Koszty ciepła w budynku – obowiązek opomiarowania i rozliczania

Opublikowana dniu 14 listopada 2012 r. Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej, w postanowieniach dotyczących rozliczania kosztów ciepła w budynkach, stanowi ważny i niezbędny krok w kierunku stworzenia warunków do racjonalnego korzystania ciepła w budynkach wielolokalowych.

Z szeregu ważnych spraw z zakresu efektywności energetycznej, do jakich odnosi się nowa dyrektywa, dla odbiorców ciepła w Polsce kluczowe jest zapisanie w przepisach prawa wymagań dotyczących rozliczania kosztów ciepła w budynkach wielolokalowych; ciepła na ogrzewanie/chłodzenie oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej.

Postanowienia Dyrektywy 2012/27/UE

Zasadnicze postanowienia dyrektywy dotyczące kosztów ogrzewania

Dyrektywa wprowadza powszechny obowiązek opomiarowania budynków i lokali mieszkalnych i użytkowych w budynkach wielolokalowych oraz indywidualnego rozliczania kosztów ciepła do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej na odbiorców końcowych – użytkowników lokali; zgodnie ze wskazaniami urządzeń pomiarowych. Termin wprowadzenia tego obowiązku został określony na 31 grudnia 2016 roku.

Ponadto dyrektywa zobowiązuje do stosowania ciepłomierzy i wodomierzy lokalowych, a tam gdzie montaż ciepłomierzy jest technicznie niewykonalny lub zbyt kosztowny, do obligatoryjnego zastosowania nagrzejnikowych podzielników kosztów ogrzewania.

W tej sprawie dyrektywa stanowi:

Artykuł 9 – Opomiarowanie

W budynkach wielomieszkaniowych i wielofunkcyjnych z własnym źródłem centralnego ogrzewania/chłodzenia lub zaopatrywanych z sieci ciepłowniczej lub z centralnego źródła, obsługującego większą liczbę budynków do dnia 31 grudnia 2016 r. zostaną zamontowane, tam gdzie jest to technicznie wykonalne i opłacalne, liczniki do indywidualnego pomiaru zużycia energii cieplnej lub chłodniczej bądź ciepłej wody dostarczanej do każdego lokalu. W przypadku gdy montaż indywidualnych liczników nie jest technicznie wykonalny lub nie jest opłacalny, do pomiarów zużycia energii cieplnej na każdym grzejniku stosowane będą indywidualne podzielniki kosztów ciepła, chyba że dane państwo członkowskie wykaże, że montaż takich podzielników nie byłby opłacalny. W takich przypadkach można rozważyć alternatywne a opłacalne sposoby pomiaru zużycia energii cieplnej.

Dyrektywa wskazuje na uprawnienia odbiorcy ciepła. Dotyczą one m.in. rachunków, które powinny być czytelne i zrozumiałe a także pozwalać na porównanie aktualnego zużycia i poniesionych kosztów ze zużyciem i kosztami w poprzednich okresach rozliczeniowych. Rachunki powinny ponadto zawierać informacje o aktualnych taryfach i cenach ciepła zastosowanych do rozliczenia.

Państwa członkowskie zobowiązane są do zorganizowania systemu informacji oraz doradztwa dla odbiorców ciepła oraz innych nośników energii, w zakresie niezbędnym do racjonalnego korzystania z energii.

Na uwagę zasługują postanowienia dyrektywy zawarte w artykule 13., dotyczące wprowadzenia systemu kar za nieprzestrzeganie przepisów krajowych, które powinny implementować postanowienia omawianego dokumentu.

Duże znaczenie dyrektywa przywiązuje do informowania odbiorców energii oraz odpowiedniej edukacji uczestników rynku.

Tej sprawie poświęcone są artykuły 12 oraz 17.

Artykuł 12 – Program informowania i wzmacniania pozycji odbiorców

Państwa członkowskie podejmują stosowne działania promujące i umożliwiające efektywne wykorzystanie energii przez małych odbiorców energii, w tym gospodarstwa domowe. Działania te mogą być częścią strategii krajowej.

Artykuł 17 – Informacje i szkolenia

Państwa członkowskie zapewniają, aby informacje na temat dostępnych mechanizmów efektywności energetycznej oraz ram finansowych i prawnych były przejrzyste oraz szeroko upowszechniane wśród wszystkich uczestników rynku, w tym odbiorców, przedsiębiorców budowlanych, architektów, inżynierów, audytorów środowiskowych i energetycznych oraz instalatorów elementów budowlanych, jak określono w dyrektywie 2010/31/UE.

Odpowiednie znaczenie dyrektywa przyznaje także działającym na rynku podmiotom, stanowiąc w artykule 17 ust. 2:

Państwa członkowskie zapewniają warunki dla podmiotów rynkowych, aby mogły dostarczać odbiorcom energii odpowiednie i ukierunkowane informacje oraz porady na temat efektywności energetycznej.

Przepisów dyrektywy nie stosuje się jednak wprost, lecz poprzez implementację ich postanowień do systemu prawa krajowego. Dyrektywa 2012/27/UE zobowiązuje Kraje Członkowskie do wydania stosownych regulacji krajowych w terminie 14 miesięcy od wejścia w życie Dyrektywy.

