Nie zapominajmy, że nie ma systemu precedensowego. Fot. Pixabay
Nierzadko zapomina się, że w Polsce nie obowiązuje system precedensowy. Nawet jeżeli jeden sąd orzeknie w określony sposób, nie oznacza to – co do zasady – związania tym rozstrzygnięciem innego sądu krajowego. W obowiązującym w Polsce systemie prawnym wyroki sądowe nie mają bowiem mocy precedensów.
Dokumentem opisującym kwestie związane z kontrolą metrologiczną (tzw. legalizacją) przyrządów pomiarowych jest Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii w sprawie prawnej kontroli metrologicznej...
Dokumentem opisującym kwestie związane z kontrolą metrologiczną (tzw. legalizacją) przyrządów pomiarowych jest Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych z dnia 22 marca 2019r. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem, każdy wodomierz musi otrzymać tzw. legalizację pierwotną (realizowaną zwykle u producenta). Po pierwszych 5 latach urządzenia pomiarowe, takie jak wodomierze i ciepłomierze, muszą zostać zalegalizowanie ponownie...
Status członka spółdzielni mieszkaniowej oraz termin wejścia w życie obowiązku uchwalenia wewnętrznej procedury przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych od sygnalistów w spółdzielniach mieszkaniowych.
Status członka spółdzielni mieszkaniowej oraz termin wejścia w życie obowiązku uchwalenia wewnętrznej procedury przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych od sygnalistów w spółdzielniach mieszkaniowych.
– W 1998 roku przeprowadziłem remont strychu nad moim mieszkaniem. Miałem wszystkie potrzebne zgody. W umowie z ZDK jest mowa o „nieodpłatnym przekazaniu pomieszczenia” (strychu). W zatwierdzającej projekt...
– W 1998 roku przeprowadziłem remont strychu nad moim mieszkaniem. Miałem wszystkie potrzebne zgody. W umowie z ZDK jest mowa o „nieodpłatnym przekazaniu pomieszczenia” (strychu). W zatwierdzającej projekt decyzji Prezydenta m.st. Warszawy napisano, że zgoda dotyczy powiększenia lokalu mieszkalnego – pisze w liście do redakcji Czytelnik z Warszawy.
Podkreślić należy, że stanowisko zajęte przez sąd w danej sprawie nie ma charakteru precedensu, gdyż w polskim systemie prawa precedensy (jako źródło prawa) nie występują. Stąd konkretna, nawet dominująca praktyka orzecznicza nie może być źródłem wywodzenia określonych uprawnień i żądania ich ochrony, jako praw nabytych.
W polskim systemie prawnym nie obowiązuje zasada precedensu, ale skoro organ niemalże w identycznym stanie faktycznym orzekał inaczej, to jego obowiązkiem – tym bardziej, że jest to podnoszone w odwołaniu – jest wyjaśnienie dlaczego zmienia stanowisko lub dlaczego poprzednie stanowisko nie może mieć zastosowania w rozpatrywanej sprawie. Taki wywód z bliższym uzasadnieniem winien znaleźć się w uzasadnieniu decyzji.
Reguła podobieństwa okoliczności
Rozróżnienie dwóch przypadków: sytuacji, w której sąd niższej instancji jest związany wyrokiem (uchwałą) sądu wyższego oraz sytuacji, w której takie związanie nie jest uzasadnione, jest w pełni zgodne z prawem i przyjmowanymi w europejskiej kulturze prawnej zasadami rozumowania. Polska nauka prawa już w latach 1970-1980 wskazywała, że związanie wyrokiem sądu wyższego, czyli uznanie takiego wyroku za precedens sądowy, ma miejsce tylko wówczas, gdy fakty sprawy rozpatrywanej są identyczne lub bardzo podobne do faktów sprawy wcześniej rozstrzygniętej1. Zasadę związania regułą rozstrzygnięcia przy wyraźnym podobieństwie okoliczności faktycznych różnych spraw rozciągnięto nawet na proces stosowania przez organy administracji2. Obecnie nikt się takiej praktyce nie dziwi, wprowadzono ją nawet w art. 8 §2 KPA.
A contrario jednak, jeśli między porównywanymi stanami rzeczy występują istotne różnice, uzasadnione jest odrzucenie traktowania wcześniejszego orzeczenia sądowego jako precedensu, zwłaszcza wiążącego. W prawie anglosaskim tj. w systemie common law, praktyka kwestionowania związania wcześniejszym orzeczeniem sądowym i nieuznawania go za precedens nazywana jest rozróżnianiem (distinguishing) i podkreśla się, że nie oznacza to podważania mocy wcześniejszego orzeczenia, tj. przełamywania precedensu – overruling.
