Rozliczenie ciepła po nowemu

Obowiązek instalowania w lokalach ciepłomierzy lub podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy ciepłej wody, posiadających funkcję zdalnego odczytu, nałożono zapisami art. 45a, ust. 7 i 7a Prawa energetycznego, a techniczne warunki zastosowania takich urządzeń wskazano w § 3, § 4, § 5 i w § 6 rozporządzenia. Wskazany obowiązek ma być zatem realizowany pod warunkiem przeprowadzenia analizy technicznej możliwości oraz opłacalności montażu takich urządzeń. Jednocześnie zapisami § 11 rozporządzenia zwolniono z obowiązku wypełnienia tych warunków budynki wielolokalowe, w których na dzień wejścia w życie rozporządzenia, urządzenia pomiarowe (bez względu na to, czy tradycyjne czy z funkcją zdalnego odczytu) były już zamontowane. W takich budynkach, na podstawie art. 16 ustawy z dnia 20 kwietnia 2021 roku o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2021 r. poz. 868), obowiązek zastąpienia istniejących urządzeń urządzeniami posiadającymi funkcję zdalnego odczytu został wyznaczony na dzień 01.01.2027 r.

Indywidualne rozliczanie ciepła i wody – to nie nowy obowiązek, ale… 

Należy pamiętać, że od wielu lat istnieje obowiązek montażu w lokalach urządzeń umożliwiających indywidualne rozliczanie ciepła i wody (urządzenia nie muszą posiadać funkcji zdalnego odczytu) zatem budynki, które dotychczas nie są wyposażone w takie urządzenia – to z reguły obiekty stare i – jak można przypuszczać – w nienajlepszym stanie technicznym. Skoro dotychczas zarządcy nieruchomości w tego typu budynkach nie zdecydowali się na ich doposażenie w urządzenia pomiarowe, to prawdopodobnie wynika to również z negatywnej oceny przez mieszkańców zasadności stosowania takich urządzeń. Podejrzewam, że takie obiekty mogą nie spełnić warunków wskazanych w rozporządzeniu i wówczas nadal nie będą posiadały wodomierzy ciepłej wody (zimnej również) i podzielników kosztów ogrzewania w lokalach – w tej grupie budynków rozliczenia będą się odbywać w oparciu o powierzchnię użytkową lokalu (ogrzewanie) i np. liczbę osób (podgrzanie wody). Podstawowy cel, jaki ustawodawca postawił przed wskazanymi na wstępie przepisami, czyli oszczędzanie energii, w tego typu zasobach może nie zostać jeszcze przez długie lata zrealizowany.

W art. 45a, ust. 8 ustawy Prawo energetyczne wskazany został obowiązek rozliczania kosztów zakupu ciepła z użytkownikami lokali, z uwzględnieniem podziału na koszty stałe i zmienne. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 45a, ust. 4 wysokość tych opłat nie może być wyższa niż wynika to z tego rozliczenia. W praktyce sprowadza się to do tego, że rozliczana kwota nie może być wyższa niż wskazana na fakturze dostawcy ciepła sieciowego, ewentualnie dostawcy gazu lub innego paliwa, w przypadku kotłowni lokalnych. Zgodnie z postanowieniami art. 45a, ust. 8 pkt 3) Prawa energetycznego, koszty stałe powinny być określone odrębnie dla ogrzewania i odrębnie dla podgrzania wody. O ile w przypadku ciepła sieciowego na fakturze taki podział kosztów stałych jest uwzględniony, to np. w przypadku kotłowni gazowych sprawa nie jest już taka prosta, ponieważ takiego podziału na fakturze nie ma. Według opinii pracownika Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych RP, koszty stałe wskazane w fakturze dostawcy gazu, należy podzielić na koszty stałe ogrzewania według projektowego zapotrzebowania na ciepło (Qco), a na podgrzanie wody według projektowego maksymalnego zapotrzebowania na ciepło (Qcw max). Trzeba pamiętać, że do kosztów stałych ogrzewania zalicza się również koszty ogrzewania części wspólnych budynku.

