Poprawa eksploatacji obiektów budowlanych – najważniejsze problemy

Analizami zagrożeń i awarii obiektów budowlanych, które miały miejsce w kraju po roku 1962 r., objęto dane uzyskane z:

• GUNB, Wyższych Uczelni Technicznych, PZITB, PIIB, ITB i firm rzeczoznawczych, aktywnych rzeczoznawców oraz z Konferencji naukowo-technicznych,
• merytorycznych analiz błędów popełnianych w procesie inwestycyjnym i eksploatacyjnym,
• monitoringów i merytorycznych analiz wybranych problemów technicznych przedstawianych na konferencjach naukowo-technicznych oraz w prasie technicznej.

Na rys. 1 przedstawiono zestawienie łącznej liczby awarii i katastrof w poszczególnych latach, z danych Instytutu Techniki Budowlanej oraz z rejestru katastrof prowadzonego w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego (GUNB). Dane ITB pochodzą z dokumentów udostępnianych przez GUNB i są uzupełniane o dane z innych źródeł (własne ekspertyzy ITB, rzeczoznawcy z kraju, urzędy, firmy, PZITB, czasopisma i konferencje naukowo-techniczne itp.). Dlatego dane ITB zawierają większą liczbę rekordów niż rejestry GUNB-u. W zestawieniu wyraźnie widoczny jest spadek liczby awarii i katastrof od 2009 r. w porównaniu z latami poprzednimi, jednak nadal znajduje się ono na dość wysokim poziomie.

Przyczyny wystąpienia licznych przypadków zagrożeń, awarii i katastrof można upatrywać w tym, że w ostatnich latach miały miejsce liczne huragany i nawałnice. Spowodowały one zawalenia wyeksploatowanych, zużytych, często nieużytkowanych i porzuconych obiektów budowlanych lub ich fragmentów.

W ostatnich latach zaobserwowano znaczny wzrost liczby zagrożeń, katastrof i awarii spowodowanych przyczynami losowymi. W roku 2003 takich katastrof i awarii było ok. 100 (60%), w roku 2006 ich liczba zwiększyła się do ok. 200 (70%), w roku 2007 było ich ok. 450 (tj. ok. 80%), a w roku 2008 i następnych od 30 do 70% w 2015 r.

Powyższa analiza potwierdza słuszność obserwacji klimatologów, którzy uważają, że gwałtowne zjawiska przyrodnicze typu trąby powietrzne i duże opady, są skutkiem m.in. globalnego ocieplenia.

Na skutki zagrożeń, katastrof i awarii spowodowanych zdarzeniami losowymi wynikającymi z sił natury, wpływ człowieka jest nieznaczny, ponieważ w fazie projektowania zbyt mało ze względów ekonomicznych uwzględnia się wyjątkowych obciążeń wywołanych ekstremalnymi zjawiskami atmosferycznymi. Celowym jest zatem podjęcie działań przyśpieszających przystosowanie pakietu Eurocodów (od Eurocodu 1 dot. obciążeń do Eurocodu 9) do przepisów obowiązujących z uwzględnieniem nadzwyczajnych zjawisk klimatycznych.

Przyjęcie zwiększonych parametrów nie zabezpieczy całkowicie przed skutkami przejścia trąby powietrznej lub gradu, ale w znacznym stopniu zabezpieczy dachy budynków przed bardzo dużymi wiatrami.

Zagrożenia, katastrofy i awarie spowodowane wybuchami gazów płynnych od lat stanowią coraz większy udział w katastrofach i awariach spowodowanych wybuchami gazów. Najpoważniejsze w skutkach zagrożenia, awarie i katastrofy powstały w małych domach (jednorodzinnych) zasilanych z butli gazowych, a problem wentylacji tych pomieszczeń w zasadzie nie jest jeszcze dostatecznie wdrożony.

W odniesieniu do zagrożeń, awarii i katastrof spowodowanych wybuchami gazów płynnych należałoby rozważyć obligatoryjne zobowiązanie użytkowników tych gazów do stosowania w pomieszczeniach łatwo dostępnych i stosunkowo tanich czujników – wykrywaczy tych gazów. Jeżeli nie byłoby to możliwe należałoby bardziej informować w mediach lub na stronach internetowych o zaletach stosowania tego typu zabezpieczeń.

