Panele fotowoltaiczne na terenie wspólnoty

Panele fotowoltaiczne zamieniają energię promieniowania słonecznego w energię elektryczną. Wytworzony w fotowoltaice prąd stały przepływa przez inwerter (falownik) i zostaje przekształcony w prąd przemienny, czyli dokładnie taki jaki mamy w gniazdkach (230V).

Uzyskaną energię elektryczną można zużywać na bieżąco, magazynować albo sprzedawać – w zależności od rodzaju instalacji fotowoltaicznej.

Do dofinansowania kwalifikują się wyłącznie instalacje o zainstalowanej mocy elektrycznej od 2 kW do 10 kW, służące na potrzeby istniejących budynków mieszkalnych.

Moc instalacji fotowoltaicznej powinna być dostosowana do rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną. Instalacja fotowoltaiczna powinna być tak dobrana, aby całkowita ilość energii elektrycznej wyprodukowanej i odprowadzonej do sieci energetycznej przez instalację, objętą grantem, w rocznym okresie rozliczeniowym nie przekroczyła 120% całkowitej ilości energii elektrycznej pobranej z sieci energetycznej przez wnioskodawcę (grantobiorcę) w tym samym okresie rozliczeniowym.

Zasada działania paneli fotowoltaicznych polega na tym, że ogniwa fotowoltaiczne, z których składają się panele, zamieniają energię słoneczną w energię elektryczną. W tym celu foton (czyli minimalna jednostka światła) pada na płytkę krzemową, z której zbudowane jest ogniwo fotowoltaiczne. Jednostka światła jest pochłaniana przez ten krzem i wybija elektron ze swojej pozycji zmuszając go do ruchu. Ten ruch to właśnie przepływ prądu elektrycznego. Energia świetlna zostaje przekształcona na elektryczną. Panele fotowoltaiczne produkują prąd stały, czyli jeżeli zarządca nieruchomości chce korzystać z energii elektrycznej musi zainstalować falownik (inwerter), który zmieni prąd stały generowany przez moduły fotowoltaiczne na prąd zmienny.

Montaż instalacji fotowoltaicznych

Montaż paneli fotowoltaicznych na elewacji budynku lub też dachu budynku trwa z reguły kilka dni. Podmioty takie jak Tauron, czy PGE, posiadają grupy swoich własnych specjalistów, którzy na miejscu konsultują montaż instalacji fotowoltaicznych. Rozmieszczenie paneli oraz ich ilość zależy od zapotrzebowania wspólnoty na energię. Dlatego też zarządca nieruchomości powinien przede wszystkim skontaktować się z podmiotami, które zapewniają dostawę i montaż paneli fotowoltaicznych, a w razie potrzeby także ich konserwację czy wymianę.

Na stronie internetowej www.mojprad.gov.pl znajdują się wszelkie niezbędne informację, dotyczące programów wsparcia i wszelkiej pomocy prze zakładaniu paneli fotowoltaicznych.

Dodatkowe wytyczne zawiera również plik dostępny na stronie: https://mojprad.gov.pl/images/mp5/program-priorytetowy-moj-prad_mp5_nowe.pdf

Instalacje OZE 

Warto wiedzieć, iż licznik w instalacjach fotowoltaicznych mierzy jedynie nadwyżkę energii produkowanej przez instalację (część produkcji nie zużytej na bieżące potrzeby). Dlatego ilość wprowadzonej energii zarejestrowanej na liczniku będzie zawsze mniejsza niż na inwerterze, który prezentuje całość produkcji. Od 1 kwietnia 2022 roku, zmienił się sposób przygotowania i udostępnienia danych pomiarowych przez Operatora Systemu Dystrybucyjnego (OSD), który jest podstawą do wystawienia faktury. Rozliczenia wystawiane dla prosumentów są prowadzone na podstawie ilości energii sumarycznie zbilansowanej w każdej godzinie. Sumarycznie zbilansowana ilość energii elektrycznej wprowadzona do i pobrana z sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, jest wyznaczana dla danej godziny metodą wektorową według następującej zasady:

• w każdej godzinie (t) doby oblicza się różnicę pomiędzy ilością energii pobranej z sieci (w kWh) i ilością energii wprowadzonej do sieci (w kWh),
• wartość dodatnia z powyższej różnicy oznacza ilość energii elektrycznej pobranej (w kWh) w danej godzinie (t) z sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, a wartość ujemna – ilość energii elektrycznej wprowadzonej (w kWh) w danej godzinie (t) do tej sieci.

Suma wszystkich wartości dodatnich oznacza ilość energii pobranej z sieci w danym okresie, natomiast suma wszystkich wartości ujemnych oznacza ilość energii wprowadzonej do sieci w danym okresie.

Umowa na montaż paneli 

Umowa na montaż paneli fotowoltaicznych jest zazwyczaj umowa standardową dostępną na stronie podmiotu, z którym zarządca nieruchomości zamierza podpisać taką umowę. Warto jednakże wiedzieć, iż umowa powinna zawierać informację co do zestawu instalacji fotowoltaicznej, który jest źródłem energii odnawialnej, składa się z modułów fotowoltaicznych, które wykorzystują energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej. Umowa powinna zawierać również pojęcie inwertera (falownika) – zmieniającego prąd stały na prąd zmienny, zabezpieczeń elektrycznych, które chronią inwerter przed uszkodzeniem, odpowiedniego okablowania po stronie stałoprądowej i zmiennoprądowej.

