Place zabaw w świetle nowych przepisów

Wspólnota czy spółdzielnia mieszkaniowa, gmina, przedszkole czy szkoła – wszystkie te podmioty mogą założyć i prowadzić plac zabaw dla dzieci. Istotne jest, że kto organizuje zabawę, ten odpowiada za bezpieczeństwo i przestrzeganie przepisów prawa, a te wkrótce się zmienią.

Od 1 sierpnia 2024 zacznie obowiązywać nowe Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Nowe przepisy m.in. szczegółowo regulują kwestie dotyczące placów zabaw – zasady ich lokalizacji, bezpieczeństwa, a także wyposażenia. Zmiany uwzględniają potrzeby różnych grup osób, w tym dzieci ze szczególnymi potrzebami. Ponadto promują tworzenie terenów biologicznie czynnych, sprzyjających zdrowemu spędzaniu czasu na zewnątrz. Nowe przepisy zwarte zostały w §40 Rozporządzenia, poniżej prezentujemy przegląd zmian, które będą obowiązywały od 1 sierpnia 2024.

Plac zabaw w świetle nowych przepisów

Nowe przepisy wprowadzają obowiązek budowy placu zabaw przy budynkach wielorodzinnych. W przypadku budowy budynku mieszkalnego wielolokalowego z liczbą mieszkań przekraczającą 20 lub zespołu budynków mieszkalnych wielorodzinnych z liczbą mieszkań przekraczającą 20 należy wybudować plac zabaw dla dzieci. W obydwu wymienionych przypadkach należy uwzględnić dzieci ze szczególnymi potrzebami i dostosować place zabaw tak, aby korzystanie z nich było możliwe także przez te osoby.

Ponadto minimum 30% powierzchni placu zabaw powinien zajmować obszar biologicznie czynny, czyli teren, na którym mogą rosnąć rośliny czy trawa, a wody opadowe mogą wsiąkać w ziemię.

Nasłonecznienie placu zabaw

Dotychczas place zabaw musiały być oświetlone przez co najmniej 4 godziny (tak samo liczone), a w obszarze śródmiejskim – przez 2 godziny. Nowe przepisy łagodzą te dotychczas obowiązujące. Po nowelizacji minimum połowa całkowitej powierzchni obiektu ma być oświetlona przynajmniej 2 godziny, pomiędzy godzinami 10:00 a 16:00 (liczone w dniach równonocy). W przypadku placów zabaw zlokalizowanych w zabudowie śródmiejskiej nasłonecznienie musi wynosić minimum jedną godzinę.

Minimalne odległości placu zabaw od różnych obiektów

Nowe przepisy utrzymują wcześniejszy zapis o zachowaniu 10-metrowej odległości, poszerzając jedynie listę obiektów o drogi oraz ciągi pieszo-jezdne. A zatem place zabaw muszą być oddalone o co najmniej 10 m od: linii rozgraniczających ulice i drogi, ciągów pieszo-jezdnych, okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz miejsc gromadzenia odpadów.

Ogrodzenie placu zabaw

Dotychczas ogrodzenie placu zabaw było dobrowolne, nie obowiązywały żadne przepisy prawa, które by narzucały wymóg grodzenia. Po nowelizacji to się zmieni. Ustęp 5 §40 mówi wprost: „Plac zabaw dla dzieci powinien być ogrodzony”. Ogrodzenie powinno mieć wysokość minimum 1,0 m i posiadać furtkę o szerokości przynajmniej 1,2 m, która umożliwi dostęp do placu osobom ze szczególnymi potrzebami. Place zabaw powinny być odgrodzone od dróg, ulic, parkingów lub ciągów pieszo-jezdnych.

Możliwe będzie odgradzanie za pomocą żywopłotu w niektórych przypadkach. Wyjątek ten odnosi się do placów zabaw przy szkołach, przedszkolach czy na małych, zamkniętych osiedlach.

Zaostrzenie prawa w tym zakresie ma przede wszystkim służyć bezpieczeństwu użytkowników placów zabaw. Ogrodzenie z jednej strony, uniemożliwi dziecku nagłe wtargnięcie pod koła samochodu, roweru czy innych pojazdów, które mogą znaleźć się w pobliżu. Z drugiej strony, bezpańskie psy będą miały ograniczony dostęp.

Powierzchnia placu zabaw

Nie brakuje przykładów, gdzie na osiedlach budowano absurdalne place zabaw, zawierające jedną huśtawkę czy piaskownicę. Nowe przepisy to zmienią, szczegółowo określając powierzchnię placu zabaw, uzależniając ją od liczby lokali mieszkalnych w budynku bądź zespole budynków.

W ustępie 8 §40 określono dokładnie, jaką powierzchnię minimalną ma mieć plac zabaw przy budynkach wielorodzinnych, uzależniając ją od liczby mieszkań, i tak:

• 1 m² na każde mieszkanie – jeśli w budynku lub zespole budynków znajduje się od 21 do 50 mieszkań;
• 50 m² – jeśli w budynku lub zespole budynków znajduje się od 51 do 100 mieszkań;
• 0,5 m² na każde mieszkanie – jeśli w budynku lub zespole budynków znajduje się od 101 do 300 mieszkań;
• 200 m² – jeśli w budynku lub zespole budynków znajduje się powyżej 300 mieszkań.