Zestawienie wieloletnich zagrożeń i awarii budowlanych

Zestawienie szacunkowe analiz powstałych zagrożeń, awarii i katastrof za lata 1962–2019 r. pokazano na rys. 2–8. Przedstawiają one charakter obiektów, rodzaje uszkodzeń lub zniszczeń, rodzaje materiałów oraz przyczyny projektowe, wykonawcze i eksploatacyjne ich powstania.

Najwięcej zagrożeń i awarii występowało w budownictwie mieszkaniowym i publicznym, a następnie w budownictwie przemysłowym, magazynowym, logistycznym i innym (rys. 2).

W rozróżnieniu zagrożeń i awarii z uwagi na technologie wykonanych obiektów, najczęściej występowały one w obiektach mieszanych, murowych, a następnie drewnianych, żelbetowych i stalowych (prefabrykowanych lub monolitycznych) (rys. 3). Najczęściej były to ściany, słupy, stropy i dachy.

Ze względu na typ konstrukcji – najwięcej zagrożeń i awarii wystąpiło w budownictwie o konstrukcji płytowo-słupowej i szkieletowej, a następnie płytowej, powłokowej i innej (mieszanej) rys. 4.

Najwięcej uszkodzeń i awarii wystąpiło w postaci ugięć, przemieszczeń i pęknięć elementów, przechyleń, a następnie runięć elementów lub obiektów (rys. 5).

Najwięcej zagrożeń i awarii ze względu na usytuowanie w budowlach wystąpiło w elementach pionowych, a następnie elementach poziomych i połączeniach, a ze względu na ich funkcje w konstrukcji - w elementach podstawowych, a ok. połowę mniej w elementach drugorzędnych (rys. 6).

Zagrożenia i awarie dotyczyły głównie elementów drobnowymiarowych, żelbetowych i betonowych oraz drewnianych i stalowych (rys. 7). Były to ściany, stropy, dachy, mury, słupy itp.

W czasie eksploatacji awarie i katastrofy występowały najczęściej z powodu niedostatecznego nadzoru, niedbałości użytkowników oraz obciążeń wyjątkowych, a następnie z niedostatecznego stanu wiedzy użytkowników i nadmiernych obciążeń. Wśród tych błędów były też nieprzestrzegania wymagań Prawa budowlanego w zakresie przeglądów technicznych oraz niewdrażanie ich zaleceń (rys. 8).

Przyczyny techniczne zagrożeń, awarii i katastrof budowlanych w czasie eksploatacji

Z wieloletnich analiz wynika, że do najbardziej powszechnych przyczyn technicznych i organizacyjnych wpływających na powstawanie zagrożeń, awarii i katastrof obiektów budowlanych należy zaliczyć:

W czasie użytkowania (a także przy remontach i modernizacjach) obiektów budowlanych zagrożenia i awarie spowodowane były często przez:

• nieprawidłowe przeprowadzanie okresowych, wiarygodnych przeglądów i ocen technicznych (zgodnie z Prawem budowlanym) oraz nierealizowanie wniosków i zaleceń w nich zawartych,
• dopuszczanie do uszkodzeń konstrukcji wskutek dodatkowych obciążeń i zniszczeń przez użytkowników,
• niedostateczne konserwacje, naprawy, zabezpieczania konstrukcji przed erozją i korozją,
• osłabienia lub uszkodzenia połączeń lub istotnych fragmentów konstrukcji przez niewłaściwą eksploatację,
• dopuszczanie do powstania nadmiernych rys, a często pęknięć elementów konstrukcji, sprzyjających korozji,
• dopuszczanie do powstawania i nie usuwanie zacieków oraz ich przyczyn,
• dopuszczanie do powstawania awarii instalacji sanitarnych, gazowych lub elektrycznych, a szczególnie awarii instalacji wodociągowych w podłożach,
• realizowanie niezgodnie ze sztuką budowlaną remontów, modernizacji, wzmocnień, często bez właściwych projektów, jedynie na podstawie zaleceń, przez nieprzeszkolonych wykonawców,
• nierealizowanie okresowych zaleceń kontrolnych.