Ponadto, umowa powinna zawierać informację, że nad przepływem energii, produkowanej z instalacji fotowoltaicznej i pobieranej z sieci, czuwa licznik dwukierunkowy.

Na kompleksową dostawę, montaż i uruchomienie instalacji fotowoltaicznej składają się:

• wykonanie wizualizacji instalacji fotowoltaicznej,
• wykonanie schematu instalacji fotowoltaicznej,
• dostarczenie komponentów instalacji fotowoltaicznej,
• montaż,
• próbne uruchomienie instalacji fotowoltaicznej,
• przygotowanie dokumentacji do przyłączenia do sieci dystrybutora i zgłoszenie instalacji fotowoltaicznej do dystrybutora,
• szkolenie z zakresu obsługi i konserwacji instalacji fotowoltaicznej oraz skonfigurowanie aplikacji dedykowanej przez producenta pod warunkiem, że klient zapewni dostęp do sieci Wi-Fi w miejscu montażu falownika.

W umowie klient zobowiązuje się także do odbioru zainstalowanej instalacji fotowoltaicznej i wzięcia udziału w szkoleniu z obsługi instalacji fotowoltaicznej. Musi też podpisać protokół odbioru instalacji fotowoltaicznej wraz z potwierdzeniem odbycia szkolenia, według wzoru, stanowiącego załącznik do umowy. Zobowiązuje się ponadto do regulowania w terminie wynagrodzenia dostawcy, o którym mowa poniżej. Dostawca zaś zobowiązuje się, że wraz z odbiorem instalacji fotowoltaicznej przekaże klientowi instrukcję obsługi przygotowaną przez producenta, a montaż wykona instalator, posiadający certyfikat potwierdzający jego uprawnienia do instalowania systemów fotowoltaicznych oraz legitymujący się potwierdzeniem współpracy z dostawcą.

Umowa musi zawierać także informacje o tym, że:

• dostawca powierza instalatorowi wykonanie umowy w tym zakresie, ponosząc przy tym odpowiedzialność za jego działania lub zaniechania jak za działania własne. Instalator kontaktuje się z klientem w celu uzgodnienia terminu montażu oraz jego zakończenia;
• montaż zostanie rozpoczęty nie później niż w terminie [liczba tygodni] tygodni oraz zostanie zakończony najpóźniej w [liczba tygodni] tygodniu, od dnia otrzymania przez dostawcę zaliczki lub jednorazowo płatnego wynagrodzenia. Instalator jest upoważniony do działania w imieniu dostawcy podczas odbioru instalacji;
• instalator zawiadomi klienta o gotowości do odbioru, chyba, że odbiór następuje bezpośrednio po zakończeniu montażu. W takim przypadku klient zobowiązuje się przystąpić do odbioru i szkolenia we wskazanym terminie;
• z chwilą podpisania protokołu, korzyści i ciężary związane z instalacją fotowoltaiczną oraz niebezpieczeństwo jej przypadkowej utraty i zniszczenia przechodzą na klienta;
• w przypadku ujawnienia wad przy odbiorze instalacji fotowoltaicznej, protokół zawierać będzie ich szczegółowe określenie, a wady zostaną usunięte w terminie nie dłuższym niż 14 dni, chyba, że w protokole ustalono dłuższy termin. W takim przypadku procedura odbioru ulega powtórzeniu;
• termin zakończenia montażu przedłuża się w przypadku:
• wystąpienia siły wyższej, czyli zdarzenia nagłego, nieprzewidywalnego i niezależnego od woli stron, które uniemożliwia wykonanie umowy w całości lub w części, na stałe lub na pewien czas, a zdarzenia tego nie można było uniknąć, ani mu przeciwdziałać przy zachowaniu odpowiedniej staranności stron,
• niekorzystnych warunków atmosferycznych uniemożliwiających montaż,
• wstrzymania montażu na żądanie klienta,
• innej niemożliwości realizacji umowy, wynikającej z przyczyn niezależnych od dostawcy,
• konieczności zmiany wizualizacji instalacji fotowoltaicznej lub schematu instalacji fotowoltaicznej.

Termin zakończenia montażu ulega przedłużeniu o czas trwania ww. przypadków.

Prosument zbiorowy energii odnawialnej

W przypadku, gdy prosument energii odnawialnej lub prosument zbiorowy energii odnawialnej wytworzył energię elektryczną w odnawialnym źródle energii i wprowadził ją do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w okresie od 1 lipca 2022 r. do 30 czerwca 2024 r., wartość energii elektrycznej, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii, jest wyznaczana dla każdego miesiąca kalendarzowego i stanowi iloczyn:

• sumy ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej przez prosumenta energii odnawialnej lub prosumenta zbiorowego energii odnawialnej w poszczególnych okresach rozliczania niezbilansowania (t) składających się na dany miesiąc kalendarzowy, oznaczonej w art. 4 ust. 2b ustawy o odnawialnych źródłach energii, symbolem Eb (t), przyjmującym wartości ujemne;
• rynkowej miesięcznej ceny energii elektrycznej, wyznaczonej dla danego miesiąca kalendarzowego.

