Fotowoltaika: lawinowo rośnie liczba odmów przyłączenia do sieci

Na koniec 2022 roku do sieci elektroenergetycznych w Polsce przyłączonych było ponad 1,2 mln mikroinstalacji, których łączna moc zainstalowana wyniosła ponad 9,3 GW. 99 proc. z nich to instalacje fotowoltaiczne. W przypadku mikroinstalacji nie ma odmowy przyłączenia do sieci, chyba że prosument we wniosku zgłoszenia mikroinstalacji do sieci popełni jakiś błąd lub nie posiada wystarczającej mocy przyłączeniowej. Jednak wtedy wniosek idzie po prostu do poprawy. To sprawia, że fotowoltaika prosumencka się rozwija, choć prosumenci też mają problemy. Jednak duża liczba nowych mocy to powód, dla którego odmowa przyłączenia dużych instalacji fotowoltaicznych do sieci zdarza się coraz częściej.

Z raportu prezesa URE wynika, że w latach 2021–2022 odnotowano niezwykle wysoki wzrost liczby odmów przyłączenia obiektów zarówno do sieci elektroenergetycznej, jak i gazowej. Oddziały terenowe URE otrzymały w tym okresie łącznie prawie 11 tys. powiadomień o odmowach przyłączenia obiektów do sieci energetycznej. Oznacza to ogromny, niemal dziewięciokrotny wzrost liczby odmów w porównaniu do okresu 2019–2020 (powiadomień było wtedy 1209) przy jednoczesnym zwiększeniu łącznej wielkości mocy obiektów zgłoszonych do przyłączenia (było 5667,739 MW).

Zobacz także: Inspirujące miejsca: Jak podróże mogą inspirować projektowanie wnętrz >>

Według URE wzrost liczby odmów to wynik braku przejrzystych regulacji w aktach wykonawczych do prawa energetycznego oraz klarowności rozporządzeń i różnic w politykach działalności operatorów. Wzrost liczby odmów wskazuje na brak jasnych zasad i regulacji, które powinny szczegółowo określać warunki ekonomiczne i techniczne przyłączania do sieci. Stosowanie własnych założeń przez każdego z operatorów i brak klarownych rozporządzeń budzą obawy inwestorów. 

Może Cię zainteresuje: Zmiany w nowelizacji ustawy o OZE

Przez ostatnie lata odmówiono przyłączenia do sieci instalacji o mocy 65,6GW, co jest ogromną stratą. Fundacja ClientEarth w wydanym w 2022 roku raporcie szacowała, że gdyby nie odmowa przyłączenia fotowoltaiki do sieci, nowe projekty mogłyby stanowić nawet połowę mocy zainstalowanej obecnie w całej polskiej energetyce.

Potrzeba modernizacji sieci elektroenergetycznych

Z raportu prezesa URE wynika, że nakłady inwestycyjne pięciu największych operatorów sieci dystrybucyjnych (Enea Operator, PGE Dystrybucja, Energa Operator, Tauron Dystrybucja i Stoen Operator) oraz operatora sieci przesyłowej, spółki Polskie Sieci Elektroenergetyczne, wzrosły z 7,2 mld zł w 2021 roku do blisko 9,4 mld zł w 2022 roku. Niestety, to cały czas za mało. 

Polskie sieci elektroenergetyczne wymagają kompleksowej modernizacji. Z danych URE wynika, że 89 proc. polskich linii kablowych jest w wieku 20–40 lat, a 52 proc. linii napowietrznych ma ponad 40 lat. W przypadku stacji elektroenergetycznych 55 proc. ma ponad 40 lat. Co więcej, większość linii w Polsce to linie nadziemne, które są bardzo podatne na uszkodzenia w wyniku warunków pogodowych.

Nie najlepiej wygląda także gęstość sieci. Według raportu ekspertów Forum Energii na każdy 1000 km² gruntu w Polsce przypada zaledwie 41 km linii energetycznych. 

Bolączki branży OZE i prosumentów

Branża OZE zwraca uwagę na problemy prawne i proceduralne. URE w komunikacie pisze, że na pierwszy plan wysuwa się brak stabilności prawnej, będący skutkiem licznych nowelizacji przepisów oraz trudności w uzyskiwaniu przyłączeń nowych źródeł energii do sieci elektroenergetycznej związane ze stanem infrastruktury energetycznej i wynikającą z niego polityką operatorów sieci dystrybucyjnej.

Prosumenci zaś wymieniają m.in. problemy z niedochowaniem parametrów jakościowych energii elektrycznej, wymianą liczników na dwukierunkowe czy rozliczaniem umów. Z uwagi na pojawienie się na rynku znacznej liczby prosumentów, wpłynęło od nich ponad 500 skarg na parametry energii elektrycznej w sieci OSD wstrzymujące pracę mikroinstalacji, wskazuje raport.

Kiedy zmiany?

W listopadzie 2022 roku prezes URE i pięciu największych dystrybutorów energii w kraju podpisali Kartę Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki. Dokument zakłada m.in. kompleksową cyfryzację sieci elektroenergetycznej i jej dostosowanie do dynamicznie rosnącej liczby odnawialnych źródeł energii. Karta ma być odpowiedzią na potrzeby zmian na rynku OZE. Efektem jej realizacji ma być m.in. zwiększenie do 2030 roku mocy zainstalowanej OZE do 50 GW, czyli o około 230 proc. i 50 proc. udział odnawialnych źródeł w miksie energetycznym.

Może Cię zainteresuje: Przydomowe magazyny energii coraz bardziej popularne

Prezes URE w raporcie podaje ok. 30 rekomendacji dotyczących zmian otoczenia prawnego, które mają pozwolić m.in. na rozwiązanie narastającego problemu sporów pomiędzy operatorami sieci a odbiorcami, związanych z odmowami przyłączenia do sieci czy też na zwiększenie skuteczności nadzoru regulatora nad rynkiem energii i gazu. Znalazły się tam m.in. obowiązek wskazania przez operatora sieci dystrybucyjnej, w przypadku odmowy przyłączenia do sieci, kosztów tzw. komercyjnego przyłączenia do sieci; nadanie prezesowi URE nowej kompetencji opracowywania wytycznych wskazujących kierunek rozwoju sieci oraz priorytetowe inwestycje; zwiększenie kontroli regulatora nad wydawanymi koncesjami, co pozwoli na ich modyfikacje bez wniosku ze strony przedsiębiorstw oraz cofnięcie w sytuacji, gdy koncesjonariusz nie wykonuje prawidłowo swojej działalności.

Specjaliści z branży energetycznej od dłuższego czasu apelują również o wprowadzenie rozwiązania, jakim jest linia bezpośrednia. Założeniem linii bezpośrednich jest połączenie wytwórcy i odbiorcy końcowego układem, który działa poza siecią publiczną. Tym samym mali i średni wytwórcy nie muszą się w tej sytuacji zmagać z problemami Krajowego Systemu Energetycznego, w tym przede wszystkim z problemami dotyczącymi możliwości przyłączenia do sieci. 

Źródło: swiatoze.pl