Najczęstszymi błędami w programowaniu i projektowaniu wpływającymi na powstawanie zagrożeń, awarii lub katastrof obiektów budowlanych w czasie użytkowania były:

• niedostateczne badania, błędne rozpoznania podłoża gruntowego oraz aktualnych warunków wodno-gruntowych pod obiekty nowe oraz modernizowane, a także brak aktualnych badań podłoży,
• błędne ustalenia obciążeń dopuszczalnych na grunt i dopuszczalnych osiadań dla danego rodzaju projektowanych budowli i typów posadowień, np. w budowlach przemysłowych, plombowych i obiektach handlowo-rozrywkowych,
• nieodpowiednie rodzaje fundamentów oraz niewłaściwe ich projektowanie, bez uwzględnienia współpracy konstrukcji obiektów z podłożem gruntowym, a zwłaszcza dla budownictwa plombowego i specjalistycznego, np. w budownictwie przemysłowym i specjalnym,
• nieodpowiednie typy konstrukcji obiektów przyjęte dla określonego przeznaczenia, typów fundamentowań, sposobów eksploatacji oraz warunków użytkowania, np. zbiorników i silosów,
• nieprzestrzeganie lub błędne interpretacje wymagań technicznych, norm, ocen technicznych, warunków dopuszczenia do stosowania, wytycznych, instrukcji przedmiotowych dla danych warunków projektowanych obiektów,
• nieuzasadnione odstępstwa od norm, ocen technicznych i wytycznych przy projektowaniu konstrukcji w warunkach specjalnych oraz złe interpretowanie dopuszczenia ich do stosowania dla określonych warunków,
• błędne rozpoznania pracy konstrukcji obiektów przy nietypowych obciążeniach, np. w przypadku oddziaływań para sejsmicznych na terenach górniczych oraz obciążeń wiatrem, śniegiem, pyłem, lodem itp.,
• błędy inżynierskie i techniczne oraz błędy obliczeń komputerowych przy projektowaniu stężeń, usztywnień, połączeń elementów i całych zespołów konstrukcji budowlanych, a zwłaszcza obiektów wielkoprzestrzennych i handlowo-rozrywkowych,
• nieodpowiednie lub błędne technologie realizacji obiektów, stosowanie niewłaściwych materiałów, wyrobów i elementów konstrukcyjnych oraz wykończeniowych, szczególnie przy remontach obiektów zabytkowych i specjalistycznych,
• niedostateczne uwzględnianie opinii inwestorów i użytkowników przy realizacjach powtarzalnych lub podobnych obiektach w kraju i za granicą.

Natomiast błędy w procesie wykonawstwa wpływające na jakość użytkowania to:

• zmiany warunków i rodzajów fundamentowania obiektów nowych, rozbudowywanych i modernizowanych, a szczególnie w gęstej zabudowie plombowej, a także przy realizacji obiektów usługowych lub wielozadaniowych,
• niedostateczne badania gruntu przed rozpoczęciem realizacji obiektów, a szczególnie w gęstej zabudowie lub przy przedłużających się terminach rozpoczęcia realizacji obiektów,
• wbudowywanie niedostatecznej jakości betonów, materiałów budowlanych, elementów lub wyrobów,
• wbudowywanie uszkodzonych wyrobów, elementów oraz złych wyrobów (bez certyfikatów, KOTów),
• wykonywanie nieprawidłowych połączeń elementów budowlanych (stalowych, żelbetowych i drewnianych),
• wbudowywanie materiałów i wyrobów budowlanych nie mających dokumentów dopuszczenia ich do stosowania dla danych zastosowań,
• niedostateczne kontrole jakości materiałów i wyrobów oraz niewłaściwe kontrole międzyoperacyjne (wytwórnie – place budów),
• nieznajomość właściwości nowych materiałów, wyrobów i systemów budowlanych dla określonych warunków eksploatacji,
• niedotrzymywanie zasad sztuki budowlanej oraz niedostateczny nadzór techniczny,
• niedostateczne zrozumienie przez wykonawców (podwykonawców) pracy i przeznaczenia realizowanych konstrukcji oraz warunków ich użytkowania przy zmianach realizacyjnych w stosunku do projektu,
• wpływy czynników atmosferycznych na jakość robót w czasie realizacji obiektów,
• niedostateczna współpraca wykonawców z projektantami obiektów budowlanych.