Opracowując regulamin rozliczania ciepła, określamy przyjęte metody rozliczania ciepła. W tym momencie pojawia się problem z interpretacją przepisu § 7, ust. 2 rozporządzenia. Z literalnej interpretacji tego przepisu wynika, że jeśli nie można wyznaczyć minimalnego i maksymalnego kosztu zmiennego zakupu ciepła, to nie możemy stosować metody rozliczania kosztów zmiennych ogrzewania w oparciu o podzielniki kosztów ogrzewania. Teoretycznie zatem, gdyby wyznaczenie takich parametrów było niemożliwe, to mając już w dniu wejścia w życie rozporządzenia zamontowane podzielniki kosztów, nie można by było na ich podstawie dokonywać rozliczeń. Nasuwa się więc pytanie: dlaczego wyznaczenie tych parametrów miałoby być niemożliwe? Interpretując literalnie sposób wyliczenia, podany w § 8 rozporządzenia, możliwe będzie zawsze. Po co zatem ten przepis wprowadzono? Jak wiemy, intencją było zabezpieczenie użytkowników lokali przed powstawaniem tzw. kominów w opłatach za ogrzewanie, ustalanych na podstawie rozliczenia prowadzonego w oparciu o podzielniki kosztów ogrzewania. Intencja może wydawać się być słuszna, wykonanie jak zwykle. W tej sprawie podejmowane są przez stowarzyszenie zrzeszające firmy rozliczeniowe oraz środowisko spółdzielni mieszkaniowych działania, zmierzające do doprecyzowania tego przepisu. Osobiście jestem jednak przeciwnikiem ograniczania maksymalnego poziomu kosztów – komfort cieplny jest sprawą subiektywną i każdy użytkownik lokalu powinien płacić dokładnie tyle, ile ciepła zużył, aby swój komfort cieplny uzyskać. Pozostaje problem poziomu minimalnego, dotyczący głównie pustostanów, w których całkowicie zakręcono zawory termostatyczne, nie posiadające jeszcze funkcji „+16”. Ustalenie minimalnego poziomu może być zatem zasadne, ale z pewnością nie w wysokości wskazanej w § 8, ust. 2 rozporządzenia, tj. de facto na granicy 20ºC. Moja propozycja to 16ºC i taka wielkość powinna być wprost wskazana w przepisie.

Prawo do informacji

Jednym z podstawowych celów wskazanych na wstępie przepisów jest kreowanie i utrwalanie prooszczędnościowych zachowań konsumenckich. Narzędziem sprzyjającym takim zachowaniom ma być między innymi obowiązek przekazywania przez zarządcę użytkownikom lokali informacji o zużyciu i kosztach ciepła w danym budynku i w poszczególnych lokalach. Zgodnie z postanowieniami art. 45c, ust. 1 Prawa energetycznego, informacje są przekazywane nieodpłatnie nie rzadziej niż raz w roku. W przypadku, gdy lokale są wyposażone w urządzenia z funkcją zdalnego odczytu i na ich podstawie rozliczane, zarządca umożliwia uzyskanie informacji raz w miesiącu (art. 45c, ust. 2). Mamy zatem do czynienia z różnymi uprawnieniami użytkowników lokali: raz w roku mają obowiązkowo dostać wskazaną informację, a dodatkowo, mogą uzyskać informację raz miesiącu – brzmienie przepisu wskazuje, że taka informacja jest udzielana na wniosek osoby zainteresowanej. Szczegółowy zakres tych informacji został przedstawiony w § 9 i 10 rozporządzenia i jest on różny dla każdego rodzaju informacji – np. informacja miesięczna nie zawiera w ogóle danych o kosztach ciepła, jedynie o jego zużyciu. Moje wątpliwości budzą zapisy, dotyczące rocznych informacji dla budynków, zawierające między innymi: informacje kontaktowe do organizacji zrzeszających lokatorów budynków wielolokalowych, informacje dotyczące stron internetowych, gdzie możliwe jest uzyskanie informacji o dostępnych środkach poprawy efektywności energetycznej, informacje na temat procedur składania skarg oraz możliwości i metod rozstrzygania sporów. Są to zapisy nieprecyzyjne, a każdy zarządca będzie inne informacje przekazywał. Ponadto np. brak podania przez zarządcę nazwy jakiejś istniejącej w Polsce organizacji może być podstawą postawienia przez użytkownika lokalu zarzutu nierzetelności informacji. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 56, ust. 1, pkt 6a Prawa energetycznego, za odmowę obowiązków informacyjnych, wynikających z art. 45c, prezes URE w drodze decyzji administracyjnej może nałożyć karę pieniężną w wysokości nie niższej niż 10 000 złotych i nie wyższej niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy (sic!), osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, (art. 56, ust. 3, pkt 1).

Tak jak wspomniałem na wstępie, zgodnie z postanowieniami § 12 rozporządzenia musimy dostosować istniejące regulaminy rozliczania ciepła do obowiązujących przepisów do dnia 23 grudnia 2022 roku. Wydaje mi się, że zasadnym byłoby podjęcie współpracy w tym zakresie z firmami rozliczającymi ciepło w naszych zasobach. Mają one stosowne doświadczenie, ale również narzędzia ułatwiające realizację obowiązków wskazanych w przepisach, np. dostęp zarówno zarządcy, jak i użytkownika lokalu do danych poprzez platformę internetową. Mam również nadzieję, że rozporządzenie zostanie niebawem poprawione w sposób, uwzględniający wnioski podmiotów zajmujących się tą problematyką na co dzień od wielu lat.