Ochrona przeciwpożarowa w budynkach wielorodzinnych

Poziom bezpieczeństwa, jaki należy zapewnić użytkownikom budynku wielorodzinnego, zależy m.in. od wysokości obiektu budowlanego.

Im budynek jest wyższy, tym bardziej rosną wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej. W dużej mierze wynika to stąd, że w wyższych budynkach może wystąpić zjawisko efektu kominowego, czego efektem będzie powstanie energii niszczącej o większej sile, a drogi ewakuacyjne mogą być szybciej i intensywniej zadymione.

Ewakuacja będzie bardziej skomplikowana i zwiększy się poziom trudności gaszenia pożaru. Trzeba mieć przy tym na uwadze fakt, że prowadząc akcję gaszenia pożaru, konieczne jest użycie specjalistycznego sprzętu, takiego jak chociażby podnośniki czy drabiny.

Określając wysokość budynków, bierze się pod uwagę liczbę kondygnacji naziemnych. Stąd wyróżnia się:

• budynki niskie (do 4 kondygnacji),  
• budynki średniowysokie (od 5 do 9 kondygnacji),
• budynki wysokie (od 10 do 18 kondygnacji) oraz
• budynki wysokościowe (ponad 19 kondygnacji).

Pamiętać należy o określaniu funkcjonalności budynków:

• budynki biurowe (ZL III),
• budynki mieszkalne (ZL IV)
• i budynki zamieszkania zbiorowego, np. hotele (ZL V).

Obowiązujące przepisy prawa nie wymagają w budynkach o przeznaczeniu mieszkalnym stosowania gaśnic, jednak warto o nie zadbać.

Z kolei zastosowanie urządzeń takich, jak stałe urządzenia gaśnicze czy systemy sygnalizacji pożaru, podnosi standard bezpieczeństwa budynku. Zaleca się również stosowanie czujników dymu, systemów ostrzegania przed pożarem oraz detektorów gazu i czujników czadu.

Systemy oddymiania klatek schodowych

Przepisy prawa mówią o tym, że użytkownicy wielorodzinnych obiektów budowlanych w przypadku pożaru muszą mieć zapewnioną możliwość ewakuacji lub przetrwania pożaru wewnątrz budynku. Ważne jest przy tym uwzględnienie bezpieczeństwa ekip ratowniczych.

Istotnym problemem podczas przeprowadzania akcji gaśniczych jest prowadzenie ewakuacji przy dużym poziomie zadymienia, zwłaszcza w odniesieniu do pionowych dróg ewakuacyjnych.

Klatki schodowe znajdujące się w:

• budynkach średniowysokich użyteczności publicznej (ZL I, II i III),
• budynkach zamieszkania zbiorowego (ZL V)
• oraz w budynkach niskich ZL II
• i w niektórych obiektach przemysłowych

powinny być zamykane drzwiami oraz mieć urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu.

Oprócz tego w klatkach schodowych należy stosować wejścia stanowiące koniec dojścia ewakuacyjnego.

Klatki schodowe powinny być obudowane i zamykane drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30. Dotyczy to przede wszystkim wielorodzinnych budynków mieszkalnych (ZL IV).

Najważniejszym zadaniem instalacji oddymiania klatek schodowych jest umożliwienie bezpiecznej ewakuacji użytkowników budynków wielorodzinnych z przestrzeni zagrożonej pożarem. Ważne jest przy tym wentylowanie dróg ewakuacyjnych, polegające na odprowadzaniu gazów spalinowych. W efekcie obniżana jest temperatura powietrza na poziomych drogach ewakuacyjnych i zapobiega się rozprzestrzenianiu trujących produktów spalania.

W praktyce budynki wielorodzinne można wyposażyć w dwa podstawowe rodzaje wentylacji oddymiania klatek schodowych.

