Wycinka drzew pod inwestycję publiczną a zgoda właściciela działki

W sprawie rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 19 września 2023 r., sygn. akt III OSK 2724/21) spółka wystąpiła do burmistrza Olecka o wydanie zezwolenia na usunięcie z terenu działki jednej brzozy brodawkowatej, siedmiu wierzb iwa, czterech jesionów oraz krzewów bzu czarnego. Spółka wyjaśniła, że drzewa mają zostać usunięte w celu realizacji inwestycji celu publicznego, a wycinka jest związana z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Burmistrz Olecka zezwolił na usunięcie jednej brzozy brodawkowatej o obwodzie pnia 96 cm i siedmiu wierzb iwa rosnących, za co naliczył opłatę w wysokości 6084 zł i zobowiązał spółkę do dokonania nasadzeń zastępczych nie mniej niż 10 drzew, w terminie do 31 maja 2020 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Olsztynie (dalej: SKO) uchyliło decyzję burmistrza i odmówiło wydania zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów rosnących na działce. Jako podstawę decyzji SKO wskazało art. 83 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody1. W uzasadnieniu decyzji SKO wskazało, że do wniosku o wydanie zezwolenia nie dołączono zgody właściciela nieruchomości.

Spółka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który uchylił decyzję SKO.

Istota sporu w tej sprawie sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy decyzja o ograniczeniu sposobu korzystania z nieruchomości, wydana na podstawie art. 124 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami2 – dalej: UGN, zastępuje zgodę właściciela nieruchomości, o której stanowi art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody.

Decyzja wydana w trybie art. 124 ust. 1 UGN

Decyzja wydana na podstawie art. 124 ust. 1 UGN określana jest jako służebność publiczna. Jest to szczególny rodzaj wywłaszczenia, polegający na ograniczeniu prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego. Wydanie decyzji na podstawie art. 124 ust. 1 UGN prowadzi do trwałego ograniczenia prawa własności nieruchomości. Uprawnienie, wynikające z ww. artykułu UGN, jest źródłem uprawnienia do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.

W ocenie sądu pierwszej instancji, decyzja wydana w trybie art. 124 ust. 1 UGN stanowi podstawę do ograniczenia wykonywania prawa własności nieruchomości, na której istnieje potrzeba wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej o charakterze publicznym. Oznacza to, że decyzja tego rodzaju w całości pozbawia właściciela nieruchomości sposobu korzystania i w tym zakresie stanowi wywłaszczenie atrybutu prawa własności. Decyzja wydana na podstawie art. 124 ust. 1 UGN zastępuje zgodę właściciela nieruchomości, o której stanowi art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody.

SKO złożyło skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał ją za bezzasadną i oddalił.

Art. 124 UGN – to odpowiednik zgody właściciela nieruchomości

W uzasadnieniu wyroku NSA podkreślił, że zgodnie z art. 124 ust. 1 UGN starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. Ograniczenie to następuje zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu, zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Z kolei zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości lub jej części może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego na wniosek posiadacza nieruchomości – za zgodą właściciela tej nieruchomości.

Naczelny Sąd Administracyjny podzielił pogląd pierwszej instancji. Z przepisów UGN nie wynika, że decyzja wydana na podstawie art. 124 ust. 1 UGN jest równoznaczna ze zgodą właściciela nieruchomości, o której stanowi art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody. W każdym przypadku, w którym na danej nieruchomości znajdują się drzewa lub krzewy wymagające zgody właściciela na ich wycięcie, decyzja ograniczająca sposób korzystania z nieruchomości wydana na podstawie art. 124 ust. 1 UGN byłaby niewykonalna. Z istoty tej decyzji wynika bowiem realizacja inwestycji określonej w tym przepisie bez zgody właściciela, a nawet przy jego sprzeciwie.

Zdaniem NSA sąd pierwszej instancji prawidłowo orzekł, że decyzja wydana na podstawie art. 124 UGN stanowi odpowiednik zgody właściciela nieruchomości, o której stanowi at. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody na usunięcie drzew (krzewu) z jej terenu i jednocześnie ją zastępuje. Dotyczy to wyłącznie zgody w zakresie ustanowionym decyzją z art. 124 ust. 1 UGN, a więc w zakresie wyznaczonym w załączniku do decyzji o sposobie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, czyli w pasie technologicznym, przez który należy rozumieć powierzchnię części nieruchomości niezbędną do wykonywania przez przedsiębiorcę uprawnień w ramach służebności przesyłu, przede wszystkim budowy, modernizacji, przebudowy, odbudowy (wymiany urządzeń), a także eksploatacji, konserwacji, usuwania awarii i remontu.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 września 2023 r.  (sygn. akt III OSK 2724/21)