Zasady budowy ogrodzeń od strony dróg

Zgłoszenie budowy

Inwestor powinien zgłosić organowi administracji architektoniczno-budowlanej zamiar budowy ogrodzenia co najmniej 30 dni przed

przystąpieniem do jego budowy lub remontu. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych, a także termin ich rozpoczęcia, dołączając oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami.

Jeżeli w ciągu 30 dni od dokonania zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu, inwestor może przystąpić do wykonywania robót budowlanych określonych w zgłoszeniu.

Organ administracji wnosi sprzeciw w formie decyzji, jeżeli budowa lub wykonanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub inne przepisy. Brak decyzji organu uprawnia więc inwestora do rozpoczęcia działania budowlanego.

Lokalizacja ogrodzenia

Obowiązujące przepisy nie zawierają jasnych i czytelnych norm prawnych dotyczących zasad lokalizacji ogrodzeń, w tym odległości od dróg, wyglądu, dopuszczalnych wysokości itp. Własność nie jest bowiem prawem absolutnym i może podlegać pewnym ograniczeniom, ale wynikającym wyłącznie z powszechnie obowiązujących przepisów.

Do wyjątków należy ustawa Prawo wodne [2], która zawiera czytelne zasady lokalizacji ogrodzeń od strony cieków wodnych. Zgodnie z art. 27 tej ustawy zabronione jest grodzenie nieruchomości przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a także zakazywanie lub uniemożliwianie przechodzenia przez ten obszar.

Ponadto § 41 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [3], stanowi, że ogrodzenie nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Zabronione jest także umieszczanie na ogrodzeniach, na wysokości mniejszej niż 1,8 m ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych wyrobów i materiałów, z wyjątkiem ogrodzeń wewnętrznych w zakładach karnych i aresztach śledczych.

Jednak ani przepisy Prawa budowanego [1], ani ustawa o drogach publicznych [4] nie zawierają przepisów określających normatywne odległości względem dróg publicznych. Z treści art. 30 Prawa budowlanego wynika, że przez drogi określone w tym przepisie należy rozumieć drogi publiczne w rozumieniu ustawy o drogach publicznych.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o drogach publicznych do dróg takich zalicza się drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. W myśl art. 7 ust. 2 tej ustawy zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy, po zasięgnięciu opinii rady powiatu.

Przy zaliczeniu drogi do kategorii dróg gminnych rozstrzygające znaczenie mają względy techniczne i prawne. Oznacza to, że dana droga nie tylko musi stanowić własność właściwej jednostki samorządu terytorialnego, ale również musi odpowiadać parametrom technicznym określonym w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych. Brak któregokolwiek z tych elementów powoduje zaliczenie drogi do kategorii dróg wewnętrznych.

Wątpliwości prawne z zakresu budowy ogrodzeń od strony dróg i innych miejsc publicznych dotyczą zarówno pojęcia „dróg i innych miejsc publicznych", jak i przepisów dotyczących sytuowania ogrodzenia względem dróg i miejsc publicznych (odległości, wysokości, wyglądu).

Wątpliwości interpretacyjne

Użyte w ustawie Prawo budowlane pojęcie „innych miejsc publicznych" jest pojęciem nieczytelnym i niedookreślonym. Przez miejsca publiczne, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, należy niewątpliwie rozumieć drogi publiczne w rozumieniu ustawy o drogach publicznych [4]. Jednak to brak legalnej definicji „innych miejsc publicznych" jest powodem rozbieżności w doktrynie i orzecznictwie.

Najwyższy Sąd Administracyjny w wyroku z 28 marca 2006 r. uznał, że przez pojęcie „innych miejsc publicznych", o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane, nie należy rozumieć dróg niebędących drogami publicznymi w rozumieniu ustawy o drogach publicznych. W orzecznictwie spotykamy także odmienną interpretację. W innym wyroku NSA uznał bowiem, że: Droga służąca obsłudze pól jako lokalna droga dojazdowa do gruntów stanowi „miejsce publiczne" w rozumieniu art. 30 ust. 1 pkt. 3 (wyrok z 2 lipca 2004 r.). Pojęcie „innych miejsc publicznych" zapewne musi uwzględniać powszechną dostępność i brak ograniczeń w tym zakresie (wyrok NSA z 18 października 2005 r.).

Dla ustalenia normy przepisu art. 30 ust. 1 pkt 3 warto przede wszystkim sięgnąć po reguły wykładni językowej. Jedną z tych reguł jest przyjęcie zasady, że jeżeli w tekście prawnym brak jest definicji legalnych, to przepisowi czy wyrażeniom tekstu prawnego należy przypisać takie znaczenie, jakie posiadają one w języku potocznym. Odwołując się więc do znaczenia słowa „publiczny" w języku potocznym, należy przez nie rozumieć: jawny, otwarty, dostępny, widoczny, społeczny, ogólny, nieprywatny [5].

W związku z tym za miejsce publiczne można równie dobrze uznać teren inny niż drogi publiczne. Może to być teren inny niż prywatny, w szczególności miejsce, do którego społeczeństwo ma otwarty dostęp. Miejscami publicznymi będą również drogi wewnętrzne, z których korzysta większa liczba użytkowników, tory kolejowe, a także cmentarze, parkingi ogólnodostępne, place zabaw, tereny sportowe, parki, publiczne zakłady opieki zdrowotnej itp.

