Należność za ogrzewanie mieszkania odpowiadająca zużyciu ciepła

W  niektórych przypadkach, a zwłaszcza w budynkach po termomodernizacji, obserwuje się znaczne nierównomierności wyznaczonych opłat za ogrzewanie poszczególnych mieszkań. Mieszkańcy porównują należności, posługując się wskaźnikiem, który jest ilorazem wyznaczonej należności za ogrzewanie do powierzchni mieszkania, wyrażonym w zł/m2.

Zdarza się, że w tym samym bloku, a więc w mieszkaniach o podobnych standardach, wartość maksymalna tego wskaźnika do wartości minimalnej ma się jak 1 do 4, a nawet 1 do 7 lub więcej. Wskazuje to, że przedłożone spółdzielni mieszkaniowej naliczenia wykonane przez firmę rozliczeniową są niewiarygodne.

Wskaźnik EK (energii końcowej) uwzględnia średnią sezonową sprawność całkowitą systemu ogrzewania obiektu i jest odniesiony do powierzchni użytkowej, co pozwala na porównanie między sobą zużycia energii poszczególnych obiektów.

W przypadku budynków opomiarowanych, w których ilość energii cieplnej rozlicza się na podstawie wskazań licznika energii cieplnej, możliwe jest określenie rzeczywistego wskaźnika EK dla takiego obiektu, w przeciwieństwie do obiektu, w którym wartości wskaźników wyznaczane są metodą opartą na standardowym sposobie użytkowania budynku lub części budynku (gdzie między innymi przyjmuje się standardowy sezon grzewczy, normowe temperatury pomieszczeń czy normowy strumień powietrza wentylacyjnego).

Na podstawie danych:

• zużycia energii cieplnej 784,1 GJ = 217806 kWh w sezonie grzewczym 2008–2009 oraz 802,34 GJ = 222872 kWh w sezonie 2009–2010,
• ilości działek odczytanych ze wskazań podzielników ciepła w sezonach grzewczych w lokalu 11:
  - w sezonie 2008–2009 wynoszącej 3186,55;
  - w sezonie 2009–2010 wynoszącej 1237,25;
• całkowitej ilości działek wyznaczonych na podstawie wskazań podzielników ciepła w całym obiekcie w sezonach grzewczych:
  - w sezonie 2008–2009 wynoszącej 12989,02;
  - w sezonie 2009–2010 wynoszącej 9330,44;
• powierzchni całkowitej wszystkich lokali w obiekcie – 2074,03 m²,
• powierzchni całkowitej mieszkania nr 11 – 90,68 m²,

wyznaczono wskaźnik zapotrzebowania na energię cieplną w poszczególnych sezonach grzewczych dla całego budynku oraz dla mieszkania nr 11.

Wskaźnik zapotrzebowania na ciepło na cele grzewcze całego budynku wyniósł w sezonie grzewczym:

• 2008–2009 – 105,0 kWh/(m²·sezon),
• 2009–2010 – 107,4 kWh/(m²·sezon).

Wskaźnik zapotrzebowania na ciepło na cele grzewcze mieszkania nr 11, na podstawie danych przyjętych do naliczenia należności za ogrzewanie, w sezonie grzewczym wyniósł odpowiednio:

• 2008–2009 – 537,5 kWh/(m²·sezon),
• 2009–2010 – 299,5 kWh/(m²·sezon).

Wartość zużycia energii cieplnej na cele grzewcze lokalu nr 11, w stosunku do średniego wskaźnika zapotrzebowania na energię cieplną całego budynku, była ponad pięciokrotnie (!) większa w sezonie 2008–2009 i ok. trzy razy większa w sezonie 2009–2010.

Dla porównania, rys. 1 przedstawia, jakie wartości przyjmował wskaźnik zapotrzebowania na energię cieplną w różnych budynkach w zależności od okresu, gdy były budowane. Należy pamiętać, że dla budynków starszych wymagania w zakresie ochrony cieplnej budynku były dużo niższe, a mimo to ich zapotrzebowania na energię są znacząco mniejsze niż w przypadku analizowanego mieszkania nr 11.

Na rys. 1 zaznaczono wartości zapotrzebowania budynków mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych na energię użytkową wyłącznie do celów ogrzewania dla standardu energetycznego budynków NF15 i NF40, wynoszące odpowiednio 15 i 40 kWh/(m²·rok).

Wykresy przedstawione na rys. 1 i rys. 2 potwierdzają znany fakt, że podzielniki ciepła nie rejestrują całego ciepła doprowadzonego do poszczególnych mieszkań, a w efekcie nie odzwierciedlają faktycznego udziału jego zużycia. Powyższe przeliczenia i porównania wskazują, że naliczona przez firmę rozliczającą kwota należności za ogrzewanie nie odpowiada zużyciu ciepła na ogrzewanie danego mieszkania.