Orzeczenia prejudycyjne a moc wiążąca erga omnes
W Polsce orzeczenia Sądu Najwyższego nie mają charakteru precedensu i sąd jest niezawisły w orzekaniu. W przypadku Sądu Okręgowego stanowisko Sądu Najwyższego, na które powołuje się Sąd Apelacyjny nie jest stosowane. Wykładnia zaś prawa nie może w kwestiach technicznych wpływać na prawo strony do sądu.
Nadmienić również należy, że zgodnie z art. 267 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Trybunał Sprawiedliwości UE, ani żaden inny, nie przyznaje wydanym orzeczeniom prejudycjalnym mocy wiążącej erga omnes i nie nadaje im charakteru precedensów. Jednak należy mieć na uwadze, że Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 27 marca 1963 r. w sprawie Da Costa en Schaake NV, Jacob Meijer NV, Hoechst-Holland NV przeciwko Administration fiscale néerlandaise przyjął, że sąd krajowy nie musi występować z pytaniem, jeśli dane zagadnienie prawa wspólnotowego zostało już wyjaśnione we wcześniejszym orzecznictwie (tzw. doktryna acte éclaire). Stąd wywodzi się, że sądy krajowe mają obowiązek orzekać na podstawie wcześniejszych orzeczeń wstępnych. W praktyce, jak i w wypracowanej na jej tle doktrynie, uznaje się zatem, że orzeczenia zawierające wykładnię prawa unijnego są uważane za wiążące także poza sprawą, w której zostały wydane3. Co do zasady więc kontynentalny system prawa nie przewiduje instytucji wiążącego precedensu, nawet jeżeli o takim precedensie może być mowa. Zaakceptować przy tym należy pogląd prezentowany przez J.P.Tarno, J. Wyporska, że „Precedens jako efekt odczytania tekstu prawnego, a szerzej porządku prawnego, nie powiela jedynie sformułowania przepisu prawnego, lecz wyraża jego sens wywiedziony nie tylko z kontekstu językowego, ale również z systemowego i funkcjonalnego, który dodatkowo niekiedy bywa wzbogacany innymi, różnorodnymi elementami porządku prawnego. Precedens może zatem stanowić przejaw wykładni dynamicznej, dzięki której dostosowuje się prawo do aktualnych warunków życia zwłaszcza wtedy, gdy nie nadąża za nimi prawodawca”4.
Literatura
por. J. Wróblewski, Precedens i jednolitość sądowego stosowania prawa, „Państwo i Prawo” nr 10/1971, s. 525–527; M. Zirk-Sadowski, Precedens a tzw. decyzja prawotwórcza, „Państwo i Prawo”, nr 6/1980
por np. wyrok WSA w Krakowie z 21 września 2009 r., sygn. akt II SA/Kr 1247/09
por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 sierpnia 2014 r., sygn. akt V SA/Wa 914/14
publ. Wykładnia sądowa a prawo administracyjne (w:) B. Dolnicki (red.), Znaczenie orzecznictwa w systemie źródeł prawa: prawo europejskie a prawo krajowe: XIII Niemieckie kolokwium prawników administratywistów, Bydgoszcz 2005, s. 92-93
Powracamy do problematyki związanej z urządzeniami wodociągowymi i kanalizacyjnymi, którą poruszyłem we wrześniowym wydaniu miesięcznika1). Zasygnalizowałem wówczas trudności w ustalaniu granic odpowiedzialności...
Powracamy do problematyki związanej z urządzeniami wodociągowymi i kanalizacyjnymi, którą poruszyłem we wrześniowym wydaniu miesięcznika1). Zasygnalizowałem wówczas trudności w ustalaniu granic odpowiedzialności odbiorcy i dostawcy w zakresie sieci i przyłączy. W poniższym artykule zajmę się procedurą przekazywania urządzeń do majątku dostawcy.
O przesłance samodzielności działek budowlanych mających dostęp do drogi publicznej stanowią przepisy prawa. Zapewnienie dostępu do drogi publicznej jest obowiązkiem inwestora, a dostęp do drogi publicznej...
O przesłance samodzielności działek budowlanych mających dostęp do drogi publicznej stanowią przepisy prawa. Zapewnienie dostępu do drogi publicznej jest obowiązkiem inwestora, a dostęp do drogi publicznej jest warunkiem wydania inwestorowi decyzji o warunkach zabudowy, także warunkiem podziału działek.
Właściciele albo użytkownicy wieczyści nieruchomości, ukształtowanych w sposób uniemożliwiający ich racjonalne zagospodarowanie, mogą złożyć zgodny wniosek o połączenie i ponowny podział na działki gruntu,...