Znowelizowane przepisy dopuszczają również możliwość dzielenia placów zabaw dla dzieci. Warunkiem podziału jest minimalna powierzchnia – 50 m².

Wyposażenie, nawierzchnia i kontrole placu zabaw

Na plac zabaw składają się różnorodne urządzenia, są to m.in.: huśtawki, zjeżdżalnie, piaskownice, domki, bujaki, ścianki do wspinaczki, liny, zestawy wielofunkcyjne. Znowelizowane Rozporządzenie narzuca konieczność wyposażenia placu zabaw w urządzenia o zróżnicowanej funkcji zabawy oraz dostosowane do różnych kategorii wiekowych dzieci. Wyposażenie to powinno umożliwiać jednoczesną zabawę przynajmniej 5 dzieci na każde 20 m² powierzchni placu.

W znowelizowanym Rozporządzeniu wprost określono, że urządzenia na placach zabaw, jak i ich nawierzchnie muszą spełniać wymogi zawarte w Polskich Normach – PN-EN 1176 oraz PN-EN 1177. Normy te wprawdzie już wcześniej obowiązywały, jednak ich spełnienie było dobrowolne i nie stanowiło obowiązku prawnego.

W tym miejscu warto zrobić małą dygresję. Mianowicie na rynku nie brakuje urządzeń zabawowych, producenci nieustannie rozbudowują swoje oferty. Nietrudno zauważyć, że w ofertach tych często występują duże rozbieżności cenowe. Otóż urządzenia zabawowe mogą być przeznaczone do użytku przydomowego i wówczas spełniają wymagania normy zabawkowej EN 71-8, a nie normy od placów zabaw PN-EN 1176. A zatem nie spełniają norm do użytku grupowego czy publicznego. Jest to często bagatelizowane przez placówki oświatowe czy ośrodki wczasowe.

Po nowelizacji każdy nowo powstały plac zabaw oraz jego nawierzchnia przed oddaniem do użytku muszą zostać poddane kontroli pomontażowej, którą wykona osoba kompetentna, niezależna od inwestora czy wykonawcy.

Każdy istniejący plac zabaw będzie poddawany kontrolom okresowym według normy PN-EN 1176-7. W ramach kontroli okresowej wyróżnia się: rutynową kontrolę wzrokową, funkcjonalną oraz główną kontrolę wykonywaną co roku. Wspomniana norma określa również osoby przeprowadzające kontrolę.

Konieczne jest też, aby prowadzić harmonogramy z przeprowadzanych czynności kontrolnych czy konserwacyjnych, a także zapewnić pisemne procedury postępowania w razie różnych zdarzeń, takich jak wypadek czy pożar. Obowiązkiem tym obarczony zostaje zarządca placu zabaw.

Plac zabaw na dachu

Znowelizowane przepisy zabraniają budowy placu zabaw dla dzieci na stropodachach znajdujących się powyżej 5 m nad poziomem terenu. W przeciwnym razie możliwe jest zbudowanie nadziemnego placu zabaw pod warunkiem, że obiekt: jest odsunięty od krawędzi stropodachu o 10 m, jest zabezpieczony przed wypadnięciem dzieci i wyrzuceniem zabawek, znajduje się na powierzchni ogólnodostępnej ogrodzonej balustradą o wysokości minimum 1,6 m, po której nie jest możliwe wspinanie się.

Pewne odstępstwa 

O ile na początku mowa była o powierzchni placów zabaw przy budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, to Rozporządzenie przewiduje też pewne odstępstwa od tych reguł. Szczegółowo określają to ustępy 14 i 15 §40. Chodzi o sytuacje, w których blisko zabudowy wielomieszkaniowej istnieje publiczny plac zabaw, wówczas po spełnieniu wymogów odległościowych, nie jest konieczne budowanie kolejnego placu zabaw. Możliwe jest też budowanie mniejszych placów zabaw, jeśli dotyczy to zabudowy śródmiejskiej.

Jak widać, znowelizowane przepisy mają przyczynić się do tego, że place zabaw w Polsce będą bezpieczniejsze, dostępne dla wszystkich (w tym dla dzieci ze szczególnymi potrzebami), ekologiczne. Dąży się do tego, aby te obiekty zapewniały wysoką jakość zabawy czy rekreacji użytkownikom, stąd m.in. wymogi w zakresie powierzchni czy wyposażenia o różnorodnej funkcji.

Spośród najważniejszych zmian w przepisach należy wymienić grodzenie placów zabaw, wymogi odnoszące się do dostępności obiektu czy jego powierzchni. Ponadto znowelizowane Rozporządzenie uwzględnia konieczność stosowania się do norm PN-EN 1176 oraz PN-EN 1177, wcześniej nie było to obligatoryjne. Znowelizowane przepisy dotyczą nowo powstających obiektów.

Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że odpowiednie urządzenia z atestami, przeglądy i konserwacje placów zabaw, prawidłowe naprawy, przestrzeganie przepisów i norm – wszystko to jest ważne, jednak nie gwarantuje, że dziecko podczas zabawy nie nabije sobie guza czy nie wróci z siniakiem – takie „wypadki” się zdarzają nawet na najbardziej bezpiecznych placach zabaw. Żadne certyfikaty, atesty bezpieczeństwa czy przepisy prawa nie powinny też zwalniać rodziców i opiekunów z czuwania nad swoimi pociechami.