Zużycie energii cieplnej na poziomie przekraczającym wartości średnie można uzasadnić na przykład przez fakt utrzymywania zbyt wysokich temperatur w mieszkaniu, jednak tak wysokie wskaźniki zapotrzebowania na energię mogą świadczyć jedynie o błędnym wyznaczaniu opłat za ciepło.

Analizując różnice w wartościach wskaźników EK (rys. 2), gdy jest wiele lokali mieszkalnych, dla których zużycie ciepła jest zbliżone do standardu obiektów niskoenergetycznych, można jednoznacznie stwierdzić, że dla jednego systemu grzewczego: jednego źródła ciepła, jednej sprawności regulacji i przesyłu instalacji centralnego ogrzewania różnice są zbyt duże. Tak niskie zużycie energii cieplnej dla niektórych lokali jest kompensowane zbyt dużymi wartościami w lokalach o skrajnych wartościach zużycia ciepła.

Świadczy to jednoznacznie, że istniejące naliczenie należności za ogrzewanie nie odpowiada zużyciu ciepła na ogrzewanie poszczególnych mieszkań. Należność za ciepło ma uwzględniać faktyczne zużycie ciepła, co wynika z art. 45a pkt. 9 Prawa energetycznego. Dlatego metoda obliczeń musi odzwierciedlać stan faktycznych obciążeń cieplnych budynku w sezonie grzewczym.

Kryteria sprawdzenia poprawności rozliczania kosztów ogrzewania na postawie wskazań podzielników [1, 2] pozwalają ocenić, kiedy rozliczenie ma być skorygowane. Ocena prawidłowości przyjętych do rozliczeń jednostek ciepła oraz ewentualna ich korekta powinny być rutynowo wykonywane przez firmy rozliczeniowe w Polsce. Analizowane powinny być również wysokości uzyskanych naliczeń. Opłata wyznaczona na podstawie podzielników ciepła nie powinna przekraczać należności ryczałtowej za centralne ogrzewanie.

Zdaniem autorów, ocena prawidłowości przyjętych do rozliczeń jednostek ciepła oraz ewentualna ich korekta, a także ocena wysokości uzyskanych naliczeń, pozwoliłyby na uniknięcie wielu spraw sądowych między mieszkańcami a zarządcą budynku. Ocena prawidłowości przyjętych do rozliczeń jednostek ciepła oraz ewentualna ich korekta powinna być wykonana przez firmę rozliczeniową i wynika z troski o rzetelne wyznaczenie należności za centralne ogrzewanie. Wysokość opłat ryczałtowych za centralne ogrzewanie określają regulaminy spółdzielni mieszkaniowych.

Zwykle opłata ryczałtowa to podwójna wartość kosztów ogrzewania odniesionych do 1 m² powierzchni mieszkań w budynku. Jest to wartość bardzo wysoka.

Na Słowacji stosuje się mnożnik zwiększający 1,5. Według wytycznych do dyrektywy europejskiej zaś mnożnik ten wynosi 1,25. Kwestia ta najlepiej uregulowana jest w Czechach, gdzie opłata za ogrzewanie mieszkania ma się zawierać między 0,6 a 1,4 wartości wskaźnika kosztów zł/m², wyznaczonego dla całego budynku.

Przykłady obliczeniowe

Brak jest informacji, jakie temperatury były utrzymywane w poszczególnych mieszkaniach w bloku. W mieszkaniach 11 oraz 14 wskazania podzielników były szczególnie wysokie. Są to lokale w skrajnych częściach skrzydła bloku, położone na parterze, a więc ciepło z tych mieszkań ogrzewało również piwnice. Należy zwrócić uwagę, że – mimo wykonania termorenowacji budynku – strop piwnic oraz tarasów nad tymi mieszkaniami nie został docieplony.

Sytuacja nierównomiernej liczby działek przypadających na poszczególne mieszkania występuje, gdy w niektórych mieszkaniach są zakręcone zawory grzejnikowe. Mieszkania takie są ogrzewane ciepłem z pionów, a także pobranym z sąsiednich mieszkań, co zwiększa dysproporcje w rejestrowanej liczbie działek.

W sezonie grzewczym 2008–2009 w całym budynku zużyto 12989,02 jednostek, co – uwzględniając powierzchnię ogrzewanych pomieszczeń 2074,03 m² – daje wskaźnik 6,263 j./m², zaś sezonie grzewczym 2009–2010 w całym budynku zużyto 9330,44 jednostek, co daje wskaźnik 4,499 j./m². Wyznaczone tu wartości różnią się nieznacznie od wartości średnich z wartości wskaźników wyznaczonych dla poszczególnych mieszkań.

