Składowanie odpadów w praktyce zarządcy nieruchomości

Analiza przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w brzmieniu obecnie obowiązującym nie daje podstaw do pozostawienia składającemu deklarację dobrowolności w zakresie segregacji odpadów.

Przepis art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ogranicza wyraźnie i jednoznacznie powinności właścicieli nieruchomości w odniesieniu do terenu położonego poza granicami ich nieruchomości, wskazując:

• po pierwsze przestrzeń, którą mają się oni zajmować (chodnik w podanym wyżej ścisłym rozumieniu),
• po drugie, określając czynności, które mają oni wykonywać (uprzątnięcie zanieczyszczeń).

Obowiązek, o którym mowa, nie może zatem dotyczyć innych części nieruchomości służących do użytku publicznego, a jedynie tych, o których mowa w omawianym przepisie. Innymi słowy tylko chodnik, który stanowi wydzieloną część drogi publicznej w rozumieniu ustawy o drogach publicznych, podlega obowiązkowemu sprzątaniu przez właściciela nieruchomości bezpośrednio położonej wzdłuż tego chodnika. Inne części nieruchomości służące do użytku publicznego, niebędące chodnikiem w znaczeniu, o którym wyżej mowa, nie są objęte obowiązkiem ich uprzątania przez właściciela nieruchomości do nich przylegającej.

Rada gminy może, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne. Uchwała taka może zostać podjęta albo w stosunku do wszystkich, albo w stosunku do niektórych kategorii nieruchomości.

Zatem objęcie określonych rodzajów nieruchomości niezamieszkałych zorganizowanym przez gminę systemem odbierania odpadów komunalnych jest zależne od treści uchwały rady gminy.

W przypadku podjęcia przez radę gminy uchwały, obejmującej systemem odbierania odpadów komunalnych nieruchomości, na których znajdują się domki letniskowe lub inne nieruchomości wykorzystywane na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, rada gminy uchwala dla nich również ryczałtową stawkę opłaty, stosownie do art. 6j ust. 3B ustawy, który mówi, że w przypadku nieruchomości, na których znajdują się domki letniskowe, lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, wykorzystywanych jedynie przez część roku, rada gminy uchwala ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za rok od domku letniskowego lub od innej nieruchomości, wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.

Rozwiązania śmieciowe, pojemniki służące do zbierania odpadów

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciel nieruchomości wyposaża nieruchomość w pojemniki służące do zbierania odpadów ulegających biodegradacji, ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów.Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez wyposażenie nieruchomości w pojemniki służące do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, chyba że na mocy uchwały rady gminy, obowiązki te przejmie gmina jako część usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w zamian za uiszczoną przez właściciela opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Dopiero fakultatywnie obowiązki związane z kosztami wyposażenia nieruchomości w pojemniki (worki na odpady) może ponieść gmina (związek międzygminny) na podstawie art. 6r ust. 2a ustawy.

Przykład: Zgodnie z zapisami art. 6i ust. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach „obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym w danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec”.

• Czy właściciel nieruchomości zobowiązany jest do ponoszenia miesięcznej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za współmałżonka, który pracuje jako kierowca zawodowy i zjeżdża do domu tylko na jeden weekend w miesiącu?
• Czy organ podatkowy posiada uprawnienie na etapie weryfikacji deklaracji do wezwania właściciela nieruchomości do udokumentowania faktu np. wyjazdu dziecka na studia do innego miasta (potwierdzenie zakwaterowania w internacie, akademiku), czy też zmiany miejsca zamieszkania (kopia deklaracji na wywóz odpadów złożonej do innego organu)?

Jeżeli współmałżonek przebywa chociaż raz w miesiącu w nieruchomości, obowiązany jest uiszczać opłatę za wywód śmieci. Organ podatkowy w celu weryfikacji deklaracji dotyczącej wywozu śmieci może wezwać właściciela nieruchomości celem wyjaśnień co do deklaracji.

Zgodnie z art. 6o ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, organ może nałożyć opłatę na pozostałych członków (domowników), mając na uwadze przede wszystkim odbiór odpadów komunalnych. Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje bowiem za każdy miesiąc, w którym na terenie danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec.