Właściciele albo użytkownicy wieczyści nieruchomości, ukształtowanych w sposób uniemożliwiający ich racjonalne zagospodarowanie, mogą złożyć zgodny wniosek o połączenie i ponowny podział na działki gruntu, jeżeli przysługują im jednorodne prawa do tych nieruchomości.
Coraz powszechniejszą praktyką jest nabywanie lokali mieszkalnych, przeznaczanych na najem krótkoterminowy. Często w takim lokalu, poza wynajmującym, mieszka kilka, a nawet kilkanaście osób.
Coraz powszechniejszą praktyką jest nabywanie lokali mieszkalnych, przeznaczanych na najem krótkoterminowy. Często w takim lokalu, poza wynajmującym, mieszka kilka, a nawet kilkanaście osób.
Z mocy art. 84 ustawy zasadniczej – Konstytucji, ramą dla zasady powszechności opodatkowania jest dana ustawa podatkowa, która powinna określać precyzyjnie przedmiot opodatkowania, jak też adresatów tego...
Z mocy art. 84 ustawy zasadniczej – Konstytucji, ramą dla zasady powszechności opodatkowania jest dana ustawa podatkowa, która powinna określać precyzyjnie przedmiot opodatkowania, jak też adresatów tego obowiązku podatkowego. Czy ta norma odnosi się wyłącznie do podatków, czy też do innych opłat publiczno-prawnych, w tym opłat ustalanych przez gminy, w oparciu o delegacje ustawowe?
Przepisy RODO, jak i oparte na ich podstawie poglądy tak doktryny, jak i orzecznictwa jednoznacznie wskazują, iż monitoring wizyjny na terenie osiedla mieszkaniowego może być wprowadzany tylko wtedy, gdy...
Przepisy RODO, jak i oparte na ich podstawie poglądy tak doktryny, jak i orzecznictwa jednoznacznie wskazują, iż monitoring wizyjny na terenie osiedla mieszkaniowego może być wprowadzany tylko wtedy, gdy inne, mniej inwazyjne metody zapewniania bezpieczeństwa są niewystarczające.
Osoba niebędąca właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości podlegającej podziałowi, nie może być stroną postępowania podziałowego ani przeciwdziałać zatwierdzeniu przedłożonego projektu podziału,...
Osoba niebędąca właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości podlegającej podziałowi, nie może być stroną postępowania podziałowego ani przeciwdziałać zatwierdzeniu przedłożonego projektu podziału, podobnie jak osoba, która zgłasza roszczenia do nieruchomości podlegającej podziałowi.
Samowola budowlana jest zdarzeniem ciągłym, a trwa od momentu jej powstania, poprzez wydanie decyzji o nakazie rozbiórki, aż do czasu likwidacji skutków samowoli, a więc rozebrania obiektu. Samowola budowlana...
Samowola budowlana jest zdarzeniem ciągłym, a trwa od momentu jej powstania, poprzez wydanie decyzji o nakazie rozbiórki, aż do czasu likwidacji skutków samowoli, a więc rozebrania obiektu. Samowola budowlana nie ulega przedawnieniu – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Z mocy prawa oraz według umowy, dostawca dostarcza wodę dla odbiorców swoją siecią wodociągową. Sieć wodociągowa to – według prawa – układ przewodów wodociągowych wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi...
Z mocy prawa oraz według umowy, dostawca dostarcza wodę dla odbiorców swoją siecią wodociągową. Sieć wodociągowa to – według prawa – układ przewodów wodociągowych wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda. Są one w posiadaniu dostawcy – przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego lub danej gminy, która jest często właścicielem takiego przedsiębiorstwa, spółki (przepisy art. 49 KC oraz ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę) i to na niej ciąży obowiązek jej konserwacji.
W praktyce przekształcenia użytkowania wieczystego we własność z mocy prawa bardzo wiele pytań wywołuje kwestia rejestracji działalności gospodarczej w lokalach, których udział w gruncie, jako prawo związane...
W praktyce przekształcenia użytkowania wieczystego we własność z mocy prawa bardzo wiele pytań wywołuje kwestia rejestracji działalności gospodarczej w lokalach, których udział w gruncie, jako prawo związane z własnością lokalu, ulega przekształceniu w prawo własności. Fakt ten ma bowiem wypływ na wysokość opłat z tytułu przekształcenia.
Z reguły to spółdzielnia będzie podmiotem, który jest użytkownikiem wieczystym, a po przekształceniu – właścicielem. Stanie się tak w odniesieniu do lokali, które są przedmiotem lokatorskiego prawa spółdzielczego...