• Jest to przede wszystkim wentylacja grawitacyjna, w której produkty spalania są odprowadzane za pomocą klap oddymiających, przy czym klapy te montuje się w stropie w obrębie klatki schodowej lub jako okna fasadowe.
• Bardzo często zastosowanie znajduje również wentylacja mechaniczna wykorzystująca wentylatory oddymiające i napowietrzające.

W celu określenia wymaganej powierzchni czynnej oddymiania klatki schodowej należy uwzględnić wysokość budynku.

Dla budynków średniowysokich z reguły przyjmuje się 5%, natomiast dla wysokich i wysokościowych zakłada się 7,5% powierzchni obejmującej rzut poziomy klatki schodowej.

Oprócz tego brana jest pod uwagę powierzchnia napowietrzania, która musi być o 30% większa w porównaniu do powierzchni geometrycznej otworów oddymiających.

W systemach bazujących na wentylacji mechanicznej istotną rolę odgrywa specjalna centrala oddymiająca. To właśnie do niej podłączane są czujniki dymu, przyciski oddymiające oraz siłowniki otwierania klap i okien oddymiających.

Przydatne rozwiązanie stanowią przyciski przewietrzania i centralki pogodowe zapewniające automatyczne zamykanie klap oddymiających w przypadku niekorzystnych warunków atmosferycznych.

Systemy wykrywania pożaru

Systemy wykrywania pożaru, które znajdują zastosowanie w budynkach wielorodzinnych, bazują na kilku elementach.

Przede wszystkim ważne są :

• czujniki optyczne, gdzie wykorzystuje się zasadę pomiaru promieniowania podczerwonego rozpraszanego za pomocą cząstek dymu w komorze pomiarowej.
  Czujniki tego typu bardzo często wykorzystuje się do wykrywania widzialnego dymu powstającego w bezpłomieniowej fazie pożaru. To właśnie na tym etapie materiał zaczyna się tlić przed początkowym powstaniem otwartego płomienia i zauważalnego wzrostu temperatury.
• czujniki liniowe, które stosuje się do ochrony dużych obiektów.
  Bardziej zaawansowane modele łączą w sobie optyczny detektor dymu z czujnikiem temperatury.
  W wielu wersjach sygnały z obydwu sensorów są analizowane cyfrowo. Tym sposobem zyskuje się przede wszystkim zwiększenie odporności na fałszywe alarmy, a obydwa sensory mogą być używane jednocześnie lub oddzielnie.
  Warto również zwrócić uwagę na czujniki bezprzewodowe.
• czujniki wielokryteriowe, wśród których do wyboru są:
  — urządzenia dymowo-temperaturowe,
  — chemiczno-temperaturowe
  — oraz dymowo-chemiczno-temperaturowe.

Jednoczesne analizowanie temperatury, zadymienia czy obecności tlenku węgla pozwala na zwiększenie skuteczności działania.

Detektory czujek wielosensorowych mają możliwość pracy niezależnej pod różnymi adresami. Oznacza to, że jedna czujka jest w stanie fizycznie zastąpić kilka czujek jednodetektorowych. W takim przypadku określona czujka jest równocześnie czujką termiczną, optyczną oraz źródłem informacji o poziomie CO dla systemu zapobiegania zatruciem tlenkiem węgla.

Systemem wykrywania pożaru sterują odpowiednie centrale.

Niektóre urządzenia tego typu są w stanie współpracować z systemami inteligentnych budynków. Centrale mogą sterować urządzeniami zewnętrznymi, takimi jak klapy oddymiające czy bramy pożarowe.

Tzw. systemy adresowalne zapewniają bardzo dokładne zlokalizowanie miejsca pożaru. Niejednokrotnie wykorzystuje się centrale umożliwiające dźwiękowe rozgłaszanie alarmu za pomocą źródła dźwięku i wzmacniacza. Można emitować kilka różnych komunikatów dźwiękowych do różnych stref rozgłaszania.

