebie warunkach nie będą wymagały szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. Jedynie w tych rejonach kraju, w których panują surowsze warunki klimatyczne, należy okrywać na zimę mało odporne na mróz trawy pampasowe oraz nowe, wrażliwe odmiany turzyc, a wiosną przycinać miskanty nisko nad ziemią. Warto też zasilać kompostem lub nawozami wieloskładnikowymi te gatunki, które potrzebują żyznego podłoża.

Warto wiedzieć przed posadzeniem

Niektóre gatunki (mozga trzcinowata, trzcina pospolita, wydmuchrzyca piaskowa), które szybko się rozrastają poprzez rozłogi, mogą zagrażać innym, mniej ekspansywnym roślinom.

Jeżeli chcemy wykorzystywać je w kompozycjach, warto ograniczać ich system korzeniowy, umieszczając w podłożu pionową barierę z grubej folii. Nasadzenia gatunków krótkowiecznych – jak kostrzewa sina czy kostrzewa Gautiera – trzeba kontrolować i stopniowo usuwać stare egzemplarze, a w ich miejsce dosadzać nowe.

Na rynku pojawiają się ostatnio gatunki i odmiany turzyc oraz traw pochodzące z rejonów o łagodniejszym klimacie. Niestety, nie są całkowicie odporne na mróz (zwłaszcza długotrwały), warto więc jesienią, gdy temperatura trwale spadnie poniżej 0°C, okrywać je stroiszem lub włókniną. W innym wypadku należy traktować je jak rośliny sezonowe i wiosną uzupełnić ubytki na rabatach.

Trawy na zielone dachy

Tworzenie zielonych dachów to mało u nas popularny, a bardzo ważny sposób odzyskiwania powierzchni biologicznie czynnej, pozwalający poprawić warunki życia w mieście. Najprostsze i wymagające najmniej zabiegów pielęgnacyjnych są dachy ekstensywne obsadzone roślinami o bardzo niewielkich wymaganiach.

Między innymi doskonale sprawdzają się tu gatunki i odmiany traw o dużej tolerancji co do żyzności i wilgotności podłoża, najlepiej rosnące w pełnym słońcu, takie jak kostrzewy, strzępica sina czy turzyca pospolita.

Doborowe towarzystwo

Jak zestawiać trawy i turzyce z innymi roślinami? To zawsze sprawa indywidualnego projektu. Na osiedlu mieszkaniowym ważne są elewacje, ich barwa i charakter oraz ukształtowanie wnętrz pomiędzy budynkami.

Z tego powinna wynikać decyzja, jak wykorzystać barwy i pokrój roślin, czy prezentować pojedyncze egzemplarze na kontrastującym tle, czy też stworzyć zestawienie monochromatyczne, oddziałujące na widza subtelną grą odcieni i faktur.

Można też zestawić barwy kontrastowo i podkreślić odmienność faktur, tworzyć łany i duże skupiny lub – wreszcie – wkomponować trawy i turzyce w rabaty bylinowe. Najważniejsze, by nie zaprzepaścić indywidualnych walorów danego gatunku i odmiany.

W zestawieniach przeznaczonych do bliskiego kontaktu, jak rabaty tworzone w sąsiedztwie placów wypoczynkowych na podwórkach, sprawdzają się kompozycje mieszane z użyciem małych i średnich gatunków oraz odmian traw ozdobnych.

Duże i rozłożyste egzemplarze lepiej eksponować jako solitery, przeznaczone do oglądania z pewnej odległości. Jednogatunkowe łany i duże rośliny o architektonicznym charakterze doskonale prezentują się w kontekście prostych brył nowoczesnego budownictwa.

Ich „czysty” rysunek i miękkie falowanie na wietrze łagodzą surowy wyraz, nadawany elewacjom przez proste formy i wykorzystany w nich materiał: beton, stal, szkło i kamień.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!