Skutki zgłoszenia inwestycji, gdy wymagane jest pozwolenie na budowę
Kwalifikacja gołębnika jako spełniającego funkcję budynku inwentarskiego jest prawidłowa. Fot. Pixabay
W przypadku, gdy inwestor dokonał zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych dla inwestycji, która wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a organ administracji architektoniczno-budowlanej wadliwie nie wniósł sprzeciwu, obowiązkiem organu nadzoru budowlanego jest wszczęcie postępowania legalizacyjnego. Organ nadzoru budowlanego powinien podjąć w takiej sytuacji postępowanie w celu doprowadzenia robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, ponieważ brak sprzeciwu nie legalizuje inwestycji, która narusza przepisy Prawa budowlanego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
W sprawie rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 lipca 2023 r. (sygn. akt II OSK 2650/20) powiatowy inspektor nadzoru budowlanego (dalej: PINB) nakazał inwestorowi wykonanie na swój koszt rozbiórki wiaty gospodarczej z wolierą dla ptaków o wymiarach 7,80 m x 2,46 m w rzucie, posadowionej na działce, wybudowanej niezgodnie z uregulowaniami, obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
PINB w sprawie gołębnika
PINB w toku kontroli stwierdził, że na działce posadowiony jest obiekt budowlany drewniany, przykryty dachem dwuspadowym. Wymiary w rzucie po zewnętrznym obrysie wynoszą 7,80 x 2,46 m, a wysokość ok. 2,80 m. Wewnątrz znajdują się gołębie. Obiekt jest obity deskami ze wszystkich stron. Od strony północnej od wewnątrz zamontowano siatkę. Inwestor przedłożył zgłoszenie do starosty.
Po rozpatrzeniu odwołania, Małopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego nakazał inwestorowi rozbiórkę wiaty. Wskazał, że przepisy Prawa budowlanego oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie1 rozróżniają pojęcie:
- wiaty,
- budynku gospodarczego,
- budynku inwentarskiego, do jakich zalicza się gołębnik.Stwierdził, że rodzaj przegrody budowlanej nie ma w takim przypadku istotnego znaczenia.
Co prawda nie ma w powołanych wyżej aktach prawnych jednoznacznej definicji budynku inwentarskiego, jednak określenie to dotyczy budynków przeznaczonych na pobyt inwentarza zwierzęcego. Zgodnie z §3 rozporządzenia, ilekroć mowa o zabudowie zagrodowej – należy przez to rozumieć w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych; budynku gospodarczym – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do niezawodowego wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi, sprzętu i płodów rolnych służących mieszkańcom budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego, budynku rekreacji indywidualnej, a w zabudowie zagrodowej przeznaczony również do przechowywania środków produkcji rolnej i sprzętu oraz płodów rolnych. O budynku inwentarskim odrębnie jest mowa w §209 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia.
Małopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego stwierdził, że gołębie domowe stanowią drobny inwentarz (zwierzęta hodowane w gospodarstwie domowym). Tym samym prawidłowa jest kwalifikacja gołębnika jako spełniającego funkcję budynku inwentarskiego, tym bardziej, że budynki inwentarskie mogą być przeznaczone dla różnego rodzaju zwierząt, w tym drobiu hodowlanego, a więc także drobnego inwentarza. Budynek inwentarski, bez względu na wielkość oraz obszar oddziaływania, nie został zwolniony z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, zatem nie podlegał zgłoszeniu. Brak wniesienia sprzeciwu przez urząd nie przesądza, że zgłoszony budynek jest legalny. Dlatego urząd drugiej instancji uznał, że w sprawie nie mają zastosowania przepisy Prawa budowlanego o wstrzymaniu budowy, a o doprowadzeniu do stanu zgodnego z prawem – art. 51 w związku z art. 50 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego.
Małopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego stwierdził, że w orzecznictwie NSA nie budzi wątpliwości, że w przypadku, gdy inwestor dokonał zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych dla inwestycji, która wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a urząd wadliwie nie wniósł sprzeciwu, obowiązkiem organu jest wszczęcie postępowania legalizacyjnego. Organ nadzoru budowlanego powinien bowiem podjąć w takiej sytuacji postępowanie w celu doprowadzenia robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, gdyż brak sprzeciwu nie legalizuje inwestycji, która w sposób oczywisty narusza przepisy Prawa budowlanego. Innymi słowy, zgłoszenie robót budowlanych, wymagających pozwolenia na budowę i brak sprzeciwu organu, co miało miejsce w omawianej sprawie, stanowi podstawę do podjęcia działań zmierzających do przywrócenia porządku prawnego. W związku z powyższym zdaniem organu odwoławczego zasadne było wszczęcie postępowania w stosunku do budynku inwentarskiego – gołębnika. W sytuacji, gdy nie ma możliwości legalizacji obiektu zgodnie z przepisami, konieczna jest jego rozbiórka.
Obiekt niezgodny z planem zagospodarowania
Inwestor złożył skargę do WSA na decyzję Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, a ten ją oddalił. W uzasadnieniu Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że stan niezgodności z prawem, polegający na niezgodności obiektu budowlanego z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego jest wystarczającą przesłanką do zastosowania art. 51 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego i nakazania inwestorowi rozbiórki obiektu. Nawet w przypadku uznania, że omawiany obiekt budowlany nie był objęty obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę czy dokonania zgłoszenia, to pod pojęciem przepisów prawa wskazanych w art. 50 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego należy rozumieć także postanowienia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zatem budowa obiektu budowlanego, gdyby nawet nie wymagała pozwolenia na budowę lub zgłoszenia, wbrew postanowieniom tego planu, jest innym przypadkiem samowoli budowlanej, polegającym na budowie tego obiektu niezgodnie z przepisami w świetle art. 50 ust. 1 pkt 2 i pkt 4 Prawa budowlanego. W konsekwencji, w okolicznościach niniejszej sprawy organy nadzoru budowlanego miały obowiązek przeprowadzić postępowanie legalizacyjne w stosunku do wykonanej inwestycji. Zdaniem sądu skoro niezgodna z prawem budowa dotyczyła obiektu budowlanego, zrealizowanego niezgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, to nie jest możliwe prowadzenie postępowania legalizacyjnego, a rozbiórka.
Brak sprzeciwu nie legalizuje inwestycji
Inwestor złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA oddalił ją, a w uzasadnieniu wyroku wskazał, że w omawianej sprawie uchwała rady miasta weszła w życie 4 czerwca 2014 r. Tymczasem zgłoszenie inwestora miało miejsce 22 sierpnia 2014 r., zatem już w czasie obowiązywania tego planu. Usytuowanie budynku inwentarskiego na tym terenie sprzeczne jest z uchwałą rady miasta w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Znacząca część przedmiotowego obiektu znajduje się bowiem na terenie jednoznacznie przewidzianym w planie miejscowym na drogę, a to sprawia, że budynek inwentarski nie mógł być zrealizowany w tym miejscu.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że w przypadku, gdy inwestor dokonał zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych dla inwestycji, która wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, a organ administracji architektoniczno-budowlanej wadliwie nie wniósł sprzeciwu, obowiązkiem organu nadzoru budowlanego jest wszczęcie postępowania legalizacyjnego. Organ nadzoru budowlanego powinien podjąć w takiej sytuacji postępowanie w celu doprowadzenia robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, ponieważ brak sprzeciwu nie legalizuje inwestycji, która narusza przepisy Prawa budowlanego. Orzeczony nakaz rozbiórki spornego budynku inwentarskiego wobec ujawnionej sprzeczności jego zlokalizowania na działce z postanowieniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie narusza prawa.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 lipca 2023 r. (sygn. akt II OSK 2650/20)
Przypisy
1. tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 1225, dalej: rozporządzenie.