Do najczęściej występujących przyczyn powstawania zagrożeń, awarii i katastrof budowlanych zależnych od uczestników procesu inwestycyjnego zaliczono:

niewłaściwe projektowanie elementów stropów, posadzek, podłóg, dachów i masywnych elementów z betonu, złego doboru wyrobów ścian warstwowych w budynkach, sufitów podwieszanych, zamocowania elementów elewacyjnych do konstrukcji, niedostatecznych połączeń elementów, stosowanie dylatacji konstrukcji wielkoprzestrzennych, modernizacji budynków, nadbudów, remontów i wzmocnień, a także przyjmowanie złych obciążeń i schematów statycznych konstrukcji, izolacji podziemi budynków, zbiorników oraz dachów.

Są to najczęściej:

• odstępstwa lub złe interpretacje norm, wytycznych, zasad stosowania i warunków technicznych,
• nieodpowiednie założenia wstępne metod obliczeniowych,
• błędne interpretacje współpracy elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych,
• złe dobory wyrobów budowlanych, zwłaszcza w zakresie izolacyjności przeciwwodnej, przeciwwilgociowej oraz cieplnej,
• złe oceny trwałości i niezawodności konstrukcji oraz całych obiektów.

Poprawy eksploatacji dotyczyły szczególnie takich elementów i obiektów w sferze projektowania jak:

• stropów, ścian oraz słupów żelbetowych i stalowych, szczególnie w obiektach halowych, logistycznych i magazynowych, usuwając występowanie błędów obliczeniowych, gęstego zbrojenia, zróżnicowania średnic zbrojenia, pomyłek pomiędzy obliczeniami a rysunkami, niedostatecznych dylatacji, niedostatecznych zakładów zbrojenia na ścinanie, zbyt małych grubości elementów betonowych na ścinanie, za niskie klasy betonu, a także braki instrukcji projektantów w stosunku do wymagań wykonawstwa, nieprzestrzeganie wymagań normowych PN-EN oraz odpowiednich wytycznych krajowych w tym zakresie,
• stalowych i żelbetowych słupów energetycznych, słupów telefonii komórkowej oraz energii wiatrowej, usuwając błędy w dostatecznych badaniach podłoży gruntowych, zbyt słabych klas betonów, niedostatecznych połączeń elementów, błędów w obliczeniach statycznych, niedostateczne obciążenia, pominięcia w obliczeniach sytuacji awaryjnych, nieprzestrzeganie wymagań PN-EN oraz warunków technicznych krajowych, a także braki instrukcji eksploatacji i wymagań w zakresie stosowania monitoringów obiektów,
• hal stalowych o różnych rozmiarach, a także dźwigarów stalowych i pokryć obiektów o wielofunkcyjnym przeznaczeniu usuwając błędy obliczeniowe, złych założeń projektowych, niedostatecznej współpracy przestrzennej, niedostatecznych połączeń elementów, zbyt słabych betonów, złych pokryć izolacyjnych, złych zabezpieczeń przed wilgocią i korozją,
• płyt fundamentowych pod budynkami typu „biała wanna” usuwając błędy w badaniach geotechnicznych, słabych izolacjach na ciśnienia wód gruntowych, złych połączeń elementów, złych dylatacji, zbyt oszczędnych wymiarów elementów,
• żelbetowych ścian szczelinowych, przy głębokich posadowieniach budynków usuwając błędy złej jakości betonów, słabych połączeń elementów i niedostatecznych izolacji,
• kolektorów i budowli wodnych, zarówno podziemnych jak i naziemnych usuwając błędy w doborze betonów, niedostatecznych połączeń i zabezpieczeń,
• składowisk różnego typu i wielkości usuwając błędy w niedostatecznej ocenie wymagań w stosunku do podłoży gruntowych i izolacji,
• wielofunkcyjnych obiektów żelbetowych o skomplikowanych układach usuwając błędy w złych układach zbrojenia w stosunku do wykonawstwa oraz złego zróżnicowania materiałów, zabezpieczeń i izolacji,
• pawilonów handlowych, magazynowych, gospodarczych i logistycznych usuwając błędy w niedostatecznej jakości elementów wykończeniowych, złych dylatacji i połączeń oraz złych izolacji,
• mostów i wiaduktów wykonanych w różnych technologiach usuwając błędy w złych posadowieniach, niedostatecznej jakości materiałów, złych izolacjach oraz złych warstwach wykończeniowych,
• żelbetowych garaży (parkingów) wielopiętrowych nadziemnych i podziemnych usuwając błędy projektowe złej jakości materiałów, niedostatecznych i złych dylatacji, złego rozwiązania stropów, złych izolacji i złych nawierzchni,
• sufitów podwieszanych w obiektach kubaturowych o różnym przeznaczeniu usuwając błędy projektowe dotyczące złych płyt wiszących, złych podwieszeń płyt,
• ścian wewnętrznych i elewacyjnych budynków usuwając błędy w projektowaniu złej jakości betonów i stali konstrukcyjnych, złych izolacji wodnych i termicznych,
• żelbetowych i stalowych zbiorników oraz basenów usuwając błędy w projektowaniu niedostatecznych materiałów, złych dylatacji, złych połączeń, złych izolacji wodnych i termicznych oraz złych szczegółów konstrukcyjnych,
• sprężonych stropów żelbetowych usuwając błędy w projektowaniu złej jakości materiałów i elementów, złych połączeń, błędnych obliczeń konstrukcji, nieodpowiednich materiałów wykończeniowych, złych elementów wykończeniowych,
• hal widowiskowych i wielofunkcyjnych usuwając błędy w projektowaniu złych betonów, złego zbrojenia, niedostatecznych zakładów zbrojenia, zbyt małych otulin zbrojenia, złego zabezpieczenia powierzchniowego, braków monitoringów obiektów,
• stalowych i żelbetowych wież telekomunikacyjnych i wiatrowych, uzupełniając braki wytycznych konserwacji,
• żelbetowych i stalowych silosów na materiały sypkie usuwając błędy w projektowaniu złych materiałów, złych połączeń, złych wytycznych odbiorów i braków monitoringów odbiorów,
• izolacji wodnych, termicznych i akustycznych w obiektach o różnym przeznaczeniu usuwając błędy w projektowaniu złych materiałów, złych odbiorów, niedostatecznych połączeń, zawilgoceń,
• elementów wykończeniowych jak tynków, okładzin, podłóg, ślusarki, itp. uzupełniając braki wytycznych montaży i odbiorów,
• pokryć dachowych uzupełniając braki wytycznych wykonania i odbiorów.