W ustawie celowo nie posłużono się kategorią „miejsce zamieszkania” i posłużono się wyłącznie pojęciem „zamieszkiwania”. Użycie tego pojęcia jest świadomym zabiegiem legislacyjnym, wskazującym, że na gruncie tej ustawy żadnego znaczenia nie ma zamiar stałego pobytu, ani zameldowanie, a znaczenie ma wyłącznie faktyczne przebywanie danej osoby na terenie nieruchomości.

Tym samym w ustawie nacisk położono na faktyczne przebywanie (bytowanie) danej osoby na nieruchomości, na koncentrację życia w danym miejscu, co powoduje wytwarzanie na tej nieruchomości odpadów komunalnych przez tę osobę i konieczność ich zagospodarowania.

W przypadku nawet okresowego „zamieszkiwania” w tak przedstawionym znaczeniu, nieruchomość musi być uznana za zamieszkałą w rozumieniu art. 6c ust.1 ustawy w gminach, a obowiązek ponoszenia opłaty powstaje, w odniesieniu do okresu zamieszkiwania, w sposób określony w art. 6i ust. 1 pkt 1 ustawy.

Przykład: Czy właściciele nieruchomości którzy nie są obowiązani do ponoszenia opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz gminy, są obowiązani do udokumentowania w formie umowy na korzystanie z usług wykonywanych przedsiębiorcę, odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości?

Odpowiedź brzmi – tak! Na gruncie tej ustawy doszukiwać się należy obowiązku spoczywającego na właścicielach nieruchomości, który to w myśl art. 5 ust. 1 pkt 3b ustawy polega na pozbywaniu się zebranych na nieruchomości odpadów komunalnych w sposób zgodny z przepisami ustawy.

Z kolei art. 6 ust. 1 ustawy obliguje do udokumentowania realizacji tego obowiązku poprzez zawarcie umowy z gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą, posiadającym zezwolenie na prowadzenie działalności w tym zakresie i okazanie tejże umowy wraz z dowodami opłacania usługi.

W przypadku braku umowy, organ administracyjny, działając na podstawie art. 6 ust. 7 ustawy wydaje decyzję, w której organizując odbiór odpadów i nieczystości z nieruchomości określa wysokość opłat za te czynności, termin ich uiszczania, termin udostępniania urządzeń lub zbiorników w celu ich opróżnienia.

Decyzja posiada ograniczony czasowo charakter, wydawana jest na okres 1 roku, jednakże w przypadku nieprzedstawienia przez właściciela nieruchomości umowy na odbiór odpadów komunalnych w terminie co najmniej 3 miesięcy przed upływem daty obowiązywania decyzji, organ na podstawie art. 6 ust. 10 ustawy przedłuża jej obowiązywanie.

Zgodnie z art. 6 ust. 11 ustawy, opłaty za odbiór odpadów są dochodem dla gminy.

Ustawa nie upoważnia rady gminy do określenia w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy obowiązku utrzymania należytego stanu sanitarno-higienicznego i sanitarno-porządkowego nieruchomości.Obowiązek utrzymania odpowiedniego stanu sanitarnego, porządkowego i technicznego odnosić się może – stosownie do brzmienia art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy – wyłącznie do utrzymania pojemników, przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych.

Przepis art. 6 ust. 2 ustawy daje radzie gminy możliwość określenia w uchwale wykazu dokumentów, potwierdzających dane zawarte w deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Jednakże żądanie załączenia do deklaracji tych dokumentów narusza w sposób istotny przepis art. 6 ust. 2 ustawy.

Ustalenie w pouczeniu do deklaracji obowiązku potwierdzenia danych zawartych w deklaracji poprzez załączenie przez właściciela nieruchomości dokumentów, wykracza poza zakres kompetencji rady gminy do kształtowania zawartości uchwały, ustalającej wzór deklaracji.

Ustawodawca wprowadził bowiem deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi jako podstawowy dokument, zawierający oświadczenie obowiązanego o danym stanie faktycznym, nie zaś zbiór dokumentów (oświadczeń) przedkładanych dla opisania tego stanu.

