Nakaz rozbiórki części budynku

W sprawie rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z 5 lipca 2023 r. (sygn. akt II OSK 2667/20) powiatowy inspektor nadzoru budowlanego (dalej: PINB) nakazał dwóm właścicielom hali magazynowej rozbiórkę elementów konstrukcyjnych stalowych dachu, stanowiących część hali magazynowej. Urząd poinformował, że zakres rozbiórki obejmuje: dźwigary stalowe kratowe, płatwie stalowe kratowe, inne elementy powiązane: stężenia, pokrycie dachu.

W sprawie tej PINB zobowiązał inwestorów do przedłożenia zamiennego projektu budowlanego. Wynikało z niego, że zostały zmienione profile stalowe, z których zostały wykonane główne elementy konstrukcyjne dachu (wiązary stalowe oraz płatwie kratowe). W obliczeniach projektant założył jedynie, że zmienione profile wykonane są ze stali 18G2, co nie zostało jednak zbadane. Tym samym konstrukcja stalowa dachu hali magazynowej została wykonana niezgodnie z projektem konstrukcyjnym wykonawczym, bez wymaganej dokumentacji projektowej. Uchybienie to może stwarzać stan zagrożenia nośności i stateczności konstrukcji stalowej budynku. W trakcie postępowania inwestorzy przedłożyli dokument producenta o zgodności wyrobu jednostkowego – konstrukcji stalowej hali zgodnie z dokumentacją techniczną, przepisami i obowiązującymi normami. Dokumenty te w ocenie urzędu nadzoru budowlanego nie potwierdzają jednak prawdy.

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego nałożył na inwestorów obowiązek dostarczenia ekspertyzy technicznej wykonanych elementów konstrukcyjnych stalowych dachu hali magazynowej. Następnie wezwał te osoby do przedłożenia opracowania. Inwestorzy nie wykonali jednak nałożonego na nich obowiązku. W tej sytuacji PINB wezwał inwestorów do usunięcia stwierdzonych braków i nieprawidłowości w projekcie budowlanym zamiennym w terminie. Wady te nie zostały usunięte. Cała konstrukcja stalowa dachu (wiązary i płatwie stalowe kratowe) została wykonana niezgodnie z projektem pierwotnym. Projektant w swoich obliczeniach jedynie założył, że zmienione profile stalowe wykonane są ze stali 18G2, co nie zostało potwierdzone. Dlatego obliczenia przedstawione w projekcie zamiennym nie gwarantują bezpieczeństwa wykonanej konstrukcji stalowej. Rozbiórka dachu jest przy tym niezbędna w celu doprowadzenia obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem.

Dyskwalifikujący brak ekspertyzy technicznej 

PINB stwierdził, że zgodnie z §203 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie1 budynki i urządzenia z nimi związane powinny być projektowane i wykonywane w taki sposób, aby obciążenia mogące na nie działać w trakcie budowy i użytkowania nie prowadziły do zniszczenia całości lub części budynku, przemieszczeń i odkształceń o niedopuszczalnej wielkości, uszkodzenia części budynku, połączeń lub zainstalowanego wyposażenia, w wyniku znacznych przemieszczeń elementów konstrukcji, zniszczenia na skutek wypadku, w stopniu nieproporcjonalnym do jego przyczyny.

Inwestor nie przedstawił ekspertyzy technicznej dotyczącej wykonanych niezgodnie z projektem elementów konstrukcyjnych stalowych dachu hali i nie usunął braków i nieprawidłowości w przedłożonym projekcie zamiennym. W omawianej sprawie brak jest dokumentów stwierdzających, że konstrukcja stalowa jest bezpieczna i nie stwarza zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i mienia. PINB stwierdził, że mając zatem na uwadze względy bezpieczeństwa, należało wydać nakaz rozbiórki zgodnie z art. 51 ust. 5 Prawa budowlanego.

Inwestor odwołał się od decyzji PINB do Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, w którym stwierdził, że dostarczył projekt zamienny.

Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego utrzymał w mocy decyzję urzędu pierwszej instancji. Urząd odwoławczy stwierdził, że wydanie nakazu rozbiórki na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego dotyczy zarówno przypadku, gdy inwestor nie przedłoży w ogóle projektu budowlanego zamiennego, jak i przypadku, gdy przedłożony projekt zamienny okaże się nieprawidłowy, a stwierdzone uchybienia nie zostaną usunięte. Taka sytuacja wystąpiła w omawianej sprawie.

Konieczna rozbiórka elementów konstrukcyjnych dachu

Sprawa na skutek skargi inwestora trafiła do rozpoznania do WSA w Poznaniu, który ją oddalił. Inwestor złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, która została również oddalona. W uzasadnieniu wyroku NSA stwierdził, że jeżeli projekt budowlany zamienny zawiera identyczne rozwiązania, jak projekt uprzednio zatwierdzony, a istotne odstępstwa ich nie dotyczą, to akceptacja tej części projektu nie jest wadliwa. Taka sytuacja nie miała miejsca w omawianej sprawie, bo decyzja udzielająca inwestorowi pozwolenia na budowę została wyeliminowana z obrotu prawnego decyzją starosty.

Zdaniem NSA słuszne jest stanowisko urzędów nadzoru budowlanego, które stwierdziły, że złożony projekt budowlany zamienny nie może zostać zatwierdzony i nakazały inwestorowi usunięcie nieprawidłowości w zakresie podstawowych wymagań, dotyczących nośności i stateczności konstrukcji stalowej dachu. Wskazano, że projekt zamienny nie określał kompletnego układu konstrukcyjnego obiektu, podstawowych wyników obliczeń oraz dla konstrukcji nowych, niesprawdzonych w krajowej praktyce (dotyczy elementów konstrukcyjnych dachu, dla których nie wykonano – pomimo wezwania ekspertyzy technicznej) – wyników badań doświadczalnych, a także opisu rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych podstawowych elementów konstrukcji. Inwestorzy tych braków nie usunęli.

NSA uznał za bezzasadny zarzut naruszenia art. 51 ust. 5 PB poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na nakazaniu niepełnej rozbiórki obiektu. Nakaz rozbiórki części obiektu jest dopuszczalny, jeśli część ta jest na tyle samodzielna, że może być rozebrana bez istotnej ingerencji w część pozostałą, co zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego ma miejsce w omawianej sprawie. W sytuacji, gdy inwestor nie przedłożył projektu budowlanego zamiennego wedle wskazań organu, doprowadzenie obiektu do stanu zgodnego z prawem mogło nastąpić jedynie poprzez rozbiórkę istniejących obecnie elementów konstrukcyjnych dachu i wykonanie całkowicie nowych elementów, zapewniających bezpieczeństwo całej konstrukcji. 

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 lipca 2023 r. (sygn. akt II OSK 2667/20)

Literatura

tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 1225 z późn. zm.