Niedostateczne wykonawstwo wpływające na eksploatację dotyczyło złej jakości robót betonowych, połączeń elementów żelbetowych oraz drewnianych, spojeń i połączeń elementów stalowych, rusztowań i usztywnień roboczych, izolacji wodnych i akustycznych, robót wykończeniowych i uzupełniających, obiektów plombowych, rozbiórek i uzupełnień obiektów, remontów i modernizacji obiektów, nadbudów obiektów, posadzek, lekkich ścian działowych, elementów okiennych i drzwiowych itp.

Są to najczęściej błędy wynikające z:

• niedostatecznej znajomości właściwości wyrobów,
• niedostatecznej jakości zastosowanych betonów, stali i innych wyrobów,
• złych połączeń elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych,
• nieprzestrzegania wymagań technologicznych,
• zbyt oszczędnego stosowania projektowanych wyrobów, celem obniżenia kosztów realizacji obiektów,
• braków atestacji, certyfikacji i odbiorów kontrolnych,
• skrócenia terminów realizacji i obniżenia kosztów realizacji.

Dotyczyły one szczególnie takich elementów i obiektów jak:

• elementów żelbetowych i stalowych zbiorników i silosów na ciecze i materiały sypkie w zakładach przemysłowych i oczyszczalniach ścieków,
• żelbetowych ścian szczelinowych i fundamentów, przy zabudowie plombowej a także w budownictwie specjalnym,
• kolektorów i budowli wodnych, zapór i jazów,
• kominów i budowli wieżowych, żelbetowych i murowych,
• ścian, słupów i stropów z pustaków, z betonu i materiałów podobnych a także z recyklingu,
• budowli szkieletowych i żelbetowych garaży piętrowych, podziemnych i wolnostojących,
• budowli plombowych w miastach,
• żelbetowych i stalowych wież telekomunikacyjnych, energetycznych i wiatrowych,
• konstrukcji sprężonych o zróżnicowanym przeznaczeniu,
• dachów i stropodachów o różnych konstrukcjach,
• hal stalowych o różnym przeznaczeniu,
• budowli podziemnych i fundamentów,
• izolacji przeciwwodnych, cieplnych i akustycznych w budynkach,
• balkonów i elementów wykończeniowych budynków,
• budynków gospodarczych i domów jednorodzinnych.