Z tego punktu widzenia bez znaczenia pozostaje, jak takie miejsce publiczne zostanie nazwane, czy będzie to droga publiczna w rozumieniu ustawy o drogach publicznych, czy też droga wewnętrzna, plac lub inne miejsce, do którego swobodny dostęp ma nieograniczona liczba osób. Ustawodawca, wprowadzając wymóg zgłaszania tego typu ogrodzeń, miał raczej na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa osobom użytkującym miejsce publiczne.

Pozostają jednak wątpliwości w zakresie zasad lokalizacji ogrodzeń od strony dróg publicznych. Zgodnie z regulacją art. 43 ust. 1 ustawy o drogach publicznych obiekty budowlane przy drogach powinny być sytuowane w odległościach określonych w ustawie. Jednak obiekt budowlany w rozumieniu ustawy Prawo budowlane to budynek lub budowla wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi oraz obiekt małej architektury (art. 3 pkt 1) i wyłącznie do tego typu obiektów odnoszą się przepisy ustalające odległość od dróg publicznych.

W zakresie pojęcia obiektu budowlanego nie mieszczą się jednak ogrodzenia, które w świetle regulacji art. 3 pkt 9 Prawa budowlanego są urządzeniami budowlanymi związanymi z obiektami budowlanymi. Nie ma więc podstawy prawnej do stosowania przy lokalizacji ogrodzeń przepisów dotyczących sytuowania obiektów budowlanych względem dróg publicznych.

Plan zagospodarowania przestrzennego

Podstawy do uzgodnienia lokalizacji ogrodzeń należy szukać w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy. Plan taki jest aktem prawa miejscowego, którego treść ujęta w formie opisowej i graficznej zawiera normy prawne stanowiące o określonym użyciu objętego nim terenu [6].

Według ustawy w planie miejscowym określa się obowiązkowo m.in. przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania, zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznych, granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie itp. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego określa więc tereny o różnym przeznaczeniu, oddziela zatem również pas drogowy od terenów o innym przeznaczeniu niż drogi.

Niejednokrotnie zakłada również możliwość poszerzenia dróg, dlatego przy lokalizacji ogrodzeń od strony dróg publicznych należy kierować się jego postanowieniami. Potwierdza to również art. 35 ust. 2 ustawy o drogach publicznych, który stanowi, że w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego przeznacza się pod przyszłą budowę dróg pas o szerokości uwzględniającej ochronę użytkowników dróg i terenu przyległego przed wzajemnym niekorzystnym oddziaływaniem.

Ponadto w pasie terenu, o którym mowa powyżej, dopuszcza się wznoszenie wyłącznie tymczasowych obiektów budowlanych oraz urządzeń budowlanych związanych z obiektami budowlanymi, czyli również ogrodzeń. Ich usunięcie w wypadku budowy drogi następuje wyłącznie na koszt właściciela, bez odszkodowania. Ustawa o drogach publicznych zabrania dokonywania w pasie drogowym czynności, które mogłyby powodować m.in. zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Podsumowanie

Ogrodzenia stawiane od strony dróg publicznych mogą być lokalizowane w granicach własności nieruchomości, pod warunkiem że nie będą umieszczone w pasie drogowym lub w granicach terenu przewidzianego na poszerzenie pasa drogowego. W takim przypadku zarządca drogi powinien wykupić grunt zajęty pod drogę lub przewidziany na poszerzenie pasa drogowego.

Sprawa komplikuje się w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Odmowa uzgodnienia ogrodzenia zlokalizowanego w granicach własności nieruchomości z racji zarezerwowania terenu inwestycji pod budowę drogi publicznej możliwa byłaby tylko wtedy, gdyby zarezerwowanie konkretnego terenu inwestycji pod budowę drogi wynikało z powszechnie obowiązującego przepisu prawa (wyrok WSA w Warszawie z 18 października 2006 r.).

Przeznaczenie terenu pod poszerzenie pasa drogowego lub pod budowę drogi publicznej wynikać może np. z indywidualnej decyzji o warunkach zabudowy, zawierającej linie rozgraniczające teren o określonym przeznaczeniu, albo z decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej, wydawanej na podstawie tzw. specustawy. W razie braku jednej z wymienionych decyzji nie ma podstaw do odmowy uzgodnienia lokalizacji ogrodzenia w granicy własności nieruchomości, chyba że ogrodzenie stwarzałoby wyraźne zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Jeżeli zgodnie ze stanem faktycznym część działki zajęta jest pod drogę, zarządca drogi powinien zmierzać do uregulowania stanu prawnego poprzez wydzielenie i wykup tej części nieruchomości. Jeżeli grunt ten został zajęty pod drogę publiczną i pozostawał na dzień 31 grudnia 1998 r. we władaniu skarbu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, to gmina (w odniesieniu do dróg będących drogami gminnymi) lub skarb państwa (pozostałe drogi) stały się z dniem 1 stycznia 1999 r. właścicielem tych dróg.

Jednak w takim przypadku gmina powinna wystąpić do wojewody o wydanie decyzji. Decyzja wojewody ma charakter deklaratoryjny i potwierdza nabycie tych nieruchomości przez skarb państwa lub właściwą jednostkę samorządu terytorialnego.

Literatura

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU nr 89 poz. 414, ze zm.).
2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (DzU nr 225 poz. 1229, ze zm.).
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75 poz. 690, ze zm.).
4. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (DzU nr 14 poz. 60, ze zm.).
5. Cienkowski W., Praktyczny słownik wyrazów bliskoznacznych, Warszawa 1993.
6. Brzeziński W., Podstawy prawne planowania gospodarczego i przestrzennego, Warszawa 1948.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!