Ustalenie przez radę gminy stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku, gdy odpady komunalne są zbierane i odbierane w sposób nieselektywny, zamiast stawki opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny – jako sankcji finansowej – stanowi istotne naruszenie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

W myśl znowelizowanych przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, wszyscy mają obowiązek zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny (art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy). Podwyższona stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ma charakter sankcyjny i to organ wykonawczy zobowiązany jest określić w drodze decyzji wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za miesiąc lub miesiące, w których nie dopełniono obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych, stosując stawki opłaty podwyższonej, ustalone przez radę (art. 6ka ust. 3 ustawy).

Niezależnie od tego czy właściciel nieruchomości zaznaczy czy nie selektywny sposób zbierania odpadów, musi i tak zbierać odpady, dokonując ich segregacji. Wobec tego, w obliczu obowiązujących przepisów po ostatniej nowelizacji, nie ma racji bytu zaznaczanie w deklaracji selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych.

Segregowanie odpadów w workach i pojemnikach

Selektywnie zbiera się:

• papier;
• szkło;
• metale;
• tworzywa sztuczne;
• odpady ulegające biodegradacji, ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów.

Frakcję odpadów, w skład której wchodzą odpady z papieru, w tym tektury, odpady opakowaniowe z papieru i odpady opakowaniowe z tektury, zbiera się w pojemnikach koloru niebieskiego oznaczonych napisem „Papier”.

Frakcję odpadów, w skład której wchodzą odpady ze szkła, w tym odpady opakowaniowe ze szkła, zbiera się w pojemnikach koloru zielonego oznaczonych napisem „Szkło”.

Jeżeli frakcję odpadów, zbiera się w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe, szkło bezbarwne zbiera się w pojemnikach koloru białego oznaczonych napisem „Szkło bezbarwne”, a szkło kolorowe w pojemnikach koloru zielonego oznaczonych napisem „Szkło kolorowe”.

Frakcje odpadów, w skład, których wchodzą odpady metali, w tym odpady opakowaniowe z metali, odpady tworzyw sztucznych, w tym odpady opakowaniowe tworzyw sztucznych, oraz odpady opakowaniowe wielomateriałowe, zbiera się w pojemnikach koloru żółtego oznaczonych napisem „Metale i tworzywa sztuczne”.

Frakcję odpadów biodegradowalnych zbiera się w pojemnikach koloru brązowego oznaczonych napisem „Bio”.

W przypadku gdy pojemniki obniżą walory estetyczne przestrzeni publicznej, w której się znajdują, w szczególności w miejscach o znaczeniu historycznym lub przyrodniczym, dopuszcza się, aby były one pokryte odpowiednim kolorem tylko w części, jednak nie mniejszej niż 30% zewnętrznej, całkowitej powierzchni pojemnika, ale w sposób widoczny dla korzystających z nich.

Pojemniki niespełniające wymogów, dostosowuje się do wymogów rozporządzenia lub zastępuje pojemnikami spełniającymi wymagania, w terminie nie dłuższym niż 5 lat od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

Główna zasada Jednolitego Systemu Segregacji Odpadów (JSSO) jest jedna – należy oddzielać surowce od odpadów, które nie nadają się do powtórnego przetworzenia.

Surowce podlegające segregacji to: metale i tworzywa sztuczne, papier, a także opakowania szklane i odpady biodegradowalne. Niektóre gminy zdecydowały o rozdzielaniu szkła białego i kolorowego.

Segregacja odpadów niebezpiecznych

Przy segregacji bezwzględnie trzeba pamiętać o odpadach niebezpiecznych, do których zaliczają się zużyte baterie i akumulatory, przeterminowane lekarstwa, zużyte świetlówki, odpady po żrących chemikaliach (np. środkach ochrony roślin), a także zużyty sprzęt RTV i AGD (tzw. elektroodpady).

Tych odpadów nie wolno wyrzucać do śmieci zmieszanych. Można je oddać w specjalnie wyznaczonych punktach w sklepach i aptekach, a także w punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, czyli tzw. PSZOK-u (Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych), zorganizowanych przez gminę.   

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 18 października 2019 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t. j. DzU z 2019 r. poz. 2010 ze zm.)

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!