Z reguły to spółdzielnia będzie podmiotem, który jest użytkownikiem wieczystym, a po przekształceniu – właścicielem. Stanie się tak w odniesieniu do lokali, które są przedmiotem lokatorskiego prawa spółdzielczego oraz spółdzielczego własnościowego prawa. To ostatnie, pomimo że jest prawem najbardziej zbliżonym do własności, własnością nie jest, zatem właścicielowi takiego prawa nie przysługuje prawo użytkowania wieczystego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Na podstawie art. 154 ust. 1 i 2 Kodeksu cywilnego domniemywa się, że mury, płoty, miedze, rowy i inne urządzenia podobne, znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących, służą do wspólnego użytku sąsiadów....
Na podstawie art. 154 ust. 1 i 2 Kodeksu cywilnego domniemywa się, że mury, płoty, miedze, rowy i inne urządzenia podobne, znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących, służą do wspólnego użytku sąsiadów. To samo dotyczy drzew i krzewów na granicy.
Przez ponad dwa lata, bo do końca lipca 2024 roku, samorządy terytorialne będą mogły na prostszych zasadach adaptować pustostany na mieszkania dla uchodźców.
Przez ponad dwa lata, bo do końca lipca 2024 roku, samorządy terytorialne będą mogły na prostszych zasadach adaptować pustostany na mieszkania dla uchodźców.
Od 9 września 2017 roku obowiązuje przepis art. 91, § 41 Prawa spółdzielczego, w którym zapisano, że „(…) lustratorem nie może być osoba będąca członkiem zarządu jakiejkolwiek spółdzielni mieszkaniowej,...
Od 9 września 2017 roku obowiązuje przepis art. 91, § 41 Prawa spółdzielczego, w którym zapisano, że „(…) lustratorem nie może być osoba będąca członkiem zarządu jakiejkolwiek spółdzielni mieszkaniowej, prokurentem, likwidatorem, a także zatrudniony lub świadczący usługi na rzecz jakiejkolwiek spółdzielni mieszkaniowej główny księgowy, radca prawny lub adwokat. Zakaz ten stosuje się także do innych osób, o ile podlegają członkowi zarządu, likwidatorowi lub głównemu księgowemu”.
Fiskus nie uznaje ulg za dziedziczone prawo majątkowe, mimo, że sądy administracyjne wydają orzeczenia korzystne dla podatników. Eksperci twierdzą, że spadkobiercy mają prawo do ulg podatkowych, które...
Fiskus nie uznaje ulg za dziedziczone prawo majątkowe, mimo, że sądy administracyjne wydają orzeczenia korzystne dla podatników. Eksperci twierdzą, że spadkobiercy mają prawo do ulg podatkowych, które przysługiwały spadkodawcom. Według interpretacji podatkowej prawo do ulgi termomodernizacyjnej nie przysługuje spadkobiercy, bo to spadkodawca poniósł wydatki.
Zwracam się z pytaniem dotyczącym prowadzenia książki obiektu budowlanego we wspólnocie mieszkaniowej. Deweloper wybudował budynek mieszkalny wielorodzinny, w skład którego wchodzą trzy połączone segmenty,...
Zwracam się z pytaniem dotyczącym prowadzenia książki obiektu budowlanego we wspólnocie mieszkaniowej. Deweloper wybudował budynek mieszkalny wielorodzinny, w skład którego wchodzą trzy połączone segmenty, tworzące jedną nieruchomość. Czy dopuszczalne jest prowadzenie trzech książek obiektu, osobno dla każdego z tych segmentów? – pyta Czytelnik.
Przed nami kolejne zmiany Prawa budowlanego, a tymczasem jeszcze nie oswojono się ze zmianami ostatnio w nim dokonanymi. Nie oswoili się inwestorzy, ani też organy administracji budowlanej, które różnie...
Przed nami kolejne zmiany Prawa budowlanego, a tymczasem jeszcze nie oswojono się ze zmianami ostatnio w nim dokonanymi. Nie oswoili się inwestorzy, ani też organy administracji budowlanej, które różnie interpretują to prawo wobec inwestorów oraz wobec władających obiektami budowlanymi, właścicieli lub zarządców takich obiektów.
Uchwała zarządu dzielnicy w sprawie odmowy zakwalifikowania do zamiany zajmowanego lokalu na lokal o zbliżonym metrażu nie kreuje stosunku cywilnoprawnego. Chodzi o wykonanie zadania o charakterze publicznoprawnym...