W przypadku, gdy prosument energii odnawialnej, prosument zbiorowy energii odnawialnej lub prosument wirtualny energii odnawialnej wytworzył energię elektryczną w odnawialnym źródle energii i wprowadził ją do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej od 1 lipca 2024 r., wartość energii elektrycznej, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii, jest wyznaczana dla każdego miesiąca kalendarzowego i stanowi sumę następujących iloczynów, wyznaczonych dla poszczególnych okresów rozliczania niezbilansowania (t) w tym miesiącu:

• ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej przez prosumenta energii odnawialnej, prosumenta zbiorowego energii odnawialnej lub prosumenta wirtualnego energii odnawialnej oznaczonej w art. 4 ust. 2b ustawy o odnawialnych źródłach energii,symbolem Eb (t) przyjmującym wartość ujemną;
• rynkowej ceny energii elektrycznej, przy czym, jeżeli wartość tej ceny jest ujemna dla danego okresu rozliczania niezbilansowania (t), to w celu wyznaczania wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w okresie t przez prosumenta energii odnawialnej, niebędącego równocześnie prosumentem zbiorowym energii odnawialnej lub prosumentem wirtualnym energii odnawialnej, przyjmuje się cenę równą zero.

Uprawnienie do rozliczenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1a ustawy o odnawialnych źródłach energii, powstaje od daty wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z odnawialnego źródła energii i wprowadzenia jej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej i trwa przez okres kolejnych 15 lat.

Rynkowa cena energii elektrycznej ustalana jest dla każdego okresu rozliczania niezbilansowania, w rozumieniu art. 2 pkt 15 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej (Dz.Urz. UE L 158 z 14.6.2019, str. 54), zwanego dalej „rozporządzeniem 2019/943”, jako ważona wolumenem obrotu średnia z cen energii elektrycznej określonych dla polskiego obszaru rynkowego dla wszystkich sesji notowań danej doby w systemie kursu jednolitego na rynkach dnia następnego, prowadzonych:

• przez giełdę towarową w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (DzU z 2023 r. poz. 380) oraz
• w ramach jednolitego łączenia rynków dnia następnego prowadzonego przez wyznaczonych operatorów rynku energii elektrycznej.

Rynkowa cena energii elektrycznej, jest obliczana według wzoru:

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

CG_s – cenę energii elektrycznej określoną w systemie kursu jednolitego na sesji notowań s rynku dnia następnego [zł/MWh],

EG_s – ilość energii elektrycznej stanowiącą wolumen obrotu na sesji notowań s rynku dnia następnego z określaniem ceny energii w systemie kursu jednolitego [MWh],

S – zbiór sesji notowań rynku dnia następnego z określaniem ceny energii w systemie kursu jednolitego prowadzonych przez giełdę towarową lub w ramach jednolitego łączenia rynków dnia następnego prowadzonych przez wyznaczonych operatorów rynku energii elektrycznej.

Produkcja energii i jej nadwyżki

Prosument będzie rozliczał wartość energii wprowadzonej do sieci, której nie zużyje (nadwyżka) z wartością energii, którą kupi wówczas, gdy jego instalacja nie pokrywa bieżącego zapotrzebowania. Depozyt jest wykorzystywany na pokrycie wartości za zakup energii czyli części oznaczonej na fakturze, jako energia całodobowa bądź dzienna/nocna w zależności od grupy taryfowej. Cena wykorzystana do wyliczenia wartości energii elektrycznej z fotowoltaiki przez prosumenta jest rynkową miesięczną ceną energii, publikowaną przez PSE. Cena zakupu energii elektrycznej z sieci wynika z obowiązującej taryfy sprzedaży energii elektrycznej lub wybranej oferty. Prosument posiada indywidualne konto prowadzone przez sprzedawcę energii. Znajduje się na nim depozyt prosumencki, określający kwotę, wynikającą z rozliczenia oddanej do sieci energii oraz energii odebranej z sieci. Wartość depozytu prosumenckiego, dotycząca danego miesiąca kalendarzowego jest przyporządkowywana do konta prosumenckiego w kolejnym miesiącu kalendarzowym. Wartości z depozytu mogą być wykorzystane od kolejnego miesiąca, nigdy nie rozliczają wartości energii pobranej wstecz. Kwotę zgromadzoną jako depozyt prosumencki można wykorzystać przez 12 miesięcy. Po tym czasie sprzedawca zwróci niewykorzystane nadwyżki, jednak zwrot nie może przekroczyć 20% wartości energii elektrycznej, wprowadzonej do sieci w danym miesiącu kalendarzowym. W pierwszej kolejności rozliczane są środki o najstarszej dacie przypisania.  

Podstawa prawna:

1. Ustawa o odnawialnych źródłach energii (tj. DzU z 2023 r. poz. 1436 ze zm.)