Podstawa prawna ustanowienia służebności przesyłu

Wprowadzenie 3 sierpnia 2008 r. zmian w Dziale III kc o służebności przesyłu (art. 3051-art. 3054 kc) podyktowane zostało potrzebą uzyskania przez przedsiębiorców tytułu prawnego do cudzych nieruchomości w celu posadowienia na nich urządzeń wskazanych w art. 49 § 1 kc.

Stanowi ona trzecią kategorię służebności obok gruntowych i osobistych. Zgodnie z art. 305⁴ kc stosuje się do niej odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Za ustanowienie służebności przesyłu właściciel nieruchomości obciążonej może żądać od przedsiębiorcy, stosownie do art. 305² § 2 kc, odpowiedniego wynagrodzenia.

Także, zgodnie z art. 305² § 1 kc, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

Art. 305¹ kc, będący definicją służebności przesyłu, wskazuje, że regulacje zawarte w Dziale III kc dotyczą zarówno istniejących urządzeń infrastruktury technicznej, jak i urządzeń nowo projektowanych.

Warto jest więc przytoczyć w całości treść art. 305¹: Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Właściciel nieruchomości obciążonej urządzeniem przesyłowym, chcąc dochodzić swoich praw, powinien w pierwszej kolejności ustalić stan prawny działki i urządzenia przesyłowego, po czym – zgromadzić niezbędne dokumenty i wysłać wniosek z żądaniem do zakładu energetycznego.

Brak odpowiedzi na wniosek lub niechęć do polubownego załatwienia sprawy przez zakład energetyczny zmusi go do skierowania sprawy na drogę sądową.

Wniosek o ustanowienie służebności przesyłu wnosi się do sądu właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości (zgodnie z art. 38 kpc).

Dochodzenie tego roszczenia odbywa się w postępowaniu nieprocesowym. Wpis sądowy od wniosku o ustalenie służebności przesyłu wynosi tylko 200 zł. Stan prawny działek wykazany jest w Dziale III "Prawa, roszczenia i ograniczenia" w Księdze Wieczystej.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że strefy ograniczonego użytkowania, podawane przez przedsiębiorstwa przesyłowe, a wynikające z odpowiednich przepisów prawa czy norm branżowych, bywają różne od stref określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Najczęściej strefy ograniczonego użytkowania mają takie same wymiary, jak strefy ochronne.

Przykładowo strefa ochronna:

• dla linii napowietrznej 110 KV wynosi od 30 do 40 m (od 15 do 20 m od osi na stronę);
• dla linii napowietrznej 15 KV - 15 m (po 7,5 m od osi na stronę);
• dla linii napowietrznej niskiego napięcia - 6 m (po 3 m od osi na stronę);
• dla kabla zakopanego pod ziemią - 6 m (po 3 m od osi na stronę).

Przedsiębiorstwa przesyłowe w tym przypadku prowadzą działalność publiczną, więc muszą udostępnić informacje publiczne. Wniosek o ich udostępnienie, skierowany do przedsiębiorstwa energetycznego, powinien być napisany w poniżej podany sposób.

W przypadku braku odpowiedzi w terminie lub dodatkowych żądań (np. map geodezyjnych, odpisów KW dla działek) nie należy czekać, lecz skierować do sądu wniosek o ustanowienie służebności przesyłu, dołączając niezbędne dokumenty (akty notarialne, zdjęcia itd.).

Nieuregulowanie po zmianach z 1 lutego 1989 roku kwestii korzystania ze spornych gruntów, jeśli przedsiębiorstwo przesyłowe nie wykazuje nabycia odpowiedniego tytułu - czy to w drodze administracyjnej, czy też czynności prawnej - oznacza brak tytułu prawnego do korzystania z gruntów.

Zaniechanie rozwiązania tych kwestii na drodze administracyjnej czy cywilnoprawnej oznacza zaś brak tytułu prawnego do dalszego ingerowania w strefę cudzej własności i złą wiarę przedsiębiorstwa przesyłowego.

Właściciele nieruchomości (działek), w tym wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, mają już niewiele czasu, ponieważ może dojść do zasiedzenia gruntów (30 lat w złej wierze od 1 lutego 1989 roku).

Po zasiedzeniu gruntów przez przedsiębiorstwo przesyłowe nie będzie można dochodzić od niego ani ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu, ani wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Można dużo stracić, jeżeli nie wystąpi się do sądu z pozwem odpowiednio wcześniej, albowiem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości możemy dochodzić maksymalnie za 10 lat wstecz.

W przypadku świadczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej przez właściciela nieruchomości obciążonej okres ten wynosi do trzech lat (art. 117 i 118 kc).

Sposób postępowania przy dochodzeniu od przedsiębiorstw przesyłowych wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości opiszę w następnym artykule.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!