Jak zmienia się klimat w Polsce?

W ramach prac nad obszerną monografią "Climate Change in Poland" ponad 30 polskich klimatologów z kilkunastu ośrodków naukowych przeprowadziło kompleksowe badania nad zminami klimatu na terenie Polski. Badacze przyglądali się zmianom temperatury powietrza i opadów atmosferycznych, ale również trendom czasowym innych elementów klimatu (jak np. usłonecznienie, wiatr, pokrywa śnieżna), wskaźnikom cyrkulacyjnym, biometeorologicznym, typom pogody i zjawiskom atmosferycznym.

Dawniej i teraz

Na podstawie kolejnych badań szerokości słojów drzew oraz osadów jeziornych potwierdzono, że w średniowieczu na terenie dzisiejszej Polski wystąpił okres ocieplenia, nazywany średniowiecznym optimum klimatycznym, kiedy temperatura była porównywalna z dzisiejszą. Później nastąpiła zaś mała epoka lodowa trwająca do około 1850 r. Temperatura zimy w tym okresie była o około 2 st. C niższa niż obecnie.

Przypomina ona o uwalnianych przez człowieka do atmosfery gazach cieplarnianych, które powodują spotęgowanie efektu cieplarnianego. Niewielki wzrost częstości występowania układów niskiego ciśnienia nad Polską może wyjaśniać zwiększoną dynamikę warunków pogodowych. Od lat 80 obserwujemy również dodatnią tendencję wartości promieniowania słonecznego.

Autorzy publikacji przeanalizowali też dwa scenariusze przyszłych zmian klimatu – w okresie do 2050 oraz do 2100 roku.

Może Cię zainteresuje: Ekologiczne postawy Polaków

Zmiany od lat 50.

Jeśli chodzi o zmiany zarejestrowane w ostatnich 70 latach, to m.in. nieco częściej obserwuje się u nas adwekcję powietrza z sektora zachodniego, zwłaszcza w okresie zimowym. Częściej napływa do nas w tej porze roku ciepłe, bardziej wilgotne powietrze znad Atlantyku, co sprawia, że zimy są zwykle łagodniejsze i rzadziej widujemy śnieg.

Temperatura powietrza cechuje się dodatnim trendem we wszystkich porach roku, z największym wzrostem wartości w okresie wiosennym. Zmiany średniej rocznej temperatury powietrza wynoszą około 0,2-0,3 stopnie C na 10 lat. Istotny statystycznie jest również dodatni trend maksymalnej i minimalnej temperatury powietrza, widoczny zwłaszcza w trzech ostatnich dekadach lat.

– Z mniej oczywistych wniosków – naukowcy zauważyli, że od lat 80. XX w. w Polsce, podobnie jak i w innych krajach Europy, nastąpił wzrost usłonecznienia, co oznacza, że więcej jest dni słonecznych, a mniej pochmurnych. To znaczący trend, w dodatku zauważalny we wszystkich porach roku, najmniej zimą – mówi prof. Małgorzata Falarz z Uniwersytetu Śląskiego.

Klimat a zdrowie

Badacze analizowali też wskaźniki bioklimatyczne, które obrazują wpływ pogody na zdrowie i samopoczucie człowieka.

Latem wzrosła liczba czynników obciążających organizm człowieka, mamy więcej dni zbyt gorących i pranych, co zwiększa liczbę incydentów zdrowotnych i zgonów związanych z upałami.

Z drugiej jednak strony, notujemy ujemny trend liczby dni z odczuciem zimna. Łagodniejsze zimy (ale i cieplejsze jesienie) przekładają się na mniejszą śmiertelność związaną z chłodem. 

Więcej susz i burz? 

Jeśli chodzi o dane z ostatnich 70 lat, to w bardzo dużym uproszczeniu Polskę można podzielić na część południową, gdzie trendy opadów są raczej ujemne, a więc suma opadów maleje. I część północną, gdzie trendy są nieznacznie dodatnie (pada trochę więcej) lub brak jest znaczących zmian. Jeśli zaś chodzi o stepowienie (w kontekście suszy), to mówi się o nim zwłaszcza w odniesieniu do Wielkopolski.

Może Ci się spodoba: ŚWIĘTE GAJE, czyli ochrona przyrody

Klimat a gospodarka

Profesor Falarz wspomina o możliwych zmianach chociażby w zużyciu energii elektrycznej. Scenariusze zmian wskazują, że mniej energii zużywanej będzie zimą na ogrzewanie budynków. Jednocześnie więcej energii potrzebna będzie latem do klimatyzacji pomieszczeń.

Branżą, która może stracić na zmianach klimatu jest branża turystyki, w której dochody zależą od sportów zimowych. Ponieważ w Polsce i innych krajach Europy śniegu i mrozu jest coraz mniej - można się spodziewać, że rzadziej zdarzać się będą optymalne warunki do jazdy na nartach czy snowboardzie.

– Trzeba jednak liczyć się z tym, że straty związane z globalnym ociepleniem będą znacznie wyższe niż korzyści – podsumowuje prof. Falarz.

Źródło informacji: Nauka w Polsce

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!