Praktycznie oznacza to czas do połowy 2014 r. Do tego czasu, w Krajach Członkowskich, obowiązują przepisy wydane wcześniej, implementujące lepiej lub gorzej wcześniejsze dyrektywy Unii Europejskiej dotyczące efektywności energetycznej i racjonalizacji zużycia energii.

Projekt nowej ustawy Prawo energetyczne

Obowiązująca obecnie ustawa Prawo energetyczne, w omawianym tu zakresie rozliczeń kosztów ciepła do ogrzewana i przygotowania ciepłej wody użytkowej, znowelizowana została w 2005 przez dodanie Art. 45a. Regulacja tam zawarta jest jednak zbyt ogólna, w pewnych wypadkach wewnętrznie sprzeczna i brak jest w niej delegacji do wydania przepisu wykonawczego w formie rozporządzenia.

W 2008 r. Resort Gospodarki podjął przygotowania do zmiany przepisów. W tym celu m.in. zlecił wykonanie analizy, jak w krajach UE funkcjonują systemy rozliczania kosztów ciepła w budynkach wielolokalowych.

Konkurs ofert, na przygotowanie takiej analizy, wygrało Stowarzyszenie ds. Rozliczania Energii i przedłożyło stosowne opracowanie, korzystając m. in. z materiałów udostępnionych przez Europejskie Stowarzyszenie ds. Rozliczania Energii. W 2010 r. Minister Gospodarki powołał Zespół Doradczy, który miał przygotować propozycje nowej regulacji w tym zakresie.

Przygotowany w Resorcie Gospodarki projekt nowej ustawy Prawo energetyczne, w odniesieniu do rozliczania kosztów ciepła w budynkach wielolokalowych (art. art. 192; 193; 201; 226 – wersja 1.24 z dnia 08.10.2012 r., oraz art. 42, projektu ustawy – Przepisy wprowadzające…, z dnia 09.10.2012, wersja: 0.11 ), nie implementuje jednak postanowień wymienionej dyrektywy, nie wykorzystuje wniosków z ww. analizy, nie zawiera także istotnych zapisów, zgłaszanych na posiedzeniach wspomnianego Zespołu Doradczego. (Stowarzyszenie ds. Rozliczania Energii brało udział w tych pracach).

Nowe Prawo energetyczne miało, w założeniu, poprawić obecne zapisy oraz stworzyć lepsze warunki, zwłaszcza zarządcom budynków, do poprawnego rozliczania kosztów ciepła w budynkach wielolokalowych; wyeliminować marnotrawstwo energii oraz wygenerować oszczędności w wymiarze indywidualnym, oraz całej gospodarki, w wyniku tego ograniczyć emisję szkodliwych gazów.

Postulowano min.:

• wprowadzenie obowiązku rozliczania kosztów ciepła według indywidualnego zużycia;
• rozliczanie według powierzchni powinno być stosowane tylko wówczas, jeśli zastosowanie przyrządów pomiarowych lub urządzeń wskaźnikowych jest technicznie niemożliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione;
• minimalny udział (60%) kosztów stałych dostawy ciepła na ogrzewanie oraz 20% odnośnie ciepłej wody (koszty cyrkulacji);
• określenie zasad i warunków rozliczania zamiennego;
• zasady rozliczania lokali czasowo nie użytkowanych, oraz nie udostępnionych do rozliczenia;
• określenie, co regulamin powinien zawierać;
• określenie minimalnych wymogów, jakie powinien spełniać budynek, w którym zostanie wprowadzony system rozliczeń według indywidualnego zużycia.

Przedstawiony projekt ustawy nie zawiera jednak przepisów dotyczących wymienionych zagadnień lub formułuje je odmiennie od podanych wyżej postulatów. Zawiera natomiast regulację dotyczącą m.in. uwzględnienia w rozliczaniu kosztów ogrzewania, przenikania ciepła przez przegrody budowlane oraz temperatury w lokalu. Jest to nielogiczne i niezgodne z zasadą bilansowania energii, bo na temperaturę w lokalu mają wpływ także wewnętrzne zyski ciepła, które są zróżnicowane, dochodzą do 30% ilości ciepła dostarczonego do lokalu (w zależności od sposobu jego użytkowania), a użytkownik lokalu płaci za nie oddzielnie.

Omawiany projekt nowelizacji ustawy Prawo energetyczne (wersja z 08.10.2012) jest częścią pakietu ustaw, które mają na celu wdrożenie do polskiego prawa postanowień poprzednich dyrektyw dotyczących oszczędności energii, efektywności energetycznej i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Między innymi chodzi o Dyrektywy 2004/8/WE i 2006/32/WE, które nowa Dyrektywa 2012/27/UE właśnie unieważniła. Należy więc oczekiwać, że zanim postanowienia znowelizowanej ustawy Prawo energetyczne wejdą w życie, konieczna będzie kolejna jej nowelizacja implementująca Dyrektywę 2012/27/UE. Może tym razem sprawa rozliczania kosztów ciepła do ogrzewania zostanie poprawnie roz­wiązana.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!