Uchwała zarządu dzielnicy w sprawie odmowy zakwalifikowania do zamiany zajmowanego lokalu na lokal o zbliżonym metrażu nie kreuje stosunku cywilnoprawnego. Chodzi o wykonanie zadania o charakterze publicznoprawnym i dlatego osoba, która nie uzyskała wpisu na listę oczekujących na zamianę lokalu ma możliwość złożenia skargi na uchwałę rozumianą jako akt z zakresu administracji publicznej – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Obowiązujące przepisy przydają każdemu ze współwłaścicieli nieruchomości wspólnej we wspólnocie mieszkaniowej takie samo prawo do korzystania z tej nieruchomości. Jak pokazuje jednak praktyka, sposób korzystania...
Obowiązujące przepisy przydają każdemu ze współwłaścicieli nieruchomości wspólnej we wspólnocie mieszkaniowej takie samo prawo do korzystania z tej nieruchomości. Jak pokazuje jednak praktyka, sposób korzystania z nieruchomości wspólnej stanowi źródło licznych konfliktów pomiędzy właścicielami lokali.
Przepisy regulujące kwestie dojazdu i dojścia do nieruchomości znajdują się w wielu ustawach. Ich wielość nie ułatwia prawidłowego określenia praw i obowiązków związanych z organizacją i korzystaniem z...
Przepisy regulujące kwestie dojazdu i dojścia do nieruchomości znajdują się w wielu ustawach. Ich wielość nie ułatwia prawidłowego określenia praw i obowiązków związanych z organizacją i korzystaniem z takiego dojazdu.
Z dniem 7 września 2022 r. uchylono art. 90 i art. 90a ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19,...
Z dniem 7 września 2022 r. uchylono art. 90 i art. 90a ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, wydłużyły m.in. termin na zwołanie walnego zgromadzenia o 6 tygodni od dnia odwołania stanu epidemii albo stanu zagrożenia epidemicznego oraz kadencje rad nadzorczych wobec wejścia w życie ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie sposobu finansowania programów mieszkaniowych.
Zadaniem wspólnoty mieszkaniowej, jako zarządcy z mocy prawa, osoby ustawowej, jest wykonywanie czynności zarządu nieruchomością wspólną, związanych głównie z utrzymaniem nieruchomości wspólnej.
Zadaniem wspólnoty mieszkaniowej, jako zarządcy z mocy prawa, osoby ustawowej, jest wykonywanie czynności zarządu nieruchomością wspólną, związanych głównie z utrzymaniem nieruchomości wspólnej.
Banki planują tysiące pozwów do sądów przeciwko frankowiczom o zwrot kapitału oraz wynagrodzenia za korzystanie z niego. Pozwu może spodziewać się ten, kto w 2019 r wystąpił o unieważnienie umowy kredytowej...
Banki planują tysiące pozwów do sądów przeciwko frankowiczom o zwrot kapitału oraz wynagrodzenia za korzystanie z niego. Pozwu może spodziewać się ten, kto w 2019 r wystąpił o unieważnienie umowy kredytowej lub w inny sposób wszedł w spór z bankiem. To metoda banków na przerwanie trzyletniego terminu przedawnienia.
Kradzieże, włamania, napady czy akty wandalizmu – to tylko kilka przykładów z długiej listy zagrożeń, jakie mogą czyhać na mieszkańców osiedla. Stąd zamykanie osiedli mieszkaniowych i stosowanie na ich...
Kradzieże, włamania, napady czy akty wandalizmu – to tylko kilka przykładów z długiej listy zagrożeń, jakie mogą czyhać na mieszkańców osiedla. Stąd zamykanie osiedli mieszkaniowych i stosowanie na ich obszarze monitoringu to praktyka, która w ostatnich latach zyskuje na popularności. Wszystko po to, aby zapewnić mieszkańcom osiedla najwyższy poziom bezpieczeństwa.
Rodzina przyszłościowych pomp ciepła bazujących na naturalnym czynniku chłodniczym, jakim jest propan (R290), została powiększona o kolejne dwie jednostki o mocy 10 i 12 kW. Dotychczas były dostępne modele...
Rodzina przyszłościowych pomp ciepła bazujących na naturalnym czynniku chłodniczym, jakim jest propan (R290), została powiększona o kolejne dwie jednostki o mocy 10 i 12 kW. Dotychczas były dostępne modele o mocach: 4, 5 i 7 kW. Przybliżona moc grzewcza podawana w przypadku pomp ciepła Logatherm WLW186i AR i WLW176i AR odnosi się do temperatury zewnętrznej -7°C.
Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.administrator24.info. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.administrator24.info oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.
