Nowelizacja ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych

Wspólnoty gruntowe stanowią relikt stosunków własnościowych, które powstały w XIX w. w ówczesnych zaborach: rosyjskim i austriackim po zniesieniu pańszczyzny. To grunty wspólne dla danej wsi, w których poszczególni rolnicy mieli udziały proporcjonalnie do powierzchni ich gospodarstw. Stanowią one szczególnego rodzaju własność, która nie podlega podziałowi i rządzi się własnymi, odrębnymi zasadami.

Nowe przepisy pozwalają na ustalenie, które nieruchomości stanowią wspólnoty gruntowe bądź mienie gromadzkie, a także - kto może korzystać ze wspólnoty i jakie przysługują mu udziały w gruntach wspólnotowych. Umożliwi to wydawanie decyzji administracyjnych, w których będą wskazani uprawnieni do korzystania ze wspólnoty gruntowej i zostanie określona wielkość przysługujących im udziałów.

Problem dotyczy ok. 3500 wspólnot na 5100 zarejestrowanych, które w sumie dysponują gruntami o powierzchni 107 000 hektarów. Według szacunków Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi około 3500 z nich nie ma uregulowanego stanu prawnego, choć powinno to było nastąpić w ciągu roku od uchwalenia obecnie obowiązującej ustawy, czyli do 5 lipca 1964 roku (sic!).

Resort rolnictwa, przygotowując nowelizację ustawy, podkreślał, że po ponad 50 latach od wejścia w życie ustawy ustalenie pochodzenia gruntów użytkowanych wspólnie oraz kręgu osób uprawnionych do udziału we wspólnotach gruntowych jest szalenie trudne, czasem wręcz niewykonalne. Taki stan rzeczy utrudnia gminom opodatkowanie tych gruntów i jest niekorzystna dla rolników, zwłaszcza gdy ubiegają się o płatności bezpośrednie.

Nowela umożliwia ustalenie, które nieruchomości stanowią wspólnotę gruntową; a także stworzenie wykazu uprawnionych do udziału we wspólnocie oraz wykazu obszarów gospodarstw rolnych przez nich posiadanych i wielkości przysługujących im udziałów we wspólnocie. Nastąpi to na wniosek uprawnionego do udziału we wspólnocie, czyli osób fizycznych lub prawnych posiadających gospodarstwa rolne, jeżeli w ciągu ostatniego roku przed 5 lipca 1963 faktycznie korzystały z tej wspólnoty. Są to tzw. pierwotni uprawnieni.

Zgodnie z ustawą jeśli ustalenie pierwotnych uprawnionych lub ich spadkobierców nie będzie możliwe, wniosek u ustalenie udziałów we wspólnocie będą mogły złożyć również „osoby fizyczne lub prawne, które posiadają gospodarstwa rolne i nieprzerwanie przez okres od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. faktycznie korzystają ze wspólnoty gruntowej albo zamieszkują lub mają siedzibę na terenie miejscowości, w której znajdują się grunty stanowiące wspólnotę lub osoby fizyczne, które zamieszkują w innej miejscowości, a prowadzą gospodarstwo rolne - jeżeli wspólnotą gruntową są lasy, grunty leśne albo nieużytki przeznaczone do zalesienia”.

Według autorów noweli „zaproponowany okres pięciu lat jest odpowiedni, aby ustalić, że korzystanie z gruntów wspólnoty jest dostatecznie trwałe. Celem tej zmiany, w przypadku nieustalenia uprawnionych oraz ich następców prawnych, jest nadanie prawa w postaci udziału we wspólnocie gruntowej osobom, które faktycznie korzystają z nieruchomości zaliczanych do wspólnot gruntowych”.

Jeśli nie będzie możliwe ustalenie uprawnionych we wspólnocie gruntowej, to - na swój wniosek - jej tereny nieodpłatnie przejmą gminy właściwe ze względu na położenie nieruchomości. Grunty uzyskane w ten sposób będą one mogły przeznaczyć na cele rozwojowe, inwestycyjne, a w szczególności - na realizację budownictwa mieszkaniowego oraz związanych z nim urządzeń infrastruktury technicznej, a także na realizację innych celów publicznych. Gdyby gmina nie chciała lub nie mogła przejąć takiego terenu, przejdzie on na rzecz Skarbu Państwa.

Nowelizacja wprowadza również możliwość przekształcenia wspólnoty gruntowej we współwłasność w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Uprawnieni do udziału we wspólnocie gruntowej będą mogli podjąć uchwałę o przekształceniu jej we współwłasność w częściach ułamkowych, co pozwoli na zakładanie ksiąg wieczystych dla tych nieruchomości i ułatwi ich sprzedaż.

Nowelizacja nie zakłada przy tym zniesienia istniejących wspólnot gruntowych. Będą one mogły w dalszym ciągu  działać w dotychczasowej formie organizacyjnej i gospodarować na dotychczasowych zasadach, jeżeli taka będzie wola samych uprawnionych.

Przepisy dotyczą również zmiany regulacji ustroju spółek powołanych do zagospodarowania wspólnot gruntowych oraz wprowadzenia sądowej kontroli działalności organów spółek, co ma usprawnić ich działanie. Resort rolnictwa podaje, że jedynie w 1080 wspólnotach utworzono spółki zarządcze, a w 1073 spółkach powołano właściwe organy.

źródło: housemarket.pl

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!