Największymi błędami wykonawstwa były odstępstwa od projektów w celu zmniejszenia kosztów, nieprzestrzegania sztuki budowlanej, odstępstwa od warunków wykonania i odbioru, braki w dostatecznym zabezpieczeniu i ochronie przed korozją, a także stosowania gorszych zamienników.

Natomiast niedostateczna eksploatacja obiektów użytkowanych wymaga terminowego realizowania przeglądów i zaleceń z nich wynikających, usuwania uszkodzeń części lub całych elementów, niedoprowadzania do niszczenia i korozji konstrukcji, a także zagrożeń bezpieczeństwa, dopuszczania do pożarów i wybuchów, niewłaściwego realizowania napraw i dokonywanie zmian eksploatacyjnych.

Działania te obejmowały:

• nieprzestrzeganie zasad remontów i modernizacji,
• stosowanie niewłaściwych materiałów i wyrobów,
• braków odbiorów kontrolnych i ostatecznych.

Dotyczyły one szczególnie takich obiektów jak:

• stalowych i żelbetowych wież o różnym przeznaczeniu,
• budynków gospodarczych i magazynowych o różnej technologii,
• budynków zabytkowych i użytku publicznego o zróżnicowanej konstrukcji,
• stropów i sufitów podwieszanych w obiektach kubaturowych,
• żelbetowych i stalowych zbiorników i silosów na ciecze i materiały sypkie,
• hal stalowych, połączeń elementów w dźwigarach,
• pawilonów handlowych i wielofunkcyjnych o zróżnicowanej technologii i konstrukcji,
• obiektów nieużytkowanych, a szczególnie zabytkowych lub opuszczonych,
• mostów i wiaduktów żelbetowych, stalowych i murowych,
• obiektów specjalnych.

Najczęstszymi błędami eksploatacji były także uszkodzenia, dopuszczenia do korozji, niedostateczne przeglądy i monitoringi, nieprawidłowe naprawy i wzmocnienia, błędy w czasie rozbudowy i zmian technologii zakładów, a także stosowanie gorszych zamienników.

Awaryjność polskiego budownictwa

W ostatnich latach zarejestrowano dość dużo przypadków zagrożeń, katastrof i awarii budowlanych w czasie eksploatacji. Złożyły się na to głównie czynniki losowe, takie jak silne wiatry (huragany) oraz opady śniegu, deszczu i gradu.

Z zestawień statystycznych nie wynikają zasadnicze wnioski czy tendencje, które można byłoby pozytywnie weryfikować, stosując matematyczne narzędzia statystyczne. Podobnie w latach poprzednich w różnego rodzajach zestawieniach statystycznych generowanych ze zgromadzonych danych o zagrożeniach i awariach budowlanych nie można wskazać wyraźnych trendów i tendencji, które można by potwierdzić, stosując statystyczne testy istotności. Z faktu, że w jakimś roku było więcej przypadków w budownictwie murowym, a w innym stalowym albo, że odnotowano więcej runięć niż przechyleń wynika, że różnice te są wynikiem przypadkowych procesów.

Wśród obiektów, które zarejestrowane są w bazie danych bardzo dużą liczbę stanowią budynki gospodarcze, takie jak: obiekty rolnicze, składy, garaże, magazyny, itp. Wiele tych obiektów było starych, wyeksploatowanych, nieużytkowanych, porzuconych, a także zabytkowych (nieużytkowanych).

Inną grupę rejestrowanych przypadków stanowią awarie i katastrofy z przyczyn czysto losowych takich jak: huragany, grady, ulewy, osuwiska, uderzenia samochodów w budynki, wybuchy gazów, pożary, szkody górnicze i inne nietypowe zjawiska.

W bazie ITB znajdują się również obiekty, które były tylko zagrożone, np. przez wody przedostające się do piwnicy lub przez dach, przyczyniając się do korozji i zagrożenia użytkowania.