Za mieszkania o niskim zużyciu ciepła uważa się te, w których udział jednostkowej wartości zużycia ciepła jest mniejszy niż 0,15. Do mieszkań o niskim zużyciu ciepła według tego warunku zalicza się:

• w sezonie grzewczym 2008–2009 – mieszkania 2, 3, 10, 12, 19, 27, 28, 29, 30, 31 – 10 mieszkań,
• w sezonie 2009–2010 – mieszkania 1, 2, 7, 12, 13, 23, 24, 27, 28, 30, 31 – 11 mieszkań.

Właściwe naliczenie należności za ogrzewanie poszczególnych mieszkań wymaga opomiarowania budynku zgodnego ze stosowanymi rozwiązaniami oraz:

• uwzględnienia poprawnej wartości współczynnika położenia mieszkania w bryle budynku, który wynika ze strat ciepła poszczególnych mieszkań,
• sprawdzenia poprawności zarejestrowanych wartości jednostek ciepła oraz wykonanie ewentualnych korekt.

W sezonie 2008–2009 ilość jednostek wniosła 12989,02 i budynek zużył 784,1GJ,  czyli 217 805,6 kWh ciepła na ogrzewanie. Stąd otrzymujemy wskaźnik:

Wartość wskaźnika r powinna mieścić się w zakresie 0,34 do 0,43.

Natomiast w sezonie 2009–2010 ilość jednostek wyniosła 9330,44 i budynek zużył 802,34 GJ = 222 872,2 kWh ciepła na ogrzewanie. Dlatego otrzymujemy wskaźnik:

Tak mała wartość parametru, liczba mieszkań o niskim zużyciu ciepła (ponad 35% lokali w bloku) oraz wartości odchylenia standardowego powyżej 0,85 wymagają uwzględnienia ciepła niezarejestrowanego przez podzielniki ciepła w naliczeniach opłaty za centralne ogrzewanie. Liczbę niezarejestrowanych jednostek ciepła określa się z równania ∆z = (0,43− r_w)×Q×EB
W równaniu tym oznacza ciepło zarejestrowane przez ciepłomierz. Przelicznik jednostek zużycia EB wszystkich aktualnie stosowanych podzielników zbliżony jest do jedności, przyjmuje się zwykle EB = 1.
Liczby niezarejestrowanych jednostek ciepła przez podzielniki w sezonie grzewczym 2008–2009:

∆z = (0,43-0,060)×217805,6×1= 80667,37,

zaś w sezonie grzewczym 2009–2010:

∆z = (0,43-0,042)×222872,2×1= 86504,61

Liczby  niezarejestrowanych przez podzielniki jednostek ciepła rozlicza się proporcjonalnie do powierzchni poszczególnych mieszkań.

Na rys. 3a, rys. 3b oraz rys. 4a i rys. 4b porównano graficznie wyznaczone należności [zł] za centralne ogrzewanie oraz wskaźniki [zł/m²] odniesione do 1 m² mieszkania.

Podsumowanie

Podzielniki ciepła zostały zastosowane w sposób prawidłowy i były właściwie rozmieszczone. Sposób pomiaru uwzględniał specyfikę budynku. Jednak sposób naliczenia należności za ogrzewanie był wadliwy, gdyż nie odpowiadał zużyciu ciepła na ogrzewanie.

Mimo zastosowania podzielników z odczytem wskazań drogą radiową i pobierania nadal opłaty za odczyt z każdego podzielnika ciepła firma rozliczająca nie wykonała:

• analizy uzyskanych danych,
• analizy naliczonych opłat za centralne ogrzewanie,
• korekty obliczeń i nie skorygowała wartości odczytanych z podzielników.

Należności za ogrzewanie mieszkania wykonane przez firmę rozliczającą nie odpowiadały zużyciu ciepła i były naliczone niezgodnie z prawem energetycznym (art. 45a pkt 9 – tj. „w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej”).

Niestety, nie wykonano żadnej analizy otrzymanego naliczenia należności za ogrzewanie poszczególnych mieszkań przez firmę naliczającą należność za c.o. – przy dużej liczbie mieszkań o zarejestrowanym zerowym lub minimalnym zużyciu ciepła, nie sprawdzono, że są również mieszkania, w których należność za ciepło przekracza opłatę ryczałtową.

Wartości jednostek ciepła powinny być skorygowane, a należności za ogrzewanie wyznaczane w sposób właściwy, zgodny z aktualną wiedzą techniczną.

Literatura

1. Michnikowski P., Grzywacz M., Kryteria sprawdzenia poprawności rozliczania kosztów ogrzewania na postawie wskazań podzielników, „Rynek instalacyjny” 1–2/2015.
2. Michnikowski P., Skiba J., Test poprawności rozliczania indywidualnych kosztów ogrzewania na podstawie wskazań nagrzejnikowych podzielników elektronicznych, „Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja” 9/2014.
3. Zestawienie jednostek przeliczonych w rozpatrywanym bloku, archiwum autorów.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!