Za pomocą ręcznych ostrzegaczy pożarowych informacja o wystąpieniu pożaru przesyłana jest do centrali pożarowej. Ostrzegacz uruchamia osoba, która zauważyła pożar.

Dźwiękowe systemy ostrzegania (DSO)

Dźwiękowe systemy ostrzegawcze znajdują zastosowanie m.in. w budynkach zamieszkania zbiorowego wysokich i wysokościowych oraz w budynkach zamieszkania zbiorowego o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200.

Systemy tego typu umożliwiają przeprowadzenie szybkiej i skutecznej akcji ewakuacyjnej osób, które znajdują się na obszarze objętym pożarem. Wymagania w zakresie instalowania i użytkowania systemów dźwiękowych zawiera norma PN-EN60840 Dźwiękowe Systemy Ostrzegawcze.

• Na etapie wdrażania systemu w pierwszej kolejności powstają założenia techniczne przyszłej instalacji. Inżynierowie, przygotowując projekt wstępny, przedstawiają konkretne rozwiązanie systemu. Istotne jest uwzględnienie cech architektonicznych obiektu, a także instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Dla projektantów nie mniej ważne są informacje zebrane od służb technicznych obiektu oraz w efekcie przeprowadzenia wizji lokalnej.
• Drugi etap powstawania systemu DSO obejmuje przygotowanie projektu wykonawczego. Zawiera on zarówno obliczenia, jak i szczegółowe informacje uwzględniające dobór urządzeń, a także strukturę systemu. Ważne są również szczegółowe plany obiektu, łącznie z wyznaczonymi trasami kablowymi. Na tym etapie projektanci muszą zadbać o miejsca instalacji głośników oraz sposób ich podłączenia. Projekt wykonawczy jest uzgadniany z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, a następnie przedstawiany inwestorowi.
• W trzecim etapie wykonywana jest instalacja, a także montaż urządzeń i wdrożenie oprogramowania. Z kolei czwarty etap obejmuje wykonanie prób i pomiarów. Chodzi przede wszystkim o współczynnik zrozumiałości mowy oraz poziom ciśnienia akustycznego.
• Na końcu sporządzana jest dokumentacja powykonawcza, uwzględniająca wszelkie zmiany w stosunku do projektu wykonawczego.

Oświetlenie awaryjne

Systemy oświetlenia awaryjnego stosowane w budynkach wielorodzinnych powinny spełniać wymagania norm PN-EN 1838 i PN-EN 50172.

Zadaniem awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego jest zapewnienie bezpiecznego wyjścia z miejsca pobytu, w przypadku gdy dojdzie do przerwy w dostawie podstawowego źródła zasilania.

W praktyce oświetlenie awaryjne jest określeniem kilku specyficznych odmian oświetlenia. Wyróżnia się bowiem:

• oświetlenie ewakuacyjne drogi ewakuacyjnej,
• oświetlenie ewakuacyjne strefy otwartej,
• oświetlenie ewakuacyjne strefy wysokiego ryzyka
• oraz oświetlenie zapasowe.

Ciekawym rozwiązaniem technicznym są dynamiczne systemy oświetlenia awaryjnego. Zyskuje się dzięki nim możliwość realizowania różnych scenariuszy ewakuacji.

W zależności od miejsca wystąpienia i przemieszczania pożaru wyświetlane są różne znaki przewidziane dla konkretnego przebiegu ewakuacji. Centrala systemu jest w stanie pamiętać ustawienia dotyczące podziału stref pożaru, uwzględniając rozmieszczenie opraw.

W budynkach wielorodzinnych nowoczesne systemy stosowane przy wykrywaniu pożaru, przeznaczone do ostrzegania przed niebezpieczeństwem czy oddymiania i prowadzenia ewakuacji, to rozwiązania inteligentne. Oznacza to, że są w stanie uwzględniać bieżące warunki, wybierając optymalną pracę, a wszystko po to, by zapewnić najwyższy poziom bezpieczeństwa ludzi i mienia.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!