Trzeba też zwrócić uwagę, że dostęp do informacji o zdarzeniach typu awaria budowlana jest utrudniony. Z różnych powodów tego typu informacje są raczej ukrywane niż przekazywane do wiadomości. Brak jest stymulatorów ubezpieczeniowych wymuszających ich ujawnienie, tak jak to ma miejsce w innych krajach, np. we Francji (wyd. SYCODES).

Ogólnie należy stwierdzić, że zgromadzone informacje w bazie danych o zagrożeniach, awariach i katastrofach budowlanych są bardzo zróżnicowane i stanowią wartości szacunkowe.

Doświadczenia przy wykorzystywaniu komputerowej bazy danych w Instytucie Techniki Budowlanej pozwoliły na sformułowanie wniosków, które posłużyły do racjonalnej zmiany systemu zbierania informacji o zagrożeniach i awariach budowlanych, struktury bazy danych, sposobu przetwarzania i analizowania danych o zagrożeniach, awariach i katastrofach budowlanych.

Kilkudziesięcioletnie doświadczenia ze zbieraniem, gromadzeniem danych o zagrożeniach i awariach budowlanych oraz tworzeniem zestawień statystycznych upoważnia do formułowania różnego rodzaju ogólnych uwag, spostrzeżeń i wniosków. Bez krytycznej oceny stanu istniejących zasobów a także zasad ich zbierania i wykorzystywania nie można myśleć o dokonaniu pozytywnych zmian.

Działaniom w tym zakresie powinny sprzyjać Prawo budowlane i odpowiednie przepisy wprowadzające jednolite zasady wykonywania ocen, opinii, orzeczeń i ekspertyz budowlanych obiektów znajdujących się w stanach zagrożeń, awariach i katastrofach budowlanych.

Analizując dane statystyczne GUS oraz zarejestrowane (nie w pełni) zagrożenia i awarie budowlane należy stwierdzić, że awaryjność polskiego budownictwa szacowana jest od ok.

2 · 10-6 do ok. 2 · 10-3 w zależności od rodzajów obiektów. Jest to awaryjność odpowiadająca poziomowi występującemu w innych krajach o wysokim poziomie budownictwa.

Informacje o takich zdarzeniach oraz monitoringi zagrożeń i awarii budowlanych a także wzmocnień, są cennym źródłem wiedzy o kondycji budowli i budynków, szczególnie w czasie ich eksploatacji oraz jakości stosowanych w budownictwie rozwiązań, a także stosowania odpowiednich metod zabezpieczających, naprawczych i wzmocnieniowych.

Informacje te powinny być zbierane, analizowane i wykorzystywane dla polepszania jakości obiektów budowlanych. Powinny być wykorzystywane przy ustalaniu przepisów zarówno technicznych jak i organizacyjno-administracyjnych. Ponadto powinny być wykorzystywane przy szkoleniu studentów w Szkołach Wyższych oraz szkoleniu projektantów, wykonawców, rzeczoznawców budowlanych, właścicieli i użytkowników.

Odbiorcami wyników pracy powinni być studenci, wykładowcy, inżynierowie, nadzór budowlany, rzeczoznawcy budowlani, firmy ubezpieczeniowe, władze administracyjne oraz użytkownicy i właściciele obiektów.    

Literatura

1. Augustyn J., Śledziewski W.: Awarie konstrukcji stalowych, Arkady, Warszawa 1976
2. Kobiak J., Stachurski W.: Konstrukcje żelbetowe. Arkady 1984
3. Runkiewicz L.: Raporty o zagrożeniach, awariach i katastrofach budowlanych w latach 1962-2019. Temat naukowo-badawczy NZK 45 (maszynopis). Biblioteka ITB, Warszawa
4. Runkiewicz L., Sieczkowski J.: Analiza najczęściej popełnianych błędów projektowych w konstrukcjach żelbetowych. XXIII Ogólnopolskie Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji. Szczyrk 2018, t. 1, s. 63-85
5. Materiały konferencji Naukowo-Technicznych: „Awarie Budowlane” i „Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji” za lata 1965-2020 oraz „Warsztaty Pracy Rzeczoznawcy Budowlanego” za lata 2000-2020. Biblioteka ITB

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!